Page 99 - 28_LiryDram_2020

Nawiązując do Irzykowskiego, o plagiatowym charakterze literatury polskiej, a jest to bar- dzo zasadne stwierdzenie. Na przykład by- liśmy kiedyś z Aldoną w Mediolanie na wy- stawie. I ta wystawa uświadomiła nam, że w Mediolanie w 1909 roku był proklamowa- ny futuryzm, w Rosji w 1912 ukazał się Poli- czek smakowi publicznemu (manifest rosyj- skiego futuryzmu – Władimir Władimirowicz Majakowski). U nas futuryzm pojawił się po 1918 roku. I na przykład Bruno Jasieński pi- sał: w Pani w białym salonie/ Swoje wiersze czytają Iwaszkiewicz i Stern. Ta pani to oczy- wiście poezja. To jest dziwne, że początkowo Iwaszkiewicz nawet się nie sprzeciwiał temu, że on jest futurystą, tylko w pierwszych pu- blicznych spotkaniach występował jako futu- rysta razem ze Sternem i z innymi, którzy się ogłaszali futurystami, a futurystami nie byli. Te futuryzmy, czyli włoski najstarszy, rosyjski po nim i w końcu polski, dzieliło dziesięć lat. W Polsce nigdy dalszych innych nie było. Na przykład jest poezja konkretna proklamowa- na w Brazylii (bracia de Campos), tzw. New Age, i to w 1952 roku. Podchwycona przez pi- sarzy języka niemieckiego, głównie przez Au- striaków na początku lat 60. W Polsce poezja konkretna pojawia się dopiero pod koniec lat
60. (Marian Grześczak, Stanisław Dróżdż, Marianna Bocian). Tak że mamy duże opóź- nienie. Dzisiaj nie istnieje u nas poezja kon- kretna. Zresztą mody się zmieniają. Dzisiaj jest w zasadzie eklektyzm.
Teraz przejdźmy do aksjologii. Aksjologia jest też funkcją wyboru, ale nie ma tego odrzuce- nia. Aksjologia, czyli ogólna teoria wartości. Są różne wartości. Bardzo trudną konstrukcją teoretyczną byłyby imponderabilia, a więc wartości niezbywalne. Czy takie istnieją? Z pewnością tak. Na przykład poszanowanie jednostki w systemie demokratycznym. To są pewne imponderabilia. Nie mówimy tyl- ko o wartościach artystycznych w aksjologii, ale o takich wartościach, jak pieniądz, sztu- ka czy pewien kanon nauki, oddzielenie nauki humanistycznej od nauk ścisłych. I to wszyst- ko razem tworzy aksjologię. Największą pra- cę z dziedzinie aksjologii napisał w 2002 roku profesor Bogusław Wolniewicz (zm. w 2017), który jest jednym z głównych przedstawicieli ledwie zapoznanej aksjologii.
Andrzej Wołosewicz:
Spór o tradycję czy spór o wartości?
O ile mogę sobie wyobrazić spór o warto- ści, to spór o tradycję jest trudny. Nie bardzo dostrzegam w ostatnich latach spór o war- tości, a tym bardziej o tradycję. Oczywiście mogłem coś przeoczyć. Ale jak myślę o spo- rze, to oczekuję, że gdzieś się on wyartyku- łuje. I nie wiem, gdzie się artykułuje spór o poezję. Ostatnim miejscem była konferen- cja w Poznaniu w 2012 roku, która dotyczyła tak naprawdę nawet nie samego sporu o po- ezję, bo dotyczyła tego, czy akademicy ma- ją jeszcze dużo do powiedzenia na temat po- ezji, czy poeci i poezja w ogóle tych akade- mików jeszcze potrzebuje, ale to był raczej
lipiec-wrzesień 2020 LiryDram 97
fot. Zbigniew Milewski