Page 12 - MIN ARENDS
P. 12

a11
                                                                              OpiniOn/analisis Diasabra 14 OctOber 2017
                 Quito Nicolaas:                                                                                                do aki mester tene na cuenta
                                                                                                                                cu desde 1992 ora un alum-
                                                                                                                                no drenta scol secundario ya
                                                                                                                                caba e tin seis aña ta practi-
            ‘Nos Papiamento ta coriendo peliger?’                                                                               cando e ortografia fonologi-
            Pa algun tempo caba tin preparacionnan ta ser haci pa yega                                                          co.  Pues  nos  ta  referiendo
            na un ortografia uniforme pa e tres islanan ABC. Diferente                                                          na  un  grupo  di  alumnonan
            charla a ser teni pa duna informacion over e.o. origen di Pa-                                                       di Havo/Vwo cu tin bastante
            piamento y hasta un simposio a ser organisa na Den Haag                                                             aña  ta  experimentando  cu  e
            cu prof. Eva Eckrammer di Universidad di Mannheim como                                                              ortografia  fonologico  y  cu
            oradora. Riba mesa tin un proposicion di sr. F. de Haas for-                                                        ainda ta score malo. E score-
            mula den e documento Proposal for a unified spelling of Pa-                                                         nan en general ta varia entre
            piamento, den cual e ta lansa un sugerencia pa yega na un solo                                                      62.0%  y  75.7%,  pues  cu  ta
            ortografia pa e islanan Aruba, Boneiro y Corsou. Den esaki                                                          indicativo  cu  pa  futuro  no
            mester bisa cu e sugerencia di sr. F. de Haas ta basa riba un                                                       por sigui mantene e ortogra-
            iniciativa di Fd. SPLIKA. Ta e intencion pa dicho proposi-                                                          fia  fonologico  na  Corsou  y
            cion keda trata durante un conferencia na luna di december                                                          Boneiro. Sin embargo e dos
            proximo na Corsou.                                                                                                  islanan ta keda liber pa scoge
                                                                                                                                pa un adaptacion di nan or-
            Linguismo                                                                                                           tografia  cu  actualmente  ta
            Linguismo ta un area di ciencia cu conoce cierto reglanan,                                                          contene  demasiado  accento
            sin embargo den cierto caso ta aplica reglanan cu no ta con-                                                        skerpi.
            sistente. Ora cu ta lansa un sugerencia como tal manera esun                                                        Experimento
            di Fd. SPLIKA mester tene cuenta cu diferente aspectonan y                                                          E  problema  cu  e  ortografia
            no solamente esun linguistico. Den esaki ta riparabel e falta di                                                    fonologico  ta  cu  manera  bo
            un contexto mas amplio (politico-huridico), den cual mester                                                         ta scucha e zonido di un pa-
            pone dicho ponencia di un ortografia uniforme pa yega na un                                                         labra, bo ta skirbi esaki. Lin-
            decision cu ta cumbini e islanan. Entre otro mester a averigua                                                      guista I. van Putte-de Windt
            si na e momentonan aki ta necesario y oportuno pa bin cu                                                            y F. van Putte den un critica
            un ortografia uniforme pa e islanan ABC. Sin mas esnan cu                                                           riba  e  buki  di  Oro  ta  uza  e
            a tuma e iniciativa ta basa nan mes riba e aspecto financiero,                                                      ehempel di e palabra na In-
            aunke no substancia cu cifranan, cual defacto por ta un mo-                                                         gles showcase cu por ser pro-
            tibo pa considera un ke otro. Un otro argumento cu ta ser uza                                                       nuncia  na  diferente  manera
            ta cu e mercado na Corsou lo habri pa e autornan di Aruba. E                                                        como shokes y shokeis. Awor
            caso di Hulanda y Belgica ta comproba cu na Hulanda nan no   Un ortografia mester sirbi e  di biaha kico ta skirbi riba pa-  via di un Ley bo no por bay
            ta lesa buki di autornan Belgicano, aunke tur dos ta comunica   triangulo idioma – cultura –  pel. Y bo mester lesa e palabra   impone cu ta sukú bo mester
            na Hulandes.                                              identidad y cada uno mester  dos pa tres biaha prome cu bo   scucha  y  scirbi,  mientras  na
                                                                      reinforsa otro. Naturalmente  bin riba e idea ta kico nan lo   Aruba ta custuma di uza e pa-
            Idioma, cultura y identidad                               cu  un  di  e  pilarnan  aki  no  ke men.                 labra scuridad. Y hustamente
            E relacion entre idioma, cultura y identidad ta comparabel cu   por  traha  contra-productivo                       esaki ta loke mester ser evita
            esun di un relacion simbiotico. Un idioma ta percura cu un   na otro, mas bien mester tin  Problema  cu  Fonologia   cu ta bay experimenta cu un
            cultura por ser transmiti y expresa den bida diario. Di otro   un efecto di reforsa otro, den  den enseñanza        ortografia uniforme pa e tres
            banda cultura ta e awa di bida den cual un idioma ta haya bida   cual no solamente e tin e fun-  Pa  añanan  linguistanan  a   islanan, mientras cu sa di an-
            dor di expresa bo mes y comunica den e idioma. Idioma y   cion di carga pero di engran-  sigui  e  pensamento  cu  fo-  temano  cu  esaki  lo  resulta
            cultura conhuntamente ta defini bo identidad, esta ken bo ta y   dece  esaki.  Den  un  comu-  nologia ta e manera mas ad-  den un fracaso.
            ken bo ta representa. Sin un idioma cu bo ta identifica bo mes   nidad den cual e populacion  ecua  pa  siña  un  lenga,  pero
            cu ne, no por papia di un identidad cultural. Identidad nos   ta  identifica  su  mes  cu  un  realidad  a  demostra  di  ta   Un  experimento  asina  lo
            mester considera como un deseo pa ta pertenece na un pais, e   region,  hustamente  e  orto-  otro.  Den  su  investigacion   trece  un  aumento  di  prob-
            deseo di ser reconoci, un sentimento di ta proteha y un deseo   grafia mester fungi como un  Ortografia  di  Papiamentu   lema den enseñanza y cu ne
            di progresa den e sociedad cu bo ta bibando.              instrumento pa refleha esaki.  na skol sekundario cu sr. R.   un desperdicio di talentonan
                                                                      Hopi expertonan ta acepta cu  Severing a tene na aña 2011   cu  dificilmente  e  retraso  pa
            Inventa pa inventa                                        Papiamento ta un idioma cu  bou di alumnonan di klas 1-5   cu  nos  manpower-planning
                                                                      a nace for di Spaño y Portu-  di havo y di klas 1-5 di vwo   por recupera den un periodo
                                                                      gues,  cu  elementonan  Afri-  a  sali  na  cla  cu  mayoria  di   di dos decada. Na e confer-
                                                                      cano. Sin embargo un idioma  alumnonan ta considera e or-  encia di december lo ta bon
                                                                      no mester keda transforma di  tografia fonologico sea masha   pa  e  linguistanan  opta  pa  e
                                                                      un manera cu bo no ta capta  dificil of dificil. Cu e resulta-  ortografia etimologico.
   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16   17