Page 23 - กาพย์เห่เรือ
P. 23
สัมผัสสระและสัมผัสพยัญชนะ
กาพย์เห่เรือของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรทั้งกาพย์และโคลง นอกจากจะประกอบด้วยสัมผัสตามข้อบังคับของ
ฉันทลักษณ์แล้ว ในบทพระนิพนธ์ยังเพิ่มสัมผัสเสียงสระและเสียงพยัญชนะที่รับส่งกันอย่างแพรวพราว กลมกลืน
เหมาะเจาะ ท าให้บทพระนิพนธ์ของพระองค์ท่านเป็นที่นิยมมาทุกสมัย
- การสัมผัสสระ
การสัมผัสสระ ที่ใช้ในการประพันธ์จะท าให้ได้ยินเสียงที่ไพเราะ มีท่วงท านองคล้องจองสัมผัสกัน
อย่างเหมาะสมทั้ง สัมผัสชิด หรือผูกสัมผัสติดกันไปและสัมผัสคั่น คือสัมผัสไม่ติดกันมีค าอื่นคั่นอยู่ แต่ก็ยังมีสัมผัส
คล้องจองกัน เช่น
นกแก้วแจ้วแจ่มเสียง จับไม้เรียงเคียงคู่สอง
เหมือนพี่นี้ประคอง รับขวัญน้องต้องมือเบา
ในบทนี้วรรคหน้าบาทแรก แก้ว สัมผัสกับ แจ้ว วรรคหลังบาทเอก เรียง สัมผัสกับ เคียง วรรคหลังบาทโท น้อง สัมผัสกับ ต้องเป็น
ค าสัมผัสชิด ส่วนวรรคหน้าบาทโท น้อง กับ คอง เป็นสัมผัสคั่น
