Page 17 - ๕๐ ปี ๑๐๐ สัจธรรม-การดูสภาพจิต
P. 17
537
เคร่งตึง รู้สึกตัวว่างไปด้วยเบาไปด้วย หรือเหลือแต่ความรู้สึกที่ว่าง ๆ เบา ๆ จิตที่ว่าง ๆ ความรู้สึกที่ว่าง เบาก็คือจิต ความรู้สึกที่ว่าง ๆ เบา ๆ ก็คือสภาพจิตเรานั่นแหละ
ทีนี้การพิจารณาสภาพจิตตรงนี้ ต่อจากเมื่อกี้นี้ที่เราดูการประคองจิต การที่ดูสภาพจิตที่เบามี อย่างหนึ่งก็คือว่า ระหว่างผู้ดูกับจิตที่เบา กับความรู้สึกหรือความรู้สึกที่เบาหรือสภาพจิตที่เบา ระหว่างผู้ดู กับจิตที่เบา ลองดูถ้าเป็นส่วนเดียวกันมีลักษณะแบบเดียวกัน สภาพจิตเบาใจรู้ก็เบา คาว่าเบาตรงนี้ให้ เป็นความรู้สึกที่เบาไม่ใช่ว่าสติเบานะ ความรู้สึกที่เบาจิตที่เบา จิตที่ย่ิงเบายิ่งผ่องใส ขณะที่จิตยิ่งเบา ยิ่งผ่องใสไม่ใช่สติเบา สติจะมีความตื่นตัวแก่กล้า ไม่ใช่ว่าสติเบาหรืออ่อนลง ต้องรู้ชัดถึงความใส ความ ผอ่ งใสของจติ ยงิ่ ดยู งิ่ ไมม่ ตี วั ตน ยงิ่ เขา้ ไปรยู้ งิ่ รชู้ ดั ถงึ ความเบา รชู้ ดั ตามถงึ ความเบา ความรสู้ กึ ทรี่ กู้ เ็ บาหรอื ตื่นตัว
สังเกตในลักษณะขณะที่จิตเบา บรรยากาศสภาพจิตเบาตัวรู้มีความตื่นตัว ตัวรู้มีความตื่นตัวนี่นะ ลองดูว่ารู้สึกเป็นอย่างไร วิธีพิจารณาคือเราสามารถพิจารณาโดยจิตที่เบา ที่เบายิ่งมีความตื่นตัวมาก เท่าไหร่ ความรู้สึกที่ตื่นตัวมากเท่าไหร่ความเบานั้นเปลี่ยนไปอย่างไร มีขอบเขตไหมหรือกว้างแบบไม่มี ขอบเขต ยิ่งใสขึ้นยิ่งโปร่งขึ้นยิ่งโล่งขึ้นยิ่งสว่างมากขึ้นหรือเปล่า สารวจดูรอบ ๆ ทั้งหมดเลย ถ้าเขากว้าง เท่าจักรวาลก็สารวจไปเลย จิตที่เบากว้างเท่าจักรวาลก็สารวจไปทั้งจักรวาล แทนที่จะรู้แค่รูป พอกลับมา ดูที่ตัวที่นั่ง กลับมาดูบริเวณรูปที่น่ังอยู่มีรูปไหม กลับมาดูบริเวณรูปที่ตัวนั่งอยู่ ที่ตัวนั่งอยู่นี่มีตัวไหมมี รูปไหม หรือรู้แล้วก็ว่างไปจางไปไม่มีเหลือ แต่ถ้าไม่มีตัวแล้วเหลืออะไร ไม่มีตัวแล้วเหลืออะไร ลองดู พิจารณาดู
การที่พิจารณาแบบนี้ สังเกตดูว่ายิ่งเห็นจิตที่ว่าง จิตยิ่งว่างจิตยิ่งเบา จิตที่ว่างเบาก็ยิ่งสงบมากขึ้น ไหม ทีนี้สังเกตอีกนิดหนึ่งแบบนี้ การดูจิตของเราเมื่อจิตว่างจิตเบาจิตตื่นตัวหรือผ่องใส เวลามีอารมณ์ ต่าง ๆ ปรากฏขึ้นมา หรือว่าเขารู้เร็วขึ้นไหม รู้สึกเร็วขึ้นไหมสติไวขึ้นไหม พิจารณาในลักษณะอย่างนี้ พอกลับมาดูที่รูปมีอาการเกิดดับอย่างไรปรากฏเกิดขึ้น มีอาการมีสภาวธรรมอะไรเกิดขึ้นมา ตอนนี้แหละ พอจิตว่างแล้ว เราก็มาพิจารณาสภาวธรรมที่กาลังปรากฏอยู่เฉพาะหน้า ว่าเป็นไปอย่างไร สภาวธรรมที่ ปรากฏอยู่เฉพาะหน้า ลองดูว่าเปลี่ยนไปอย่างไร
สภาวธรรมทปี่ รากฏอยเู่ ฉพาะหนา้ คอื อะไร ลองดวู า่ มอี าการอะไรปรากฏขนึ้ มา มคี วามใส มอี าการ วุบวับ มีอาการเต้นของหัวใจ มีอาการกระเพื่อมไหว มีลมหายใจ มีอาการพองยุบ หรือว่ามีเวทนา หรือเป็น เสียงปรากฏขึ้นมา หรือว่าเป็นความคิด ลองดูว่ามีอาการอะไรปรากฏเกิดขึ้นในความว่างข้างหน้าเรา กลับ มาบรเิ วณใกลต้ วั บรเิ วณรปู เรา เมอื่ มอี าการอยา่ งใดอยา่ งหนงึ่ ปรากฏขนึ้ มา กพ็ จิ ารณาถงึ กฎของไตรลกั ษณ์ รู้อาการเกิดขึ้นตั้งอยู่ดับไปของอารมณ์นั้น ๆ
ตรงนี้เขาเรียกเป็นการยกจิตขึ้นสู่วิปัสสนา พิจารณาอาการเกิดดับของอารมณ์ที่กาลังปรากฏอยู่ เฉพาะหน้าเรา อารมณ์ที่กาลังปรากฏชัดอยู่เฉพาะหน้ามันเป็นอารมณ์ปัจจุบัน พิจารณาการเกิดขึ้นตั้งอยู่
