Page 227 - Bloedstollig en bloedingsneiging

XIII. De molecularisering van gedoneerd bloed 215 XIII.6 Uiteindelijke centralisatie van de bloedbanken: Sanquin
De bloedvoorziening had altijd als doel het verschaffen van een volledig assortiment vei- lige en effectieve bloedproducten, alsmede aan bloed verwante producten en diensten, ten behoeve van de behandeling van patiënten in Nederland.34 De bloedvoorziening streefde te- vens landelijke zelfvoorziening na, dat wil zeggen dat kan worden voorzien in de behoefte aan bloedproducten in Nederland door middel van producten die zijn bereid uit bloed van donoren uit Nederland.
De steeds toenemende molecularisering van donorbloed maakte dat er steeds meer voor pleitte om tot een concentratie van de bloedbanken te komen, zoals in een rapport over de spreiding van bloedbanken uit 1993 werd gesteld. Het doneren kon decentraal georganiseerd blijven, maar voor de bloedverwerking was centralisering beter. In geval van schaalvergroting kon een geautomatiseerd laboratorium efficiënter benut worden terwijl in geval van concen- tratie de kwaliteit van het bloedgroepserologisch en virusdiagnostisch onderzoek kon wor- den bevorderd. Ook kon de toepassing van bloedproducten beter plaatsvinden bij een staf van ten minste twee bloedtransfusie-specialisten, hetgeen alleen betaalbaar was in geval van schaalvergroting.35
In de jaren 1990 werd de organisatiestructuur van de bloedtransfusiediensten en bloed- banken doorgelicht en stapsgewijs aangepast. De bestaande situatie was er een van 22 in het algemeen kleine bloedbanken. Daarbij zouden de bloedbanken op regionaal niveau samen- werkingsverbanden kunnen aangaan. Het volgende spreidingsmodel ging uit van 9 middel- grote bloedbanken gelegen bij de academische ziekenhuizen. Weer later ontstonden er vier grote bloedbanken. Hierbij werd uitgegaan van de omvang van een bloedbank zoals men die aantrof in het Verenigd Koninkrijk. De vier bloedbanken waren gevestigd in Groningen, Amsterdam, Rotterdam en Nijmegen. Al deze veranderingen vonden in amper meer dan een decennium plaats na de oprichting van Sanquin.
In het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw liep de samenwerking tussen het CLB en de Federatie van NRK bloedbanken vast. Daarom werd een externe deskundige aan- gezocht, Lense Koopmans, hoogleraar Economie van de Gezondheidszorg in Groningen, om aan minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Els Borst-Eilers te rapporteren.36 De hoogleraar pakte stevig uit door te stellen dat de plasmacampagnes van het CLB en de bloed- donaties van de banken elkaar niet meer in de wielen mochten rijden. De bloedbanken zouden de unieke toegang tot de grondstof moeten hebben en de plasmacampagnes van het CLB zou- den tot een vast gebied beperkt moeten worden, dit in overleg met de bloedbanken af te spre- ken. De bloedbanken zouden juist belang moeten hebben bij een goed functionerend CLB in plaats van in onderlinge strijd te staan. Daarom zouden zij niet alleen een leveringsplicht aan het CLB moeten hebben, maar bijgevolg ook een aandeel in het financieel overschot van het CLB naar rato van de geleverde hoeveelheid plasma. Dat betekende dat bloedproducten uit het regiem van de Wet Tarieven Gezondheidszorg moesten worden verwijderd.
Koopmans adviseerde de bloedbanken in een strakker organisatorisch verband te bren- gen (een holding-structuur) door de oprichting van een topstichting die de directeuren van de bloedbanken benoemt en ontslaat. Om het wetenschappelijk onderzoek van het CLB te waarborgen zou het instituut financieel en organisatorisch moeten worden gesplitst in een academische tak en in een productiebedrijf, waarbij, aldus Koopmans, de academische tak separaat wordt bekostigd uit de rijksbegroting. De productiefaciliteiten moesten - om een faillissement te vermijden - versneld worden afgeschreven en er moest een voorziening wor- den gevormd voor een substantiële afslanking van het productiebedrijf. En niet in de laatste plaats adviseerde Koopmans om het streven naar zelfvoorziening van stabiele bloedproducten