Page 20 - FINAL catalogue.cdr

θρησκευτική παράδοση

ο ραβίνος / το τυπικό

Η Ρόδος από τις αρχές του 16ου αι. αποτέλεσε
σημαντικό ραβινικό και ταλμουδικό κέντρο της
Μεσογείου, προσφέροντας δυνατότητες ανώ-
τατης θρησκευτικής εκπαίδευσης. Φωτισμένες
προσωπικότητες και θεματοφύλακες νόμων και
παραδόσεων, πολλοί από τους ραβίνους της
Ρόδου άφησαν αξιόλογα δείγματα θεολογικής
σκέψης και γραφής, ενώ παράλληλα ασκούσαν
και διοικητικά κοινοτικά καθήκοντα. Από το
1614 επιβάλλεται ενιαία ραβινική διοίκηση
στους Ρωμανιώτες και τους Σεφαραδίτες του
νησιού, με πρώτο 'κοινό' ραβίνο το Moshe Ha-
Cohen.
Από τους παλιότερους αξιοσημείωτους ραβί-
νους ήταν ο Judah ibn Verga, που έζησε το 16ο
αι., o Moses de Voushal κατά το 17ο αι., o Jehiel
Bassan το18ο αι., o Judah Moses Franco και
τέλος οι ραβίνοι της οικογένειας Israel, με
τελευταίο το Reuben Eliyahu Israel. Ο τε-
λευταίος, ακούραστος δάσκαλος μέχρι το 1932,
προσπαθούσε να συνδυάσει την παρά-δοση με
τον εκσυγχρονισμό. Έχαιρε τέτοιας εκτίμησης
που χρίστηκε ιππότης από το βασιλιά της
Ιταλίας Βίκτωρα Εμμανουήλ ΙΙΙ, το 1925.

Η εβραϊκή λατρεία στη Ρόδο ακολουθεί από τα
μέσα του 16ου αι. το σεφαραδίτικο τυπικό.
Μέχρι τότε ίσχυε και εδώ το ρωμανιώτικο
τυπικό ή Μινχάγκ, που περιλαμβανόταν στο
ρωμανιώτικο προσευχολόγιο Μαχζόρ Ρομάνια.
Τα δύο τυπικά έχουν μεν ως κοινή λατρευτική
γλώσσα την εβραϊκή, διαφέρουν όμως σε
λειτουργικές λεπτομέρειες, κατά τις οποίες οι
μεν Ρωμανιώτες χρησιμοποιούν τη γραικο-
ιουδαϊκή, οι δε Σεφαραδίτες την ισπανο-
εβραϊκή γλώσσα. Σύμφωνα με το σεφαραδίτικο
τυπικό όλη η λειτουργία ψαλλόταν απλά και
επαναλαμβανόμενα, ενώ συχνά ο Χαζάν
ενσωμάτωνε και μελωδίες τουρκικές ή ελλη-
νικές. Στη λειτουργία του Πέσσαχ, κάθε στίχος
του Άσματος Ασμάτων ψαλλόταν πρώτα στα Ροδίτες Εβραίοι με τους Κυλίνδρους της Τορά, στη Σιμχάτ Τορά, Ρόδος 1920.
εβραϊκά και έπειτα στα ισπανο-εβραϊκά. Με την Rhodian Jews carrying Torah scrolls at the festival of Simhat Torah, Rhodes 1920.
επικράτηση του σεφαραδίτικου τυπικού, υιοθε-
τήθηκε το σεφαραδίτικο εορταστικό προ-
σευχολόγιο Μαχζόρ Σεφαράδ, όπου οι θρησκευτικοί ύμνοι, τα Πιγιουτίμ, απαγγέλλονται στην ισπανο-εβραϊκή. Παράλληλα
απαραίτητο για τη λατρεία είναι το Σιντούρ, το προσευχολόγιο με τις καθημερινές προσευχές. Προσπάθειες εκσυγχρονισμού και
προσαρμογής του τυπικού στις ανάγκες της σύγχρονης πραγματικότητας γίνονταν
συνέχεια, με πιο σημαντική αυτή του ραββίνου Reuben Eliyahu Israel, ο οποίος στις
αρχές του 20ού αι. μετέφρασε 35 εβραϊκούς ύμνους στα ισπανο-εβραϊκά, για να είναι
κατανοητοί από όσο το δυνατόν περισσότερους πιστούς. Στη σύγχρονη εποχή, το
προσευχολόγιο που χρησιμοποιούσαν στη Ρόδο, όπως και στις υπόλοιπες ελληνικές
εβραϊκές κοινότητες ήταν το σεφαραδίτικο προσευχολόγιο, όπως διαμορφώθηκε το
17ο αι. βασισμένο στα σχόλια του Ισαάκ Λουριά.

Θήκη για το Ταλέθ, σάλι προσευχής.
Tallit bag, for prayer shawl.

Μαχζόρ λε Ροσς Ασσανά, Λιβόρνο, 1860. Ανήκε στον Ασσέρ Βαρών, που
έζησε στο Καίηπ Τάουν της Ν. Αφρικής. Δάνειο από την Ι. Κ. Ρόδου.
Mahzor le Rosh-Ha-Shanah, Livorgno, 1860. It belonged to Asher Varon, who
lived in Cape Town, S. Africa. Loaned by the J .C. of Rhodes.