Page 26 - Madencilik Bülteni 128.Sayı

sayı:128 / ocak-şubat-mart 2019 sayı:128 / ocak-şubat-mart 2019

İNCELEME geçilmez bir kaynaktır. Ülkemizin sanayisinin Havzada rödOvans uygulaması İNCELEME
kalkınmasında gerek enerji sektöründe gerekse
demir-çelik sektöründe ihtiyaç duyulan taşkö-
mürü miktarı gelecekte de artacağı beklenmek-
tedir. Bu ihtiyacın mümkün olduğu kadar kendi
iç kaynaklarımızdan karşılanması temel hedef ol- 1988 yılında Azdavay-Söğütözü ile başlatılan
rödövans uygulamasındaki asıl amaç; kömür
malıdır. Kendi kömür rezervlerimizin değerlen- kaçakçılığı yapılan sahaların yasal bir yapıya ka-
dirilmesi bölgemizin işsizlik sorununa katkıda
bulunmasının yanı sıra dışarıya kaynak aktarıl- vuşturulması, yeryüzüne yakın ve kurumca işle-
tilmesi ekonomik olmayan (daha önce çalışılmış
masını da azaltacaktır.
veya çalışılmamış) kömür damarlarının özel kişi
veya kuruluşlara verilerek ekonomiye kazandı-
Ülkemizde ilk taşkömürü işletme faaliyeti, Zon- rılması ve istihdam sağlanması şeklinde işletil-
guldak Havzasında 1848 yılında başlamıştır.
Havza 1858-1868 yılları arasında Hazine-i Hassa mesidir. Ancak Türkiye Taşkömürü Kurumunun
kuruluş yasasına uymayan rödövans karşılığı kö-
tarafından yönetilmiştir.1937 yılında devletleş- mür işletmeciliği 2004 yılına kadar uygulanmaya
tirmeye kadar havzada yerli yabancı çeşitli kuru- devam etmiştir.
luşlar tarafından taşkömürü üretimi gerçekleşti-
KAÇAK OCAKLAR VE KÖMÜR KAÇAKÇILIĞI İLE İLGİLİ GÖRÜŞLER rilmiştir.
2004 yılına kadar maden kanununa tabii olma-
HÜSNÜ MEYDAN maktadır. Havzada bugüne kadar yapılan rezerv dan havzaya özgü yasal mevzuatlarla faaliyette
zONGULDAK ŞUBE YK ÜYESİ tespit çalışmalarında -1200 metre derinliğe kadar bulunan TTK Genel Müdürlüğü 5 Haziran 2004
tespit edilmiş jeolojik taşkömürü rezervi yaklaşık Bakanlar Kurulu, 17.06.1982 tarih ve 2680 sayılı tarihinde yürürlüğe giren 5177 sayılı “Maden Ka-
Taşkömürünün önemİ 1.3 milyar tondur. Kanunun verdiği yetkiye dayanarak 11.04.1983
tarih ve 60 sayılı Kanun Hükmünde Kararname nunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına
Günümüzde bilinen en önemli enerji kaynakla- Zonguldak kömür havzası 170 yıla yakın bir sü- ile İktisadi Devlet Teşekkülleri ve Kamu İktisadi İlişkin Kanun” hükümleri çerçevesinde Maden
Kanunu kapsamına alınmıştır. Havzanın Maden
rından birisi olan taşkömürü; dünyadaki stratejik redir kömür madenciliği yapılan ve ülkemizin Kuruluşlarının yeniden düzenlenmesini karar- Kanunu’na tabii olmasıyla TTK Genel Müdürlü-
maden olma özelliğini 21. Yüzyılda artan ener- taşkömürü üretilen tek bölgesidir. Taşkömürü laştırmıştır. Bu düzenleme ile Türkiye Kömür İş- ğüne; Hukuku kurumun uhdesinde kalmak şar-
ji talebinin karşılanmasında önemli bir enerji üretimi ülkemizin kalkınma ve sanayileşmesin- letmeleri Kurumu Genel Müdürlüğü bünyesinde tıyla rödövans karşılığı taşkömürünü işlettirme
kaynağı olma özelliğini korumaktadır. Petrol ve de önemli rol oynamıştır/oynamaktadır. Yıllarca faaliyet gösteren Ereğli Kömür İşletmeleri Mües- yetkisi tanınmıştır. Bu kapsamda 1989 yılından
