Page 28 - FINAL catalogue.cdr

καθημερινή ζωή

κοινοτική οργάνωση

Οι Εβραίοι της Ρόδου ζούσαν μέσα στο κάστρο σε
ξεχωριστή πυκνοκατοικημένη συνοικία με στενούς,
οφιώδεις και βοτσαλωτούς δρόμους. Στη Juderia υπήρχαν
πέτρινα ψηλά αρχοντόσπιτα, αλλά και ταπεινότερα μικρά
πλίνθινα σπίτια για τις πολυμελείς φτωχότερες οικογένειες.
Συχνά κάθε σπίτι στέγαζε περισσότερα από ένα νοικοκυριά,
που ανήκαν στην ίδια οικογένεια. Στα κορτίχος, τις αυλές
μεταξύ των σπιτιών, κυκλοφορούσαν τα νέα, ακούγονταν τα
ισπανο-εβραϊκά τραγούδια, και συνεχιζόταν μια παράδοση
αιώνων.
Οι δημογραφικές εκτιμήσεις για την εβραϊκή κοινότητα
Ρόδου κυμαίνονται από τα 500 άτομα, κατά μέσον όρο το
17ο και 18ο αι., μέχρι τα 3.000 και πλέον άτομα, κατά την
ακμή της κοινότητας, στα τέλη του 19ου και στις αρχές του
20ου αι.

Ήδη από την περίοδο των Ιπποτών, αλλά περισσότερο επί
Οθωμανικής κυριαρχίας, κοσμικά και θρησκευτικά όργανα
της εβραϊκής κοινότητας της Ρόδου διαχειρίζονταν την
ενδοκοινοτική αυτονομία. Επταμελές συμβούλιο αξιωμα-
τούχων, των Μεμουνίμ, από κοινού με το ραββίνο, ρύθμιζε
τόσο τη φορολογική κατανομή, όσο και εσωτερικά
ζητήματα, για τα οποία συχνά εκδίδονταν διατάγματα, οι
Ασκαμότ. Ο αντιπρόσωπος στην Οθωμανική αρχή, αρχικά
ένας και αργότερα τρεις, με το όνομα Παρνασίμ,
διορίζονταν από την κοινότητα. Βασική δικαιοδοσία τους
ήταν ο έλεγχος και η τήρηση της ευρυθμίας στην κοινότητα
και η είσπραξη των φόρων. Οι φόροι καταβάλλονταν από
την κοινότητα συνολικά, με εσωτερική αναδιανομή
ανάλογα με την οικονομική δυνατότητα κάθε μέλους. Για να
αυξηθούν τα κοινοτικά έσοδα επιβάλλονταν ειδικοί φόροι,
όπως η Γκαμπέλα, στο κρέας, το κρασί, το ψωμί κ.λ.π. Τη
δικαστική εξουσία είχε ο ραβίνος και το ραβινικό
δικαστήριο, ώστε να περιορίζεται η οθωμανική ανάμειξη
στο εσωτερικό της κοινότητας.

Η τόσο σημαντική για τον εβραϊσμό αρχή της αλληλεγγύης
και της φιλανθρωπίας λειτουργούσε στη Ρόδο πολλαπλά,
με συναγωγικά ταμεία, αλλά και με διάφορους κοινοτικούς
οργανισμούς, όπως το Μπνέι Μπριτ: οργανισμός
αγαθοεργίας και φιλανθρωπίας:, το Οζέρ Νταλίμ:, ίδρυμα
Ροδίτισσα Εβραία στην βοτσαλωτή αυλή του σπιτιού της, για τους άπορους, το Φούντο Σεκρέτο και το Μπικούρ
Ρόδος προπολεμικά.
Χολίμ, για τους άπορους ασθενείς η Χεβρά Κεντοσσά για
Jewish woman in the pebbled courtyard of her house, Rhodes pre-WWII.
την ανάληψη της φροντίδας και των εξόδων ταφής.
Αξιόλογη ήταν η δράση του συλλόγου Λοχαμέι Χερούτ
Ισραέλ, για τη διευκόλυνση όσων Εβραίων επιθυμούσαν
προπολεμικά να μεταναστεύσουν στην Παλαιστίνη. Υπήρχε
κοινοτικό κτίριο, το Ελ-Χεκντέσς, για τη φιλοξενία
ομοθρήσκων που περνούσαν από τη Ρόδο στο δρόμο τους
για την Ιερουσαλήμ, και αργότερα για τη νοσηλεία ατόμων
με ειδικές ανάγκες.
Ακόμη όμως και σε απλούστερα καθημερινά θέματα
παρατηρείται κοινοτική συνείδηση. Έτσι, από την κάλυψη
των αναγκών σε άζυμα με κοινοτικούς φούρνους μέχρι τον
άτυπο κοινοτικό ταχυδρόμο, βλέπουμε τους Εβραίους της
Ρόδου να δρουν ως συγκροτημένη και οργανωμένη ομάδα.

Ηλικιωμένοι άντρες και γυναίκες, μέλη της κοινοτικής αδελφότητας
που αναλάμβανε την ταφική μέριμνα, Ρόδος δεκαετία 1910.
Elderly men and women, members of the community brotherhood
who undertook the funerary care and preparations, Rhodes 1910s.