Page 22 - BNDIA ARUBA
P. 22

A22    bistA politico
             Diabierna 15 December 2017



            Parlamentario Sue Ann Ras (MEP):

               ‘Scol Multilingual lo mehora y garantisa un enseñansa di calidad’





            ORANJESTAD  -    E
            proyecto di scol multilin-
            gual,  a  inicia  caba  for  di
            aña  1988  cu  SHO  nota  y
            recientemente Minister di
            Enseñansa  Rudy  Lampe
            a  anuncia  cu  otro  aña  lo
            cuminsa  cu  e  implemen-
            tacion di e prome fase.

            Si  bay  bek  na  e  historia  di
            scol  multilingual,  mester
            bisa cu el cuminsa caba for di
            aña 1988, na unda un ‘stuur-
            groep’ SHO a cuminsa cu e
            restructuracion  di  enseñan-
            sa.  Despues  na  2002  a  sigui
            cu PRIPEP cu e tempo ey a
            bin  cu  e  lema  ‘Habri  porta
            panos drenta’, na unda nan a
            cuminsa bin cu e parti di scol
            multilingual y cu e intencion
            pa e inicia den 2002 pa 2006,
            den enseñansa.

            Na 2004, e minister di Ense-
            ñansa  e  tempo  ey  a  aproba
            esaki,  pa  start  e  prepara-
            cionnan, unda Papiamento lo
            bira e idioma di instruccion
            te  cu  klas  4.  Na  2007  bou
            encargo di Departamento di
            Enseñansa  a  cuminsa  cu  e
            proyecto piloto actual, pa in-
            troduci innovacion di idioma
            y  maneho,  unda  e  Minister
            di Enseñansa di e tempo ey,
            a aproba esaki tambe na oc-
            tober 2008. E no ta algo cu a
            cuminsa di mainta pa anochi,
            pero ta un proceso hopi largo
            y  a  haci  diferente  investiga-
            cion y analisis, pa mira kico
            ta miho pa nos muchanan.

            E  proyecto  a  saca  4  resul-
            tado,  unda  e  alumnonan  di
            e proyecto Scol Multilingual
            a  demostra  e  parti  di  ha-
            bilidad  critico  di  siña,  cu  ta
            hopi  mas  halto  compara  cu
            e muchanan actual den ense-
            ñansa  regular.  Actualmente
            nos  muchanan  den  ense-    Por  mira  riba  Facebook  e   des.  No  tin  un  diferencia,  mainta te pa 1or di merdia y   cual  e  parti  di  investigacion
            ñansa  basico  regular  ta  bay   reaccion  nan  y  semper  lo   esaki ta un punto cu mester  no lo por haci uzo di Papia-  ta  indica  mundialmente  un
            hopi  riba  e  aspecto  di  siña   tin resistencia. Locual ta im-  analisa  hopi  bon,  special-  mento como idioma di sos-  mucha cu siña su idioma ma-
            for di cabes, nan no ta analit-  portante pa enfatisa ta, cu na   mente si ta bisa cu 6 aña largo  ten of instruccion. Na e scol-  terno por desaroya den cual-
            ico, no ta critico. Hopi biaha   niun  momento  so  e  idioma   e  muchanan  den  enseñansa  nan regular, e docentenan ta   ke otro idioma. Pero na Aru-
            como docente por mira cu e   Hulandes  ta  bay  keda  afo.   tradicional  a  haya  supuesta-  uzando  Papiamento  como   ba e mito ta, cu si e mucha no
            alumnonan tin miedo di haci   Al contrario, e sistema aki ta   mente  Hulandes  como  idi-  idioma di sosten.       haya Hulandes na scol, e no
            cierto expresion y si haci pre-  bay yuda fortalece e conoce-  oma di instruccion y esaki no  Pues nos ta dunando calidad   por  bay  Hulanda  bay  studia
            gunta, nan ta contesta cu un   mento  y  e  habilidadnan  di   ta berdad tampoco.      of  cantidad?  Cu  e  proyecto   y  e  otro  mito  ta  hopi  biaha
            si of no. Nan no tin e habili-  nos muchanan den e idioma   Paso poco docente, cu no ta  piloto  aki  a  keda  demostra   hende ta puntra, kico nan ta
            dad di hiba un combersacion   Hulandes y esey ta hopi im-  Hulandes,    ta  bay  papia  for  cu den e cantidad di ora cu e   haci cu Papiamento despues?
            hopi mas amplio, pa motibo   portante.                    di 7or y 45 di mainta pa 1or  muchanan ta haya Hulandes   Por haci hopi mas cu Papia-
            cu no a duna nan e oportuni-  E  nivel  di  Hulandes,  segun   di merdia Hulandes so cu e  na e scolnan basico tradicio-  mento si nan siña como nan
            dad, ni tampoco e herment-   e  investigacionnan  haci,  e   alumnonan. E docentenan ta  nal  compara  cu  e  calidad  di   idioma materno riba un nivel
            nan  necesario  pa  nan  por   muchanan  cu  a  caba  klas   papia Papiamento mas tanto  idioma  cu  nan  ta  haya  den   academico. E conexion di ora
            desaroya  nan  habilidad  nan   6,  compara  cu  e  muchanan   cu  e  muchanan.  Si  kier  bay  e  scol  multilingual,  no  tin   ta  bay  haci  e  transferencia,
            critico di siña, di lesa, di ex-  cu a sali for di e scolnan di   den un sistema di berdad di  diferencia.  Tin  hopi  mito  y   uzando nan idioma materno
            presa y di pensa, cual ta hopi   e  proyecto  piloto  scol  Mul-  Hulandes  so,  e  docentenan  investigacion. Na Aruba nos   como  base  pa  siña  otro  idi-
            importante  pa  desaroyo  di   tilingual cu ta klas 4, ambos   mester papia Hulandes cu e  tin e tendencia di trek mas pa   oma, ta bay hopi mas facil y
            cualkier ser humano.         tin e mesun nivel di Hulan-  muchanan for di 7or y 45 di  mito  y  no  pa  investigacion,   natural
   17   18   19   20   21   22   23   24   25   26   27