Page 3 - รายงานวิจัยน้ำทะเล_Neat

ข

ชื่อโครงการวิจัย การพัฒนาและส่งเสริมชุมชนและเครือข่ายของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียให้มีความตระหนักและเข้ามามี
ส่วนร่วมในการจัดการการกัดเซาะชายฝั่ง
ชื่อผู้วิจัย สัจจา บรรจงศิริ และคณะ
ปีที่ท าการวิจัย 2561

บทคัดย่อ
โครงการวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ถอดบทเรียนชุมชนที่เข้มแข็งในการจัดการภัยพิบัติที่เกิดจาก
การกัดเซาะชายฝั่ง 2) ผลิตสื่อส าหรับส่งเสริมการมีส่วนร่วมและสร้างความตระหนักในการจัดการภัยพิบัติที่เกิดจาก
การกัดเซาะชายฝั่ง 3) จัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมการมีส่วนร่วมและสร้างความตระหนักของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในชุมชน
ในการจัดการภัยพิบัติที่เกิดจากการกัดเซาะชายฝั่ง 4) พัฒนาชุมชนและเครือข่ายในการจัดการภัยพิบัติที่เกิดจากการ
กัดเซาะชายฝั่ง โดยใช้กระบวนการ วิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม กับกลุ่มเปูาหมายหลัก ได้แก่ กลุ่ม ชุมชน เครือข่าย
และผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในพื้นที่เปูาหมายที่อยู่ในเขตชายฝั่งทะเลบริเวณอ่าวไทยตอนบน ตั้งแต่ปากแม่น้ าบางปะกง
จังหวัดฉะเชิงเทรา จนถึงปากแม่น้ าท่าจีน จังหวัดสมุทรสาคร จ านวน 16 ชุมชน โดยคัดเลือกชุมชนที่มีประสบการณ์
ในการเกิดภัยพิบัติและมีบทเรียนการจัดการที่ดี โดยใช้การสอบถาม การสัมมนาแบบมีส่วนร่วม การสัมภาษณ์เชิงลึก
และการทดลองจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมการมีส่วนร่วมและสร้างความตระหนัก การวิเคราะห์และสังเคราะห์ข้อมูล
เชิงคุณภาพ ใช้การจัดจ าแนกจัดกลุ่ม การเปรียบเทียบ การวิเคราะห์ความสัมพันธ์ การศึกษาความเป็นเหตุและผล
และการวิเคราะห์ SWOT ส่วนข้อมูลเชิงปริมาณใช้การวิเคราะห์ค่าความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
ผลการวิจัยพบว่า (1) บทเรียนชุมชนที่เข้มแข็งในการจัดการภัยพิบัติที่เกิดจากการ กัดเซาะ
ชายฝั่ง สภาพพื้นที่เป็นดินเลน มีคลื่นมรสุมค่อนข้างรุนแรง อัตราการกัดเซาะสูง การจัดการโดยชุมชนและหน่วยงานที่
เกี่ยวข้องในเชิงโครงสร้างมีหลายรูปแบบ ได้แก่ การวางแนวไส้กรอกทราย การใช้เขื่อนหิน การปักไม้ไผ่ การสร้างศูนย์
เรียนรู้ การจัดการโดยชุมชนและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องโดยไม่ใช้โครงสร้างมีหลายรูปแบบมีหลายแนวทาง ได้แก่
