Page 32 - FINAL catalogue.cdr

καθημερινή ζωή

ο κόσμος των γυναικών

Η αποστολή της Εβραίας της Ρόδου ήταν να γίνει καλή σύζυγος και μητέρα. Ανάλογη
ανατροφή λάμβαναν τα κορίτσια από πολύ νεαρή ηλικία, ώστε στην ηλικία των 12-16,
οπότε και τελούνταν οι περισσότεροι γάμοι μέχρι τις αρχές του 20ου αι., να είναι έτοιμες
για το ρόλο τους. Στην οικογένεια ο άντρας είχε τον πρώτο λόγο, παρά τις πληροφορίες που
θέλουν τις Εβραίες εδώ επίμονες, πεισματάρες και ανεξάρτητες. Πράγματι, οι Ροδίτισσες
Εβραίες είχαν συγκεκριμένα προσωπικά και ιδιοκτησιακά δικαιώματα. Με περιορισμένες
δυνατότητες εκπαίδευσης, ασχολούνταν κυρίως με τη σηροτροφία, την οικοτεχνία και το
νοικοκυριό.
Από το εξονυχιστικό καθάρισμα του σπιτιού και την προετοιμασία ιδιαίτερων φαγητών τις
παραμονές των εορτών μέχρι το άναμμα των κεριών του Σσαμπάτ, οι γυναίκες ήταν οι
θεματοφύλακες των παραδόσεων και της οικιακής λατρείας του ιουδαϊσμού. Στις γιορτές
και τις επίσημες περιστάσεις έπαιζαν ένα είδος μαντολίνου, τραγουδούσαν ισπανο-
εβραϊκές μπαλάντες και χόρευαν με σεμνότητα. Σε καθημερινή βάση, από τους λίγους
τρόπους κοινωνικοποίησης των γυναικών ήταν οι συγκεντρώσεις στα σπίτια και την
κρήνη, οπότε μαθεύονταν τα νέα της κοινότητας. Υπήρχαν γυναίκες, οι οποίες εκτελούσαν
χρέη ντελάλη σε επίπεδο γειτονιάς και για τα 'καθημερινά' μαντάτα.
Σημαντικό στοιχείο της γυναικείας ταυτότητας των Εβραίων γυναικών της Ρόδου ήταν η
φορεσιά τους. Για την ενδυμασία τους πριν το 16ο αι. δεν έχουμε σαφή στοιχεία, ενώ από τα
μέσα του 19ου αι. είχε τη μορφή μιας τυπικής αστικής οθωμανικής ενδυμασίας, παρόμοιας
με αυτή των ομόθρησκών τους από τη Σμύρνη. Κάτω από μακρύ, λεπτό βαμβακερό
πουκάμισο με γιακά και άνοιγμα στο στήθος, το Σάγιο ή Μπρεσσίν για τις γιορτές,
φορούσαν φαρδιά βράκα, το Τσιντιάν ή Σαλβάρι. Από πάνω φορούσαν ένα ριγωτό,
Η Καντέν Αμάτο και η Εστρέλλα (ντε μεταξωτό ή βελούδο φόρεμα, το Αντερί. Στη μέση έδεναν βελούδινη χρυσοκέντητη ζώνη
Ασλάν) Μπενβενίστε, Ρόδος 1925. Είναι
ολοφάνερη η συνύπαρξη του παραδοσιακού με χρυσές πόρπες. Πάνω από το Αντερί φορούσαν το Νιμτέν, ένα μεταξωτό κοντομάνικο
και του ευρωπαϊκού ενδύματος σε αυτή τη κοντογούνι. Για πανωφόρι είχαν την Πόλκα, ένα βελούδινο, μακρύ ως τα γόνατα,
μεταβατική περίοδο. επενδύτη, σε έντονο ή μαύρο χρώμα με γούνινα τελειώματα. Μάζευαν τα μαλλιά πίσω με
Caden Amato and Estrella (de Aslan) μαύρο σατέν ύφασμα, το Ταρμπόσς, ενώ στο κεφάλι στερέωναν ένα βελούδινο σκουφάκι,
Benveniste, Rhodes 1925. Τhe co-existence
of the traditional and the modern, με καρφίτσα από μαργαριταράκια ή ρουμπίνια στο κέντρο του μετώπου. Πολλά ήταν τα
westernised dress is obvious during this κοσμήματα που συνήθιζαν: φαρδύ Γιορντάνι στο λαιμό, με πολλές αλυσίδες, Μανόγιου
transitional period. ντε Πέρλας ή Μανόγιου ντε Πουλ, περιδέραια από μαργαριτάρια, Μανίγιας ντε Τσατόν,
βραχιόλια. Πιο απλό κόσμημα ήταν το Σσαντάι, αλυσίδα με χρυσό Αστέρι του Νταβίντ.
Στο σπίτι φορούσαν απλό σταμπωτό μαντήλι, το Γιαζμά, χειροποίητες κάλτσες και παντόφλες από δέρμα, τις Πατούκλες. Για τις
δουλειές χρησιμοποιούσαν και ξύλινα τσόκαρα, τα Τάκος. Στο χαμάμ είχαν τσόκαρα με ένθετο σεντέφι. Σταδιακά, από τις
πρώτες δεκαετίες του 20ου αι. όλο και ευκολότερα μπορούσαν να προμηθεύονται έτοιμα ενδύματα. Έτσι η ενδυμασία, και κατ΄
επέκταση τα ήθη γενικότερα εκσυγχρονίστηκαν.

Κουτσαρέρα, ασημένιο
σκέυος για το κέρασμα
των παραδοσιακών
γλυκών (ντούλσες), σε
γιορτινές συναθρoίσεις.
Προίκα της Βικτώριας
Χασσών.
Kucharera, silver server,
for traditional sweets
(dulses), served at special
gatherings, trousseau of
Victoria Hasson.

Γυναικείος σκούφος
κεντημένος με πολύχρωμες
ου
χάντρες, Ρόδος, τέλη του 19 -αρχές του 20ού αι.
Woman's cap embroidered with multicoloured beads,
th
th
Rhodes, late 19 -early 20 century.