Page 5 - กาพย์เห่เรือ

ลักษณะพิเศษของกาพย์เห่เรือเจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร

๑.การใช้ถ้อยค้าไพเราะ สละสลวย สัมผัสคล้องจอง และท าให้เกิดภาพพจน์

เนื้ออ่อนอ่อนแต่ชื่อ เนื้อน้องฤาอ่อนทั้งกาย
ใครต้องข้องจิตชาย ไม่วายนึกตรึกตรึงทรวง

ทรงเปรียบปลาเนื้ออ่อนซึ่งจะอ่อนก็เพียงแต่ชื่อเท่านั้น ส่วนเนื้อของน้องนั้นอ่อนทั้งร่างกาย ถ้าใครได้จับต้องแล้วจะตรึงใจมิรู้ลืม
การใช้ค าเช่นนี้ เน้นให้เห็นว่าเนื้อนางนั้นน่าสัมผัส น่าเชยชมอย่างยิ่งในความรู้สึกของผู้ประพันธ์ หรือ

ดนตรีมี่อึงอล ก้องกาหลพลแห่โหม

โห่ฮึกครึกครื้นโครม โสมนัสชื่นรื่นเริงพล
๒.การใช้ส านวนโวหาร อุปมาอุปไมยเป็นการยกเอาสิ่งที่จะกล่าวมาตังแล้วเขียน เปรียบเทียบกับสิ่งอื่น

ท าให้เกิดจินตนาการบทเห่เรือของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรทรงใช้ส านวนโวหาร อุปมาอุปไมยเปรียบเทียบได้อย่างไพเราะ
แยบคาย ลึกซึ้ง เป็นที่ติดใจของผู้อ่านเป็นอย่างยิ่ง ตัวอย่าง

สุพรรณหงส์ทรงพู่ห้อย งามชดช้อยลอยหลังสินธุ์

เพียงหงส์ทรงพรหมินทร์ ลินลาศเลื่อนเตือนตาชม
จากบทประพันธ์เป็นการเปรียบเทียบเรือสุพรรณหงส์ซึ่งล่องลอยอยู่เหนือน่านน้ าอย่างงามสง่า กับหงส์ซึ่งเป็นพาหนะ

ของพระพรหม

๓. การใช้พรรณนาโวหาร
เป็นการพรรณนาความรู้สึกได้อย่างลึกซึ้ง ซึ่งจะพบมากในค้าประพันธ์ลักษณะนิราศ เมื่อพบเห็นสิ่งใดก็จะระลึกถึงผู้หญิงที่ตน

ต้องจากมา โดยเขียนเป็นบทกวีที่พรรณนาให้เห็นภาพ ความรู้สึกที่ผู้ประพันธ์มีต่อนาง

แก้มช้ าช้ าใครต้อง อันแก้มน้องช้ าเพราะชม
ปลาทุกทุกข์อกตรม เหมือนทุกข์พี่ที่จากนาง

เมื่อเห็นปลาแก้มช้ าก็คิดถึงแก้มของนางซึ่งช้ าเพราะการเชยชมของตน เมื่อเห็นปลาทุกก็เปรียบเทียบกับความทุกข์ของตน
ที่ต้องจากนางมา หรือ

ไก่ฟ้ามาตัวเดียว เดินท่องเที่ยวเลี้ยวเหลี่ยมเขา

เหมือนพรากจากนงเยาว์ เปล่าใจเปลี่ยวเหลียวหานาง
เห็นไก่ฟ้าเดินมาตัวเดียวก็เปรียบเทียบกับความโดดเดี่ยวที่ต้องเดินทางโดยไม่มีผู้หญิงที่ตนรักมา

ด้วยจนต้องเหลียวหา
๔. เกิดอารมณ์สะเทือนใจ

เพรางายวายเสพรส แสนก าสรดอดโอชา

อิ่มทุกข์อิ่มชลนา อิ่มโศกาหน้านองชล
๕. การเล่นอักษร

รอนรอนสุริยโอ้ อัสดง

เรื่อยเรื่อยลับเมรุลง ค่ าแล้ว
๕