Page 6 - กาพย์เห่เรือ

ลักษณะการแต่งค าประพันธ์ประเภทกาพย์เห่เรือ

กาพย์เห่เรือเป็นค าประพันธ์ประเภทร้อยกรอง ประกอบด้วยโคลงสี่สุภาพน า ๑ บท แล้วตามด้วยกาพย์ยานี ๑๑
ไม่จ ากัดจ านวนบท โดยให้กาพย์ยานี ๑๑ บทแรกมีเนื้อความเดียวกันกับโคลงสี่สุภาพที่น ากาพย์

การแต่งค าประพันธ์จะแบ่งเนื้อเรื่องเป็นตอนๆ แต่ละตอนจะเริ่มด้วยโคลง ๑ บท แล้วแต่งกาพย์ขยายความต่อไป

โคลงในกาพย์เห่เรือมีลักษณะคล้ายโคลงสี่สุภาพ แต่การวางเอก โท อาจไม่ตรงกับแผนผังโคลงสี่สุภาพในปัจจุบัน
เนื่องจากเกิดขึ้นก่อนที่จะมีกฎเกณฑ์แบบใหม่ซึ่งบังคับวรรณยุกต์เอก ๗ แห่ง และโท ๔ แห่ง

แผนผังของกาพย์เห่เรือดังกล่าวจะมีลักษณะดังนี้

เนื้อหากาพย์เห่เรือของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร

กาพย์เห่เรือของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร จะทรงบรรยายชมความงามของกระบวนเรือพระที่นั่ง และการเคลื่อนกระบวนเรือ

พระยุหยาตราทางชลมารค ทรงพรรณนาร้าพึงร้าพันถึงนางอันเป็นที่รัก และถ่ายทอดความรู้สึกเป็นทุกข์ เศร้าโศก
ยามเมื่อพบเห็นสิ่งต่างๆที่ชวนให้คิดถึงนาง ตามธรรมเนียมของการแต่งนิราศ การใช้ภาษาของ

เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรจะมีความไพเราะสละสลวยจับใจผู้อ่าน คนไทยจ านวนมากที่ได้ศึกษาวรรณคดีเรื่องนี้ จะซาบซึ้งและ

จดจ าได้อย่างขึ้นใจ และน าบทประพันธ์เป็นบทเพลงร้องต่อๆมาจนถึงทุกวันนี้
เนื้อหาในกาพย์เห่เรือจะแบ่งเนื้อความออกเป็น ๔ ตอนคือ

ตอนที่ ๑ เห่ชมเรือกระบวน (เห่ตอนเช้า)

ตอนที่ ๒ เห่ชมปลา (เห่ตอนสาย)
ตอนที่ ๓ เห่ชมไม้ (เห่ตอนบ่าย)

ตอนที่ ๔ เห่ชมนก (เห่ตอนเย็น)

๖