การใช้กฎระเบียบ การใช้กระบวนการมีส่วนร่วมของกลุ่มภาคี และเครือข่าย การมีแผนงานในการจัดการการกัดเซาะ
การเรียนรู้และภูมิปัญญา กองทุนส าหรับการจัดการ การประชาสัมพันธ์ และการใช้การท่องเที่ยว (2) สื่อส าหรับ
ส่งเสริมการมีส่วนร่วมและสร้างความตระหนักในการจัดการภัยพิบัติที่เกิดจากการกัดเซาะชายฝั่ง มี 2 ประเภท คือ
สื่อวีซีดี มีทั้งหมด 5 แผ่น แผ่น 1 สถานการณ์และการจัดการการกัดเซาะชายฝั่ง แผ่น 2 วิชาการจัดการ ชุมชนและ
เครือข่ายการแก้ปัญหาการกัดเซาะชายฝั่ง แผ่น 3 ถอดบทเรียนชุมชนในการจัดการการกัดเซาะชายฝั่งจังหวัดสมุทรสาคร
แผ่น 4 ถอดบทเรียนชุมชนในการจัดการการกัดเซาะชายฝั่งจังหวัดสมุทรสงคราม สมุทรปราการ ฉะเชิงเทรา และ
ชลบุรี และแผ่น 5 การจัดการภัยพิบัติ และสื่อเอกสาร ประกอบด้วย เอกสารหลักสูตรการเรียนรู้ การจัดการภัยพิบัติ
กรณีการกัดเซาะชายฝั่ง และเอกสารแนวทางการเรียนรู้ การจัดการภัยพิบัติ กรณีการกัดเซาะชายฝั่ง (3) การจัดการ
เรียนรู้เพื่อส่งเสริมการมีส่วนร่วมและสร้างความตระหนักของผู้มีส่วนได้ ส่วนเสียในชุมชนในการจัดการภัยพิบัติที่เกิด
จากการกัดเซาะชายฝั่ง กระบวนการจัดการเรียนรู้ ประกอบด้วย การเรียนรู้ศึกษาจากสื่อ การเรียนรู้จากการปฏิบัติ
โดยจัดท าแผนกิจกรรม และลงมือปฏิบัติตามแผน และการติดตามประเมินผล การสังเกตผู้เรียนมีความรู้ ความเข้าใจ
มากขึ้น และเมื่อทดสอบด้วยแบบทดสอบก่อน-หลังเรียน พบว่า ค่าเฉลี่ยคะแนนหลังการเรียนรู้ของกลุ่มผู้เรียนรู้
เพิ่มขึ้นในทุกชุมชน และ (4) พัฒนาชุมชนและเครือข่ายในการจัดการภัยพิบัติที่เกิดจากการกัดเซาะชายฝั่ง ประกอบด้วย
(4.1) การจัดท าแผนการบริหารจัดการในการปูองกัน และแก้ไขปัญหาการกัดเซาะชายฝั่งของ 5 จังหวัด ในภาพรวม
ประกอบด้วย 6 ด้าน ได้แก่ ด้านการสร้างความรู้ความเข้าใจ ด้านการศึกษาวิจัยและด้านข้อมูล ด้านการจัดท าแผน
และออกแบบ ด้านการจัดการแก้ไขปัญหาการกัดเซาะชายฝั่ง ด้านการมีส่วนร่วมและประสานงาน และด้านอื่นๆ ที่
เกี่ยวข้อง และ (4.2) การสร้างเครือข่ายชุมชนในการปูองกันและแก้ไขปัญหาการกัดเซาะชายฝั่ง เป็นการสร้างเครือข่าย
ในรูปแบบสังคมออนไลน์ในลักษณะของการติดต่อส่วนบุคคลและการติดต่อในรูปแบบกลุ่ม เพื่อให้สมาชิกได้น าเสนอ
ผลความก้าวหน้าของการด าเนินกิจกรรมตลอดจนการเสนอความคิดเห็นที่เป็นประโยชน์ต่อเครือข่ายชุมชนฯ รวมทั้ง
แลกเปลี่ยนข่าวสารอื่นๆ ที่ก่อให้เกิดความสัมพันธ์และการเอื้ออาทรของสมาชิกในเครือข่ายชุมชนฯ

ค าส าคัญ การพัฒนาชุมชนและเครือข่าย การสร้างความตระหนัก การมีส่วนร่วม การจัดการการกัดเซาะชายฝั่ง