Page 11 - 2 апта ОМЭОҚ Кунапьянова Айдана-конвертирован
P. 11
Ультрадыбыстың әсері. Ультрадыбыс дегеніміз 2 х 104 нен 1013 Гц
жиілік толқынды айтады. әдетте 20 КГц жиіліктегі механикалық тербелістер
адам құлағымен қабылданбайды. Ол дыбыс қысымының бірлігі децибелмен
өлшенеді. Ультрадыбыс табиғатта кеңінен таралған. өндірісте ол шудың
қосымшасы болып, мысалы реактивті двигателдер жұмысында, газ трубалары
және басқада процестерде. Ультрадыбыстар механикалық және
электромеханикалық әдістермен алынады. өндірісте магнитострикциялық
және пьезоэлектрлік сәулелерді қолданады. Біріншісі төмен жиіліктегі
ультрдыбыстарды алу үшін алу үшін (200 КГц), екіншісі 50 МГц дейінгі
жиіліктегі ультрадыбыстарды алуға қолданады. Төмен жиіліктегі
ультрадыбыстар ауауда жақсы таралады. Ол жоғарлаған сайын ауадан таралу
жиіліктері төмендейді. Қысқа толқынды жоғары жиіліктегі ультрадыбыстар
ауада мүлдем таралмайды. Газды сұйықтыққа қарағанда ультрадыбыстар аз
жұтады. Ультрдыбыстардың тесуші әсері медицинада және өндірісте кеңінен
қолданады. Ультрадыбыстың көмегімен сварка, пайка, бөлшектерді тазалау,
сұйықтықтарды стерилдеу, бұрғылау, кесу, шлифовка және полировка жүзеге
асады. Сонымен қатар ультрадыбысты молекулярлы физикада, биологияда
және медицинада әртүрлі химиялық реакцияларды жүргізу кезінде еру
процестерін жеделдету үшін қолданылады. Жұмыс орындарындағы дыбыс
қысымдарының жиілік деңгейі 18, 20, 22, 24 КГц – тен 80-нен 120 дБ және одан
жоғары деңгейде тербеледі. Санитарлық талаптар мен ережелерге сәйкес
кәсіпорындарындағы дыбыс қысымының өндірістік орындарындағы
ультрадыбыстардың рұқсат етілетін жиіліктері 20 КГц дыбыс қысымы 100 дБ-
де, 40 КГц – 110 дБ құрайды. Ультрадыбыстар жүйке жүйесіне әсер етіп, жүрек
тамыр, эндокриндік жүйедегі зат алмасу процестерінің бұзылыстарына
әкеледі. Сонымен қатар жасуша мембраналарының өтімділігінің
бұзылыстарына әкеледі. Кавитирлеуші сұйықтықпен қатынаста болған қол
қолдың кәсіптік ауруларына әкелуі мүмкін. Церебралды микроорганикалық
симптоматика болуы мүмкін. Клиникалық ағымына байланысты 3 кезеңін
18
