Page 11 - กาพย์เห่เรือ
P. 11
คุณค่าวรรณคดีกาพย์เห่เรือ
๑. คุณค่าทางด้านวรรณศิลป์
กาพย์เห่เรือพระนิพนธ์ของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร มีคุณค่าด้านวรรณศิลป์ เนื่องจากมีจุดเด่นที่ศิลปะการประพันธ์ในด้านต่างๆ
ทั้งรูปแบบการประพันธ์ การใช้ถ้อยค้าที่เหมาะสม มีความหมาย ให้ความรู้สึก ผู้อ่านเกิดอารมณ์คล้อยตามผู้ประพันธ์
ทรงบรรยายสิ่งต่างๆ ได้เหมาะสม เห็นภาพพจน์เหมาะสมกับสิ่งนั้นๆ ทรงเลือกใช้ค าขยายได้อย่างเหมาะสม
ท าให้ผู้อ่านเข้าใจได้อย่างลึกซึ้ง ทรงใช้ถ้อยค าที่หลากหลาย สื่อความได้ชัดเจน ทั้งค าที่แสดงกริยาเด่นชัด
เห็นภาพพจน์เหมาะสมยิ่ง
การใช้ถ้อยค า
กาพย์เห่เรือของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรมีความไพเราะสลวยจับใจ ผู้ที่ได้ศึกษาจะจดจ าได้ขึ้นใจ ในเนื้อหา
แต่ละตอนจะใช้ถ้อยค าที่แตกต่างกัน เช่น บทเห่ชมเรือกระบวนในตอนเช้า จะพรรณนาไว้อย่างละเอียดพิสดาร เช่น
สุพรรณหงส์ทรงภู่ห้อย งามชดช้อยลอยหลังสินธุ์
เพียงหงส์ทรงพรหมมินทร์ ลินลาศเลื่อนเตือนตาชม
บทประพันธ์จะแสดงความงามของเรือสุพรรณหงส์ ที่งามชดช้อยลอยเหนือน้ า เสมือนการเคลื่อนย้ายของหงส์ ซึ่งเป็น
พาหนะของพระพรหม
สัมผัสสระและสัมผัสพยัญชนะ
กาพย์เห่เรือของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรทั้งกาพย์และโคลง นอกจากจะประกอบด้วยสัมผัสตามข้อบังคับของ
ฉันทลักษณ์แล้ว ในบทพระนิพนธ์ยังเพิ่มสัมผัสเสียงสระและเสียงพยัญชนะที่รับส่งกันอย่างแพรวพราว กลมกลืน
เหมาะเจาะ ท าให้บทพระนิพนธ์ของพระองค์ท่านเป็นที่นิยมมาทุกสมัย
- การสัมผัสสระ
การสัมผัสสระ ที่ใช้ในการประพันธ์จะท าให้ได้ยินเสียงที่ไพเราะ มีท่วงท านองคล้องจองสัมผัสกัน
อย่างเหมาะสมทั้ง สัมผัสชิด หรือผูกสัมผัสติดกันไปและสัมผัสคั่น คือสัมผัสไม่ติดกันมีค าอื่นคั่นอยู่ แต่ก็ยังมีสัมผัส
คล้องจองกัน เช่น
นกแก้วแจ้วแจ่มเสียง จับไม้เรียงเคียงคู่สอง
เหมือนพี่นี้ประคอง รับขวัญน้องต้องมือเบา
ในบทนี้วรรคหน้าบาทแรก แก้ว สัมผัสกับ แจ้ว วรรคหลังบาทเอก เรียง สัมผัสกับ เคียง วรรคหลังบาทโท น้อง
สัมผัสกับ ต้องเป็นค าสัมผัสชิด ส่วนวรรคหน้าบาทโท น้อง กับ คอง เป็นสัมผัสคั่น
- การสัมผัสพยัญชนะ
สัมผัสพยัญชนะจะท าให้เสียงของค้าประพันธ์แต่ละวรรคสัมผัสคล้องจอง ให้ความรู้สึกไพเราะฟัง
แล้วรื่นหู ในบทพระราชนิพนธ์ของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรทั้งกาพย์และโคลง จะแพรวพราวด้วยสัมผัสพยัญชนะเช่น
ดนตรีมี่อึงอล ก้องกาหลพลแห่โหม
โห่ฮึกครึกครื้นโครม โสมนัสชื่นรื่นเริงพล
๑๑