doğalgaz gibi enerji kaynaklarının temininde enerji kaynağı olmasının yanında koklaşabilir sesesi yerine Türkiye Taşkömürü Kurumu Genel itibaren uygulanan rödövans işletmeciliğinin
yaşanan güçlükler, fiyat artışları ve arz güvenliği kömür olma özelliğini gösteren Zonguldak taş- Müdürlüğü kurulması öngörülmüş,19.10.1983 önündeki yasal engellerin ortadan kalkmasıyla
gibi nedenler büyüyen enerji talebinin karşılan- kömürü yüksek fırınlarda kullanılabilir kalitede tarih ve 2929 sayılı kanunla kararlaştırılmıştır. yasal bir zemine oturtulması sağlanmıştır.
masında, kömürü önemli bir kaynak haline ge- koklaşma özelliğine sahip olduğundan dolayı
tirmiştir. Günümüzde rezerv bazında değerlen- demir-çelik üretim sürecinin temel girdilerin- Türkiye Taşkömürü Kurumunun kuruluşu hak-
dirdiğimizde (mevcut tüketim miktarına göre) den biridir. Cumhuriyetin ilk sanayii kenti olan Havzada koklaşabilir rezervler Kozlu, Üzülmez kındaki 1983 tarih ve 96 karar sayılı KHK’nin
petrol ve doğal gazın 40-50 yıllık ömürlerinin Zonguldak havzasındaki taşkömürü üretim faa- ve Karadon bölgelerinde yer almaktadır. Kokla- 16. Maddesi; “İşletme hakkı TTK Genel Müdür-
yanında kömür rezervleri dünya enerji ihtiyacını liyetleri Türkiye’nin sanayisinin gelişmesin de lo- şabilir taşkömürü rezervlerinin toplam rezervler lüğü’ne verilmiş bulunan taşkömürünün kaçak
200 yıldan fazla bir süre karşılayacak düzeydedir. komotif görevi sağlamıştır. Taşkömürünün varlı- içerisindeki payı yaklaşık %57’dir. Armutçuk böl- olarak çıkartılması veya nakliyesi fiillerinin iş-
Bu nedenle kömür; sanayinin enerji hammad- ğı Erdemir-Kardemir Demir çelik fabrikaları ve gesinde yer alan rezervler; yarı-koklaşma özelli- lenmesinde kullanılan her türlü araç ve gereçler
desi olarak dünyadaki en stratejik maden olma Çatalağzı termik santralinin bu bölgede kurulu ği, yüksek ısıl değer ve düşük bünye külü içeriği maliklerinin araştırılmasına gerek olmaksızın
özelliğini daha uzun yıllar sürdürmeye devam olmasına birer örnek olarak verilebilir. ile hem koklaşabilir kömürlerle harmanlanarak idarece müsadere edilir. Buna karşı adli yargı yo-
edecektir. hem de pulverize enjeksiyon (PCI) kömürü ola- luna başvurulur ”denilmekte olup, kaçak kömür
rak demir-çelik fabrikalarında kullanıma uy-
Günümüzde dünya elektrik üretiminin %39’u çıkarılması konusuna açıklık getirilmiştir. Havza
Ülkemizde fosil kaynaklar içinde en büyük rezer- kömüre dayalı termik santrallerde yapılmakta- gun niteliktedir. Amasra bölgesi kömürlerinin genelinde şahıslar tarafından kaçak kömür çıka-
ve sahip olan kaynak kömürdür. Taşkömürü re- dır. Bu oran ülkemizde %23 civarındadır. Dünya koklaşma özelliği bulunmamakla birlikte belirli rılmasına karşı alınan önlemlere rağmen günü-
zervi ülkemizdeki linyit kömürü varlığına oranla çelik üretimin %70’i kömür ve kok kullanılarak oranlarda metalurjik kömürler ile harmanlandı- müze kadar engellenememiştir. Kaçak kömür
daha az olup yalnız Zonguldak havzasında yer al yapılmakta olup bu sektör için taşkömürü vaz- ğında koklaşma özelliğini bozmamaktadır. çıkarma işi suç unsuru olmasının yanı sıra işçi

24 25