Page 16 - 08_กฎหมายอาญา_Neat

๓

๓.๓ โครงสรางความรับผิดทางอาญา
กฎหมายอาญาของไทยนั้นเปนกฎหมายอาญาในรูปแบบของระบบประมวลกฎหมาย

หรือระบบลายลักษณอักษร ซึ่งไดรับอิทธิพลมาจากการปฏิรูปกฎหมายสมัยรัชกาลที่ ๕ ที่ทรงจัดให
มีการจัดทําประมวลกฎหมายอาญาขึ้นใหมใหมีความทันสมัยและไดรับการยอมจากนานาประเทศ
ซึ่งไดนําระบบประมวลกฎหมายแบบประเทศซิวิลลอวมาใช ซึ่งในปจจุบันเปนที่ยอมรับกันวา โครงสราง

ความรับผิดทางอาญาของไทยนั้นมีความแตกตางไปจากโครงสรางความรับผิดชอบของทั้ง common
law และ civil law บาง ซึ่งเมื่อพิจารณาประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา ในลักษณะ ๓
คําพิพากษาและคําสั่งในมาตรา ๑๘๕ “ถาศาลเห็นวาจําเลยมิไดกระทําผิดก็ดี การกระทําของจําเลย

ไมเปนความผิดก็ดี คดีขาดอายุความแลวก็ดี มีเหตุตามกฎหมายที่จําเลยไมควรตองรับโทษก็ดี ใหศาล
ยกฟองโจทก ปลอยจําเลยไป แตศาลจะสั่งขังจําเลยไวหรือปลอยชั่วคราวระหวางคดียังไมถึงที่สุดก็ได
เมื่อศาลเห็นวาจําเลยไดกระทําผิดและไมมีการยกเวนโทษตามกฎหมายใหศาลลงโทษแกจําเลย

ตามความผิด แตเมื่อเห็นสมควร ศาลจะปลอยจําเลยชั่วคราวระหวางคดียังไมถึงที่สุดก็ได”
จากมาตรา ๑๘๕ ที่ศาลจะตองพิจารณาพิพากษาลงโทษจําเลยตามกฎหมาย เปนที่มาของโครงสราง
ความรับผิดทางอาญา

โครงสรางความรับผิดทางอาญา
๑. มีการกระทําครบตามองคประกอบที่กฎหมายบัญญัติ (แยกพิจารณา ๔ สวน)

๒. ไมมีกฎหมายยกเวนความผิด
๓. ไมมีกฎหมายยกเวนโทษ

๑. การกระทําครบ “ͧ¤»ÃСͺ” ที่กฎหมายบัญญัติ
การกระทําที่ครบ “องคประกอบ” ความผิดที่กฎหมายบัญญัติ หลักนี้มาจากมาตรา ๒
และมาตรา ๕๙ ประกอบดวยหลักเกณฑ ๔ ประการ คือ

๑.๑ มีการกระทํา
โดยผูกระทําตองกระทําโดยรูสํานึก หมายความวา รูสึกตัว รูวาจะทําอะไร และ

ตัดสินใจทําแลวเคลื่อนไหวอิริยาบถไปตามที่คิดนั้น คือ การกระทําที่อยูภายใตการบังคับของจิตใจ
การกระทําที่ไมอยูภายใตบังคับของจิตใจ ไมถือวาเปนการกระทําที่จะทําใหตองรับผิดทางอาญา เชน

แดงนอนละเมอใชมือฟาดไปถูกตาของดํา ทําใหตาบอด แดงเคลื่อนไหว
รางกายขณะไมรูสึกตัวเนื่องจากเปนโรคลมชัก การเคลื่อนไหวรางกายดังกลาวไมอยูภายใตบังคับของ

จิตใจ ถือวาแดงไมรูสํานึกในการที่กระทํา จึงไมตองรับผิดในทางอาญา หรือ
ดําเปนคนปญญาออนถึงขนาดที่ไมอาจรูไดวาการกระทําของตนเปนสิ่งที่ผิด

กฎหมาย ดําเห็นคนอื่นเลื่อยไมก็ทําตาม โดยไมรูการกระทํานั้น เปนความผิดตาม พ.ร.บ.ปาไม ถือวา
ดํากระทําโดยมิไดรูสํานึกในการที่กระทํา ดําไมตองรับผิดทางอาญา