Page 29 - FINAL catalogue.cdr

καθημερινή ζωή

γλώσσα και εκπαίδευση

Οι Σεφαραδίτες διατήρησαν και στην Οθωμανική Αυτοκρατορία την ισπανο-εβραϊκή γλώσσα, η οποία είχε ως βάση την
καστιλιάνικη διάλεκτο με ενσωματωμένες εβραϊκές, αλλά και δανεισμένες τουρκικές και ελληνικές λέξεις και φράσεις. Στη Ρόδο
οι Σεφαραδίτες, αφομοιώνοντας πολιτισμικά τους προϋπάρχοντες ολιγάριθμους ελληνόφωνους Ρωμανιώτες, επέβαλαν την
ισπανο-εβραϊκή στις καθημερινές τους σχέσεις. Η ζωντάνια της γλώσσας φαίνεται τόσο στην προφορική, με την παραγωγή
παροιμιών και γνωμικών, όσο και στη γραπτή της μορφή, όπου γράφτηκαν με εβραϊκούς χαρακτήρες ηθικά δοκίμια, βιβλικές
αναλύσεις και ποιήματα. Αυτό που συνετέλεσε σημαντικά στη διατήρηση της ισπανο-εβραϊκής ήταν η διδασκαλία της στα
κοινοτικά σχολεία.
Στο πλαίσιο των Μιλλέτ, κάθε εβραϊκή κοινότητα διατηρούσε σχολεία, όπου παρεχόταν θρησκευτική εκπαίδευση (γλώσσα,
ιστορία και στοιχεία της Τορά, και αργότερα του Ταλμούδ). Στα μέσα του 19ου αι. υπήρχαν στη Ρόδο τρία εβραϊκά σχολεία με
120 μαθητές περίπου, ενώ δεν υπήρχε σχολείο για τα κορίτσια. Ήδη από το 17ο αι. άκμασε στο νησί η ανώτερη θρησκευτική
εκπαίδευση με ραβινικές ακαδημίες (Μιντρασίμ και Γιεσιβότ), όπως αυτές των οικογενειών Ισραέλ και Μενασσέ. Όσοι
αναζητούσαν καλύτερη παιδεία, μπορούσαν να πάρουν ιδιαίτερα μαθήματα από καθηγητές, οι οποίοι απασχολούνταν από
πολλές οικογένειες από κοινού.

Μαθήτριες του σχολείου Θηλέων της Alliance Israèlite Universelle σε μάθημα κεντητικής, Ρόδος 1919.
Students of the Alliance Israèlite Universelle Girls’ School during an embroidery class, Rhodes 1919.

Οι πρώτες προσπάθειες εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης οφείλονται σε ιδιωτικές πρωτοβουλίες. Στις αρχές του 1900, η Κοινότητα
ζήτησε τη συμπαράσταση της Αlliance Israèlite Universelle, τονίζοντας την ανάγκη για επαγγελματική κατάρτιση,
γλωσσομάθεια και γυναικεία εκπαίδευση. Το 1901, με χρηματοδότηση του βαρώνου Ρότσιλντ, λειτούργησε Σχολείο Αρρένων
και το 1902 Σχολείο Θηλέων. Οι άποροι μαθητές φοιτούσαν δωρεάν, ενώ τα λειτουργικά έξοδα κάλυπτε κυρίως η κεντρική
διεύθυνση της A.I.U. Αρχικά διδάσκονταν η εβραϊκή, η τουρκική και η γαλλική γλώσσα, ενώ εγγράφησαν και μη εβραιόπουλα,
λόγω του υψηλού επίπεδου σπουδών. Τη δεκαετία του 1910 λειτουργούσαν στη Ρόδο και δύο νηπιαγωγεία. Από το 1923 τα
σχολεία της A.I.U., όπως και τα υπόλοιπα σχολεία της Ρόδου, περιήλθαν στον έλεγχο της ιταλική κυβέρνησης, με αποτέλεσμα να
δοθεί περισσότερη έμφαση στην ιταλική γλώσσα. Την άνοιξη του 1925, το σχολείο της Α.Ι.U. μετατράπηκε σε Scuole Israelitiche
Italiane.
Το 1928, με έγκριση της ιταλικής κυβέρνησης και την υποστήριξη του διοικητή του νησιού, Mario Lago, ιδρύθηκε στο νησί το
φημισμένο σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή και τα Βαλκάνια, Ραββινικό Κολέγιο της Ρόδου, όπου εγγράφονταν όσοι
επιθυμούσαν να γίνουν ραββίνοι, ιεροψάλτες (Χαζανίμ), ιεροσφαγείς (Σοχετίμ) ή θρησκευτικοί δάσκαλοι. Δυστυχώς, οι
λειτουργίες του Κολεγίου διακόπηκαν το 1938, με την εφαρμογή φασιστικών και ρατσιστικών μέτρων επί ιταλικών εδάφων.