Page 108 - วิทยาศาสตร์ม.ปลาย
P. 108
108
ขั้นที่สาม ที่พื้นพื้นก้นสระมีอินทรีย์สารทับถมเพิ่มมากขึ้นอันเกิดจากการตายของสาหร่ายเมื่อมี
ธาตุอาหารมากขึ้นที่พื้นก้นสระก็จะเกิดพืชมีใบโผล่พ้นน ้าเกิดขึ้น เช่น กก พง อ้อ เตยน ้า จากนั้นก็จะเกิดมี
สัตว์จ าพวก หอยโข่ง กบเขียด กุ้ง หนอน ไส้เดือน และวิวัฒนาการมาจนถึงที่มีสัตว์มากชนิดขึ้น ปริมาณ
ออกซิเจนก็จะถูกใช้มากขึ้น สัตว์ที่อ่อนแอก็จะตายไป
ขั้นที่สี่ อินทรีย์สารที่สะสมอยู่ที่บริเวณก้นสระจะเพิ่มมากขึ้น ในขณะที่สระจะเกิดการตื้นเขินขึ้น ใน
หน้าแล้ง ในช่วงที่ตื้นเขินก็จะเกิดต้นหญ้าขึ้น สัตว์ที่อาศัยอยู่ในสระจะเป็นสัตว์ประเภทสะเทินน ้าสะเทินบก
ขั้นสุดท้าย ซึ่งเป็นขั้นสมบูรณ์แบบสระน ้านั้นจะตื้นเขินจนกลายสภาพเป็นพื้นดินท าให้เกิดการ
แทนที่ พืชบกและสัตว์บกและวิวัฒนาการจนกลายเป็นป่าได้ในที่สุด ซึ่งกระทบการแทนที่ของสิ่งมีชีวิตใน
ระบบนิเวศจะต้องใช้เวลานานมากในการวิวัฒนาการของการแทนที่ทุกขั้นตอน
2. การแทนที่สิ่งมีชีวิตในขั้นทดแทน (Secondary succession) เป็นการเกิดการแทนที่ของสิ่งมีชีวิต
อื่นๆในพื้นที่เดิมที่ถูกเปลี่ยนแปลงไป เช่น บริเวณพื้นที่ป่าไม้ที่ถูกโค่นถาง ปรับเป็นพื้นที่เพาะปลูก หรือ
พื้นที่ป่าไม้ที่เกิดไฟป่าในขั้นต้นของการแทนที่จะเกิดสิ่งมีชีวิตกลุ่มอื่นเกิดขึ้นแทนที่ทั้งที่เกิดขึ้นเองโดย
ธรรมชาติและการปลุกโดยมนุษย์ในขั้นที่เกิดเองนั้น มักจะเริ่มด้วยหญ้า
การเปลี่ยนแปลงแทนที่ของสังคมสิ่งมีชีวิต
1. ลักษณะการเปลี่ยนแปลงแทนที่เป็นดังนี้
สิ่งแวดล้อมเดิมเปลี่ยนแปลงไป (condition change)
สิ่งมีชีวิตที่เข้ามาอาศัยอยู่นั้นมีการปรับตัวให้เหมาะสม (adaptation)
มีการคัดเลือกชนิดที่เหมาะสมเป็นการคัดเลือกโดยธรรมชาติ (natural selection)
2. รูปแบบการแทนที่ มี 2 รูปแบบ คือ
degradtive succession ในกระบวนการแทนที่แบบนี้ อินทรียวัตถุ ซากสิ่งมีชีวิตต่างๆ ถูกใช้ไป
โดย detritivore และ จุลินทรีย์
autotrophic succession เป็นสังคมใหม่พัฒนาขึ้นมาบนพื้นที่ว่างเปล่า
3. กระบวนการเปลี่ยนแปลงแทนที่ เกิดได้ 3 ปัจจัยดังนี้
ก facilitation คือการแทนที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของปัจจัยทางกายภาพท าให้เหมาะสมกับ
สิ่งมีชีวิตชนิดใหม่ ที่จะเข้ามาอยู่ได้ จึงเกิดการแทนที่ขึ้น
ข Inhibition เป็นการแทนที่หลังเกิดการรบกวนทางธรรมชาติ หรือการตายของสปีชีส์เดิมเท่านั้น
ค Tolerance คือการแทนที่เนื่องจาก สปีชีส์ที่บุกรุกเข้ามาใหม่สามารถทนต่อระดับทรัพยากรที่
เหลือน้อยแล้วนั้นได้ และสามารถเอาชนะสปีชีส์ก่อนนี้ได้
4. ปัจจัยที่ท าให้เกิดการเปลี่ยนแปลงแทนที่
การเปลี่ยนแปลงแทนที่เกิดโดยธรรมชาติได้แก่ ภูเขาไฟระเบิด แผ่นดินไหว ผืนดินกลายเป็น
แหล่งน ้า ฯลฯ
