Page 27 - Madencilik Bülteni 128.Sayı
P. 27

sayı:128  / ocak-şubat-mart 2019  sayı:128  / ocak-şubat-mart 2019



 İNCELEME  geçilmez bir kaynaktır. Ülkemizin sanayisinin   Havzada rödOvans uygulaması                    İNCELEME
        kalkınmasında gerek enerji sektöründe gerekse
        demir-çelik sektöründe ihtiyaç duyulan taşkö-
        mürü miktarı gelecekte de artacağı beklenmek-
        tedir. Bu ihtiyacın mümkün olduğu kadar kendi
        iç kaynaklarımızdan karşılanması temel hedef ol-  1988 yılında Azdavay-Söğütözü ile başlatılan
                                                         rödövans uygulamasındaki asıl amaç; kömür
        malıdır. Kendi kömür rezervlerimizin değerlen-   kaçakçılığı yapılan sahaların yasal bir yapıya ka-
        dirilmesi bölgemizin işsizlik sorununa katkıda
        bulunmasının yanı sıra dışarıya kaynak aktarıl-  vuşturulması, yeryüzüne yakın ve kurumca işle-
                                                         tilmesi ekonomik olmayan (daha önce çalışılmış
        masını da azaltacaktır.
                                                         veya çalışılmamış) kömür damarlarının özel kişi
                                                         veya kuruluşlara verilerek ekonomiye kazandı-
        Ülkemizde ilk taşkömürü işletme faaliyeti, Zon-  rılması ve istihdam sağlanması şeklinde işletil-
        guldak Havzasında 1848 yılında başlamıştır.
        Havza 1858-1868 yılları arasında Hazine-i Hassa   mesidir. Ancak Türkiye Taşkömürü Kurumunun
                                                         kuruluş yasasına uymayan rödövans karşılığı kö-
        tarafından  yönetilmiştir.1937 yılında  devletleş-  mür işletmeciliği 2004 yılına kadar uygulanmaya
        tirmeye kadar havzada yerli yabancı çeşitli kuru-  devam etmiştir.
        luşlar tarafından taşkömürü üretimi gerçekleşti-
 KAÇAK OCAKLAR VE KÖMÜR KAÇAKÇILIĞI İLE İLGİLİ GÖRÜŞLER   rilmiştir.
                                                         2004 yılına kadar maden kanununa tabii olma-
 HÜSNÜ MEYDAN  maktadır. Havzada bugüne kadar yapılan rezerv   dan havzaya özgü yasal mevzuatlarla faaliyette
 zONGULDAK ŞUBE YK ÜYESİ  tespit çalışmalarında -1200 metre derinliğe kadar   bulunan TTK Genel Müdürlüğü 5 Haziran 2004
 tespit edilmiş jeolojik taşkömürü rezervi yaklaşık   Bakanlar Kurulu, 17.06.1982 tarih ve 2680 sayılı   tarihinde yürürlüğe giren 5177 sayılı “Maden Ka-
 Taşkömürünün önemİ  1.3 milyar tondur.  Kanunun verdiği yetkiye dayanarak 11.04.1983
        tarih ve 60 sayılı Kanun Hükmünde Kararname      nunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına
 Günümüzde bilinen en önemli enerji kaynakla-  Zonguldak kömür havzası 170 yıla yakın bir sü-  ile İktisadi Devlet Teşekkülleri ve Kamu İktisadi   İlişkin Kanun” hükümleri çerçevesinde Maden
                                                         Kanunu kapsamına alınmıştır. Havzanın Maden
 rından birisi olan taşkömürü; dünyadaki stratejik   redir kömür madenciliği yapılan ve ülkemizin   Kuruluşlarının  yeniden düzenlenmesini  karar-  Kanunu’na tabii olmasıyla TTK Genel Müdürlü-
 maden olma özelliğini 21. Yüzyılda artan ener-  taşkömürü üretilen tek bölgesidir. Taşkömürü   laştırmıştır. Bu düzenleme ile Türkiye Kömür İş-  ğüne; Hukuku kurumun uhdesinde kalmak şar-
 ji talebinin karşılanmasında önemli bir enerji   üretimi ülkemizin kalkınma ve sanayileşmesin-  letmeleri Kurumu Genel Müdürlüğü bünyesinde   tıyla rödövans karşılığı taşkömürünü işlettirme
