Page 165 - วิทยาศาสตร์ม.ปลาย

165

เรื่องที่ 1 สมการเคมี

สมการเคมี (Chemical equation) คือสิ่งที่เขียนให้ทราบถึงการเปลี่ยนแปลงทางเคมี

ซึ่งเป็นตัวแทนของการเปลี่ยนแปลงทางเคมี แสดงให้เห็นว่าสารตั้งต้นใดท าปฏิกิริยากันแล้วเกิด

เป็นสารผลิตภัณฑ์ใด สารตั้งต้นอยู่ทางซ้ายของลูกศร และสารผลิตภัณฑ์คือสารที่เกิดจากปฏิกิริยาเคมี จะอยู่
ทางขวาของลูกศร สัญลักษณ์ในวงเล็บแสดงสถานะ ได้แก่

G (gas) แทน แก๊ส

l (liquid) แทน ของเหลว
s (solid) แทน ของแข็งหรือตะกอน

aq (aqueous) แทน สารที่ละลายในน ้า

สมการเคมีที่ดุลถูกต้องแล้ว ตัวเลขที่ใช้ในการดุล หมายถึง จ านวนโมลของสารตั้งต้น ที่ท า
ปฏิกิริยาพอดีกัน และจ านวนโมลของสารผลิตภัณฑ์ที่เกิดขึ้นในสมการนั้นสมการเคมีโดยทั่วไปแล้วจะใช้

สัญลักษณ์แทนของธาตุต่าง ๆ

มีลูกศรที่ชี้จากด้านซ้ายของสมการไปทางด้านขวาเพื่อบ่งบอกว่าสารตั้งต้น(reactant)ทางด้านซ้ายมือ ท า
ปฏิกิริยาเกิดสารใหม่ขึ้นมาเรียกว่าผลิตภัณฑ์ (product)ทางด้านขวามือ ดังนั้น จากสมการเคมีเราสามารถใช้

ค านวณหาได้ว่าใช้สารตั้งต้นเท่าไรแล้วจะได้ผลิตภัณฑ์ออกมาเท่าไร

การเปลี่ยนแปลงทางเคมีสามารถอธิบายได้โดยใช้หลัก 3 ประการ ดังนี้
กฎที่หนึ่ง : กฎทรงมวล (Law of Conservation of Mass)

กล่าวว่า “ ในการเปลี่ยนแปลงทางเคมี มวลของสสารจะไม่สูญหาย ” กล่าวคือ มวลของสสารก่อนและหลังการ

เปลี่ยนแปลงจะเท่ากัน
กฎที่สอง : กฎสัดส่วนคงที่ (Law of Definite Proportions)

กล่าวว่า “ เมื่อธาตุมารวมตัวกันเกิดเป็นสารประกอบหนึ่งจะมีสัดส่วนโดยมวลคงที่ ”

กฎที่สาม : กฎสัดส่วนพหุคูณ (Law of Multiple Proportions)

กล่าวว่า “ เมื่อธาตุรวมตัวกันเกิดเป็นสารประกอบได้มากกว่าหนึ่งชนิด ถ้าให้มวลอะตอมของธาตุหนึ่งคงที่
จากกฎทรงมวลเราจึงต้องท าให้แต่ละข้างของสมการต้องมีจ านวนอะตอม และประจุที่เท่ากัน

เรียกว่า การดุลสมการ ซึ่งมีข้อสังเกตดังนี้

1. พยายามดุลธาตุที่เหมือนกันให้มีจ านวนอะตอมทั้งสองด้านเท่ากันก่อน

2. ในบางปฏิกิริยามีกลุ่มอะตอมให้ดุลเป็นกลุ่ม
3. ใช้สัมประสิทธิ์(ตัวเลขที่ใช้วางไว้หน้าอะตอม)ช่วยในการดุลสมการ แล้วนับจ านวนอะตอม

แต่ละข้างให้เท่ากัน เช่น