Page 167 - วิทยาศาสตร์ม.ปลาย

167

เรื่องที่ 2 หลักในการเขียนสมการเคมี

1.ต้องเขียนสูตรเคมีของสารตั้งต้นแต่ละชนิดได้

2.ต้องทราบว่าในปฏิกิริยาเคมีหนึ่งเกิดสารผลิตภัณฑ์ใดขึ้นบ้าง และเขียนสูตรเคมีของสาร

ผลิตภัณฑ์ได้
3.เมื่อเขียนสมการแสดงปฏิกิริยาเคมีได้แล้วให้ท าสมการเคมีให้สมดุลด้วยเสมอ คือท าให้จ านวน

อะตอมของธาตุทุกชนิดทางซ้ายเท่ากับทางขวา โดยการเติมตัวเลขข้างหน้าสูตรเคมีของสารนั้นๆ เช่น

N + H ----> NH ไม่ถูกต้อง เพราะสมการนี้ไม่ดุล
2
2
3
N + 3H ----> 2NH ถูกต้อง เพราะสมการนี้ดุลแล้ว
3
2
2
ข้อควรจ า ในสมการเคมีที่ดุลแล้วนี้จะมี จ านวนอะตอม โมลอะตอม และมวลสารตั้งต้นเท่ากับของ
สารผลิตภัณฑ์เสมอ ส่วนจ านวนโมเลกุลหรือจ านวนโมลโมเลกุล หรือปริมาตรของสารตั้งต้นอาจเท่ากัน
หรือ ไม่เท่าหรือสารผลิตภัณฑ์ก็ได้(ส่วนใหญ่ไม่เท่ากัน)

ในการเขียนสมการเคมี ถ้าให้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น ควรบอกสถานะของสารแต่ล่ะชนิดด้วยคือถ้าเป็น

ของแข็ง (solid) ใช้ตัวอักษรย่อว่า "s" ถ้าเป็นของเหลว (liquid) ใช้อักษรย่อว่า "l" เป็นก๊าซ (gas) ใช้อักษรย่อ

ว่า "g" และถ้าเป็นสารละลายในน ้า (aqueous) ใช้อักษรย่อว่า "aq" เช่น
CaC (s) + 2H O(g) ----> Ca(OH) (aq) + C H (g)
2
2
2
2 2
7.การเขียนสมการบางครั้งจะแสดงพลังงานขอปฏิกิริยาเคมีด้วยเช่น
2NH (g) + 93(g) ----> N (g) + 3H (g) ปฏิกิริยาดูดพลังงาน = 93 kJ
2
2
3
CH (g) + 2O ----> CO (g) + 2H O(l) + 889.5 kJ ปฏิกิริยาคายพลังงาน = 889.5
4
2
2
2

พิจารณาลักษณะของอะตอมของธาตุในสารตั้งต้นหรือในธาตุของผลิตภัณฑ์แล้ววิเคราะห์ลักษณะของการ
เปลี่ยนแปลง สูตรของสารตั้งต้นมาเป็นสูตรของผลิตภัณฑ์ อาจจ าแนกประเภทของปฎิกิริยาเคมีได้เป็น 3
ประเภท ดังนี้

1.ปฎิกิริยาการรวมตัว (Combination)

ปฎิกิริยารวมตัวเกิดจากสารโมเลกุลเล็กกว่ารวมกันเป็นโมเลกุลใหญ่ หรือเกิดจากธาตุท าปฎิกิริยา
กับธาตุได้สารประกอบ ดังตัวอย่างต่อไปนี้

ตัวอย่างที่ 1 แก๊ส H รวมกับแก๊ซ O ได้น ้า (H O)
2
2
2
2H (g) + O (g) ----> 2H O(l)
2
2
2
ตัวอย่างที่ 2 2Al(s) + 3Cl (g) ----> 2AlCl
2
3
2.ปฎิกิริยาการแยกสลาย (Decomposition)
ปฎิกิริยาการแยกสลายเกิดจากสารโมเลกุลใหญ่แยกสลายให้สารโมเลกุลเล็กๆ ดังตัวอย่างต่อไปนี้
ตัวอย่างที่ 1 แยกน ้าด้วยกระแสไฟฟ้าให้แก๊ซ O และ H
2
2
2H O(l) ----> 2H (g) + O (g)
2
2
2