 kaynağı olma özelliğini korumaktadır. Petrol ve   de önemli rol oynamıştır/oynamaktadır. Yıllarca   faaliyet gösteren Ereğli Kömür İşletmeleri Mües-  yetkisi tanınmıştır. Bu kapsamda 1989 yılından
 doğalgaz gibi enerji kaynaklarının temininde   enerji kaynağı olmasının yanında koklaşabilir   sesesi yerine Türkiye Taşkömürü Kurumu Genel   itibaren  uygulanan  rödövans  işletmeciliğinin
 yaşanan güçlükler, fiyat artışları ve arz güvenliği   kömür olma özelliğini gösteren Zonguldak taş-  Müdürlüğü kurulması öngörülmüş,19.10.1983   önündeki yasal engellerin ortadan kalkmasıyla
 gibi nedenler büyüyen enerji talebinin karşılan-  kömürü yüksek fırınlarda kullanılabilir kalitede   tarih ve 2929 sayılı kanunla kararlaştırılmıştır.   yasal bir zemine oturtulması sağlanmıştır.
 masında, kömürü önemli bir kaynak haline ge-  koklaşma özelliğine sahip olduğundan dolayı
 tirmiştir. Günümüzde rezerv bazında değerlen-  demir-çelik üretim sürecinin temel girdilerin-  Türkiye Taşkömürü Kurumunun kuruluşu hak-
 dirdiğimizde (mevcut tüketim miktarına göre)   den biridir. Cumhuriyetin ilk sanayii kenti olan   Havzada koklaşabilir rezervler Kozlu, Üzülmez   kındaki 1983 tarih ve 96 karar sayılı KHK’nin
 petrol ve doğal gazın 40-50 yıllık ömürlerinin   Zonguldak havzasındaki taşkömürü üretim faa-  ve Karadon bölgelerinde yer almaktadır. Kokla-  16. Maddesi; “İşletme hakkı TTK Genel Müdür-
 yanında kömür rezervleri dünya enerji ihtiyacını   liyetleri Türkiye’nin sanayisinin gelişmesin de lo-  şabilir taşkömürü rezervlerinin toplam rezervler   lüğü’ne verilmiş bulunan taşkömürünün kaçak
 200 yıldan fazla bir süre karşılayacak düzeydedir.   komotif görevi sağlamıştır. Taşkömürünün varlı-  içerisindeki payı yaklaşık %57’dir. Armutçuk böl-  olarak çıkartılması veya nakliyesi fiillerinin iş-
 Bu nedenle kömür; sanayinin enerji hammad-  ğı Erdemir-Kardemir Demir çelik fabrikaları ve   gesinde yer alan rezervler; yarı-koklaşma özelli-  lenmesinde kullanılan her türlü araç ve gereçler
 desi olarak dünyadaki en stratejik maden olma   Çatalağzı termik santralinin bu bölgede kurulu   ği, yüksek ısıl değer ve düşük bünye külü içeriği   maliklerinin araştırılmasına gerek olmaksızın
 özelliğini daha uzun yıllar sürdürmeye devam   olmasına birer örnek olarak verilebilir.  ile hem koklaşabilir kömürlerle harmanlanarak   idarece müsadere edilir. Buna karşı adli yargı yo-
 edecektir.  hem de pulverize enjeksiyon (PCI) kömürü ola-  luna başvurulur ”denilmekte olup, kaçak kömür
        rak demir-çelik fabrikalarında kullanıma uy-
 Günümüzde dünya elektrik üretiminin %39’u               çıkarılması konusuna açıklık getirilmiştir. Havza
 Ülkemizde fosil kaynaklar içinde en büyük rezer-  kömüre dayalı termik santrallerde yapılmakta-  gun niteliktedir. Amasra bölgesi kömürlerinin   genelinde şahıslar tarafından kaçak kömür çıka-
 ve sahip olan kaynak kömürdür. Taşkömürü re-  dır. Bu oran ülkemizde %23 civarındadır. Dünya   koklaşma özelliği bulunmamakla birlikte belirli   rılmasına karşı alınan önlemlere rağmen günü-
 zervi ülkemizdeki linyit kömürü varlığına oranla   çelik üretimin %70’i kömür ve kok kullanılarak   oranlarda metalurjik kömürler ile harmanlandı-  müze kadar engellenememiştir. Kaçak kömür
 daha az olup yalnız Zonguldak havzasında yer al  yapılmakta olup bu sektör için taşkömürü vaz-  ğında koklaşma özelliğini bozmamaktadır.  çıkarma işi suç unsuru olmasının yanı sıra işçi



 24                                                                                                       25
   22   23   24   25   26   27   28   29   30   31   32