Page 15 - 08_กฎหมายอาญา_Neat

๒

๓. เนื้อหา

๓.๑ ความหมายของกฎหมายอาญา
กฎหมายอาญา คือ กฎหมายที่บัญญัติวา การกระทําหรือไมกระทําอยางใดเปนความผิด

และกําหนดโทษที่จะลงแกผูกระทําความผิดไวดวย หรืออาจกลาวไดวา กฎหมายอาญาคือกฎหมายที่
บัญญัติหามมิใหมีการกระทําอยางหนึ่งอยางใด หรือบังคับใหมีการกระทําอยางหนึ่งอยางใดโดยผูที่

ฝาฝนหรือไมปฏิบัติตามจะตองไดรับโทษ ดังนั้น กฎหมายอาญาจะมี ๒ กรณี คือ เปนบทบัญญัติที่
๓.๑.๑ หามมิใหมีการกระทําอยางหนึ่งอยางใด ผูที่ฝาฝนก็จะมีความผิด เชน ฆาผูอื่น

(มาตรา ๒๘๘) ขมขืนกระทําชําเรา (มาตรา ๒๗๖) ลักทรัพยผูอื่น (มาตรา ๓๓๔) เปนตน หรือ
๓.๑.๒ บังคับใหมีการกระทําอยางหนึ่งอยางใด ผูที่ไมปฏิบัติตามก็จะมีความผิด เชน

มาตรา ๓๗๔ เห็นผูอื่นตกอยูในอันตรายแหงชีวิต ซึ่งตนสามารถชวยไดแตไมยอมชวย ซึ่งเรียกวา
การกระทําดวยการละเวน

กฎหมายอาญานั้นนอกจากที่ปรากฏอยูในประมวลกฎหมายอาญาซึ่งถือวาเปนกฎหมาย
อาญาหลักของประเทศแลว ยังรวมถึงกฎหมายอื่น ๆ อีกมากมาย ซึ่งมีลักษณะดังกลาวขางตน เชน

พระราชบัญญัติอาวุธปน พระราชบัญญัติจราจรทางบก พระราชบัญญัติปรามการคาประเวณี ซึ่งเมื่อ
ถือวาพระราชบัญญัตินั้น ๆ เปนกฎหมายอาญาแลวจะมีผลทําใหตองนําบทบัญญัติในภาค ๑ แหง

ประมวลกฎหมายอาญาไปใชในพระราชบัญญัตินั้น ๆ ดวย ทั้งนี้ตามที่มาตรา ๑๗ ซึ่งไดบัญญัติไววา
“บทบัญญัติในภาค ๑ แหงประมวลกฎหมายนี้ ใหใชในกรณีแหงความผิดตามกฎหมายอื่นดวย เวนแต

กฎหมายนั้น ๆ จะไดบัญญัติไวเปนอยางอื่น”
สําหรับโทษหรือสภาพบังคับในทางอาญา จะตองเปนไปตามที่ระบุไวในมาตรา ๑๘ เทานั้น
กลาวคือ ประหารชีวิต จําคุก กักขัง ปรับและริบทรัพยสิน

๓.๒ การใชกฎหมายอาญา
เนื่องจากโทษในทางอาญามีผลกระทบตอชีวิต รางกาย เสรีภาพ และทรัพยสินของประชาชน

ดวยเหตุนี้กฎหมายอาญาจึงตองมีลักษณะพิเศษหรือมีเอกลักษณของตนเอง แตกตางจากกฎหมาย
อื่น ๆ เชน กฎหมายแพง เปนตน

มาตรา ๒ วรรคแรก บัญญัติวา “บุคคลจะรับโทษในทางอาญาก็ตอเมื่อไดกระทําการ
อันกฎหมายที่ใชในขณะกระทํานั้นบัญญัติเปนความผิดและกําหนดโทษไว และโทษที่จะลงแกผูกระทํา

ความผิดนั้นตองเปนโทษที่บัญญัติไวในกฎหมาย”
ซึ่งในหัวขอ การใชกฎหมายอาญา นั้น นักเรียนนายสิบตํารวจจะไดเรียนบทที่ ๒