Page 31 - BNDIA ARUBA
P. 31
A31
LOCAL Diabierna 7 Februari 2020
Varios factor pakico hobennan ta cay cera
ORANJESTAD – Tur loke
ta bay contra regla of ley
di un pais, ta un crimen cu
ta ricibi un castigo. Serai-
da Pemberton-Leonard,
director di Reclassering, a
splica tocante e factornan
cu por hiba un hoben na
comete un crimen.
Pemberton-Leonard a cum-
insa remarcando cu hende ta
bisa cu tur cos ta cuminsa na
educacion di cas. Pero algun
tin bon educacion y sinem-
bargo ainda ta comete cri-
men. E ta comenta cu tin un
dicho ta bisa ‘it takes a village
to raise a child’, esta ta tuma
un bario pa cria un mucha,
agregando cu no ta solamente
mama y tata.
“E ta hopi factornan cu ta
hunga rol ora cu un hoben
comete un delito y mester
tene na cuenta cu e factor
protectivo mester ta hopi
fuerte. Si e factor protectivo
di cas ta fuerte en berdad e
mucha ta mas fuerte, pero
esey no kiermen cu e mucha
no ta cay cera”, e ta expresa.
cos, tur cos ta haci influencia Si un hoben tin hamber, esey ehempel cu e ta duna ta por algo pa haci y mucho biaha
Sinembargo e ta bisa cu ora den e forma di pensa di e ho- ta bira e trigger, anto pa mo- ehempel den caso di divor- ta cosnan negativo. “Esey ta
den cas e tin bon base, por ta ben. Mayornan divorcia, na tibo cu e tin hamber a dun’e cio e hoben kier atencion; e echt locual bo ta wak cu hopi
cu amistad ta debil of na scol scol un hoben por comete un e motivacion pa bay horta pa ta namora, envidia, celos, hy- hoben, nan no tin nada di
no ta duna un bon acogida, e delito. Tur cos cu ta trigger e por haya cuminda of placa. peractividad manera ADHD. haci despues di ora di scol y
por ta trabou; tin hopi cos- hoben – nos ta midi esey.” “Mi tin hamber, p’esey mi a “E por varia, anto e ta algo nan ta haya nan mes laf. Nan
nan cu por haci cu e hoben ta bay horta, pero e trigger ta e interno pa sinti e rush. E ta cuminsa colga bou palo,
bay haci algo robes siendo cu ‘Trigger’ ta referi na locual situacion financiero. Por pasa sensacion pa nan sinti kico e canto caminda cerca otro ho-
mama y tata a dun’e un bon ta yama nos atencion pa haci cu e situacion na cas ta bon, ta pa haci algo malo. Si nan ben, anto eynan cosnan por
educacion. E no ta keda na un algo. E ta continua splica cu e pero el a bay horta pa e sen- horta pa atencion, esey ta bira cuminsa bay robes.”
factor so. ‘trigger’ den bida ta pone pa sacion di sinti kico e ta pa bay su trigger pero di un forma
haci algo, sea grandi of chiki- horta.” negativo. Esey por afecta”, e Pa locual ta trata e tempo-
E ta insisti cu ta un combina- to, anto pa motibo cu e mu- ta splica rada di carnaval tin mas cri-
cion di diferente factor. E ho- cha tin e ‘trigger’, e ta haya e E ta duna di conoce cu esey men, pero e motibonan tras
ben por ta bon den un pero motivacion pa comete cierto tambe nan ta midi, pa nan por Sinembargo e ta comparti di esaki ta varia. En general
den otro no. Tambe ta splica acto of delito. sa kico exactamente e actitud cu ora mucha no tin nada di e ta haya cu durante carnaval
cu un di e factornan ta e per- E motivacion ta pa nan hacie. ta, ya cu esaki ta varia. Algun haci, mayoria di bes ta busca mas hoben ta cay cera, pero
sonalidad mes di e hoben. tambe den temporada di au-
“Den un famia por tin tres gustus, october; henter e aña
yiu bon y un ta sali malo. Tur ta ocupa.
ta haya e mesun educacion,
pero un a sali cu caracter mas Nan tin nan medida cua
vulnerabel y por wordo in- periodo ta subi y baha, pero
fluencia di amigo.” ‘ta henter aña bezig’. Nan no
por bisa kico specificamente
Por pasa cu e hoben ta mas ta conduci na un delito of cri-
vulnerabel pa uzo di droga. men, e ta depende e delito cu
“No ta un cos so, pues no e persona comete. Tambe tin
por bisa ta droga of ta amigo.” esunnan cu ta pleita durante
Sino cu ora un hoben cay scol, of inbraken, pero mayo-
cera ta pa un combinacion di ria ta ora e muchanan ta na
factor. cas cu vakantie.
Psicologicamente un hoben
por pasa den di trauma y ta
keda stabiel. Otro hoben por
pasa den e mesun trauma y ta
desekilibra. Pa e motibo aki,
no por bisa cu ta un factor,
sino semper combinacion cu
ta pone e hoben cay cera.
Bon Dia Aruba a puntra
Pemberton-Leonard con e
actitud di e hoben por wordo
afecta. “E por ser afecta cu tur