Page 24 - FINAL catalogue.cdr

θρησκευτική παράδοση

ο κύκλος της ζωής

Τα έθιμα του γάμου, της γέννησης και του θανάτου που διαμόρφωσαν οι Εβραίοι στη Ρόδο, καταδεικνύουν την ιδιαιτερότητα της
ταυτότητάς τους, αλλά ταυτόχρονα και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ διαφορετικών κοινοτήτων που συμβίωναν στον ίδιο τόπο.
Οι περισσότεροι γάμοι, ακολουθώντας το σύστημα της ενδογαμίας, συμφωνούνταν μεταξύ των οικογενειών με τη διαδικασία
του Σσιντουχίν, του αρραβώνα, ο οποίος μπορεί να κρατούσε 4-5 χρόνια και σφραγιζόταν με την υπογραφή συμφωνητικού, του
Κινυάν, και την ανταλλαγή δώρων, των Σιβλονότ. Δύο εβδομάδες πριν το γάμο η νύφη άπλωνε στο πατρικό της την προίκα,
Ασουγκάρ, με τα ασπρόρουχα και τα ενδύματα για να τη δει η πεθερά, οι συγγενείς και φίλοι, αλλά και οι εκτιμητές και συντάκτες
της Κετουμπά. Την προηγουμένη του γάμου, η νύφη, σε ειδικό μέρος
των δημόσιων λουτρών έκανε την Τεβιλά, ή τελετουργία εξαγνισμού
με απαγγελία προσευχών και εμβάπτισή της στο νερό, για την
επίτευξη πνευματικής κάθαρσης και αγνότητας. Η τελετή του γάμου
συνήθως γινόταν Παρασκευή μεσημέρι και συνίστατο στην
ανάγνωση και υπογραφή του γαμήλιου συμβολαίου, Κετουμπά, όπου
περιγραφόταν η προίκα και δηλώνονταν οι αμοιβαίες συζυγικές
υποχρεώσεις, και στην ανάγνωση των εφτά ευλογών του γάμου.
Ακολουθούσε γλέντι στο σπίτι του γαμπρού, και άνοιγε η επταήμερη
περίοδος της Χουπά, κατά την οποία οι νεόνυμφοι δεν έφευγαν από το
σπίτι τους.

Η γέννηση παιδιού, και μάλιστα αρσενικού, ήταν σημαντικό γεγονός.
Την όγδοη ημέρα γίνεται η περιτομή, το Μπερίθ Μιλά, ως
επισφράγιση του θεϊκού συμβολαίου με τον εβραϊκό λαό, που
ακολουθείται από την τελετή ονοματοδοσίας. Η τελετή στη Ρόδο
γινόταν από το Μοέλ στη συναγωγή, όπου έφτανε το παιδί με πομπή,
συνοδεία μουσικών. Στη συγκέντρωση που ακολουθούσε παλιότερα
προσφερόταν γλύκισμα από αμυγδαλόψιχα σε σχήμα χεριού. Η
ονοματοδοσία των κοριτσιών γιορταζόταν χαμηλόφωνα, με την
επιλογή της νονάς και συγκέντρωση συγγενών και φίλων στο σπίτι, σε
μια τελετή που ονομαζόταν fadas, το οποίο στα ισπανο-εβραϊκά
σημαίνει 'καλή νεραϊδο-νονά'.

Τα αγόρια ενηλικιώνονται θρησκευτικά και γίνονται ισότιμα μέλη της
κοινότητας υπεύθυνα για την τήρηση του Νόμου από τα 13 τους. Τότε
γιορτάζουν το Μπαρ Μιτσβά. Στη Ρόδο γιορταζόταν με πρωινή
λειτουργία στη συναγωγή Δευτέρα ή Πέμπτη. Ακολουθούσε
προσφορά δώρων: Τεφιλίν, δερμάτινες θήκες με εδάφια από την Τορά,
Ταλέθ, σάλι προσευχής για τη συναγωγή, Κιπά, καπελάκι προσευχής,
και Σιντούρ, καθημερινό προσευχολόγιο. Ακολουθούσαν κεράσματα
από την οικογένεια. Το πρώτο Σάββατο μετά το Μπαρ Μιτσβά το
αγόρι διάβαζε εδάφιο, Περασσά, από την Τορά. Στη Ρόδο δε
γιορτάζονταν θρησκευτικές ενηλικιώσεις κοριτσιών, το λεγόμενο
Kετουμπά, συμβόλαιο γάμου, των Αβραάμ Αμάτο και Ραχήλ Μπατ Μιτσβά.
ος
Καπελούτο, Ρόδος 19 αι.
Ketubbah, marriage contract, for the wedding of Avraham Amato
th
and Rachel Capelouto, Rhodes 19 c. Ο θάνατος σημαδεύεται από λιτές, σύμφωνες με τον εβραϊκό νόμο,
προετοιμασίες που αναλάμβανε η επιτροπή της Χεβρά Κεντοσσά, με
τις Rohesas για τις γυναίκες, και τους Rohesim για τους άντρες.
Συνόδευαν το νεκρό στην τελευταία κατοικία του σε ένα από τα τέσσερα εβραϊκά νεκροταφεία της πόλης με πομπή, στην οποία
δεν επιτρέπονταν να υπάρχουν λουλούδια και να
συμμετέχουν γυναίκες. Οι άμεσοι συγγενείς πενθούσαν
επτά ημέρες, τηρώντας το Σσιβά, περίοδο κατά την οποία
απείχαν από τη φυσιολογική ζωή. Επί ένα χρόνο οι
γυναίκες φορούσαν μαύρα και στο σπίτι έκαιγε καντήλι
στη μνήμη του νεκρού. Ταφόπλακες τοποθετούσαν ένα
χρόνο μετά, αφού είχε κάτσει η γη. Στη Ρόδο τιμούσαν
τους νεκρούς τόσο με τα μνημόσυνα, Μελδάδος, όσο και
με επισκέψεις στο νεκροταφείο σε καθορισμένη στιγμή
του χρόνου, όπου σύμφωνα με το έθιμο θρηνούσαν γοερά
τα προσφιλή τους πρόσωπα, ακόμη και αν είχε περάσει
αρκετός καιρός από το θάνατό τους. Τέλος, στη Ρόδο
πίστευαν σε δεισιδαιμονίες καθώς και στο κακό μάτι.

Επίσκεψη στο νέο εβραϊκό νεκροταφείο της Ρόδου,
τέλη δεκαετίας 1940.
Visit to the new Jewish cemetery of Rhodes, late 1940s.