Page 47 - ๕๐ ปี ๑๐๐ สัจธรรม-การดูสภาพจิต

567
การดูสภาพจิตดูบรรยากาศที่รองรับบ่อย ๆ เราจะเห็นถึงธรรมชาติชีวิตเราเป็นอย่างไร เราปฏิบัติ ธรรมเพื่ออะไร... เพื่อปฏิเสธหรือเพื่ออิสระ ? ถ้าปฏิบัติธรรมเพื่ออิสระ จาเป็นต้องทาให้สิ่งนั้นคลาด เคลื่อนจากความเป็นจริงหรือเปล่า ? เปล่าเลย! เราปฏิบัติเพื่อให้รู้ตามความเป็นจริงตามที่เขาเป็น แต่ไม่ เข้าไปยึดแค่นั้นเอง และอีกอย่างหนึ่งการที่มีบรรยากาศรองรับ อารมณ์ที่เกิดขึ้นอยู่ในบรรยากาศนั้นเรา จะไม่ปรุงแต่งมาก การที่มีบรรยากาศรองรับอารมณ์ตรงนี้คือสติเรามีกาลัง จิตทางานไว เข้าใจได้เร็ว ไม่ ต้องคิดมาก ไม่ต้องปรุงแต่งมาก เห็นปึ๊บ...เข้าใจ! ต่อไปยิ่งสติมีกาลังมากขึ้น เห็นปึ๊บสิ่งนี้เขาประกาศตัว เขาเอง เราไม่ต้อง “คิด” ว่าเขาประกาศตัวเขาเองว่าเป็นอะไร นี่เป็นธรรมะที่พิสดารที่ละเอียดมากขึ้น ไม่ ต้องคิดนาน แต่รู้สึกได้ทันที เห็นปึ๊บเป็นอย่างนี้ ๆ นี่คือธรรมชาติ
ที่สาคัญก็คือบรรยากาศของสภาพจิตตรงนี้แหละ การที่เรากาหนดรู้อาการเกิดดับของรูปนาม แล้วสภาพจิตเปลี่ยนไป บรรยากาศของสภาพจิตตรงนี้—จากที่สงบ—ถ้าจิตเราบริสุทธิ์ขึ้นบรรยากาศก็จะ บริสุทธิ์ขึ้น บรรยากาศที่บริสุทธิ์ขึ้นสะอาดขึ้นก็เป็นตัวคัดกรองอารมณ์ไปในตัวว่าอะไรเป็นอย่างไร อะไร ที่ต่างไปจากที่เคยเห็น ตอนนี้ที่เราเห็นมุมที่ต่างไป เห็นชัดมากขึ้นกว่าเดิม เรื่องเดิม-ภาพเดิมแต่เห็น แตกต่างจากเดิม เพราะอะไร ? เพราะจิตที่เปลี่ยนไป สติ-สมาธิ-ปัญญาที่พัฒนาขึ้น บรรยากาศของสภาพ จิตเปลี่ยนไป สิ่งที่เคยเห็นนั้นจึงให้ความรู้สึกที่ต่างออกไป “ความรู้สึกต่าง” คือมุมมองที่ต่างไป ความดี/ไม่ ดีที่ต่างไปจากเดิม นั่นแหละคือปัญญาที่แยบคายขึ้นละเอียดขึ้น
เพราะฉะนั้น เวลาสังเกตสภาวะ ที่อาจารย์บอกว่า “ให้ดูเหมือนเดิม” ก็ไม่ใช่ว่าดูเหมือนเดิมแล้วจะ เป็นเหมือนเดิม จะเห็นความแตกต่างจากเดิมออกไป แต่จะเห็น “ความต่างจากเดิม” ก็ต่อเมื่อจิตของเรา พฒั นาขนึ้ สต-ิ สมาธ-ิ ปญั ญาเราแกก่ ลา้ ขนึ้ แยบคายขนึ้ ตงั้ มนั่ ขนึ้ บรสิ ทุ ธมิ์ ากขนึ้ กวา่ เดมิ นนั่ เอง ทา อยา่ งไร เราถงึ จะมบี รรยากาศรองรบั อยตู่ ลอดเวลา ? พอใจ พดู เสมอวา่ ใหพ้ อใจทจี่ ะรถู้ งึ สภาพจติ ของตวั เอง พอใจ ที่จะดูบรรยากาศของตัวเอง... แล้วการมีบรรยากาศรองรับนั้นดีอย่างไร ? ความเพียรความขยันจะเกิดขึ้น ต่อเมื่อเรารู้ถึงคุณค่าของสิ่งที่เราทา รู้ถึงคุณค่าของสิ่งที่เกิดขึ้นที่กาลังเป็นอยู่
สิ่งที่เราทาตรงนี้หมายถึงอะไร ? นี่คือผลของการกระทา ก็คือตัวสภาพจิตเราเอง เราเห็นประโยชน์ ของบรรยากาศนี้มากแค่ไหน เรารู้ถึงความสาคัญของจิตที่กว้างเป็นบรรยากาศนี้แค่ไหน จิตที่กว้างเป็น บรรยากาศที่มีความสงบนี้ดีกับเราอย่างไร ตรงนี้แหละถ้าเราไม่เข้าไปสังเกตหรือรู้สึกถึงความดีของ บรรยากาศเหล่านั้น เราก็จะแค่รู้ว่ามีบรรยากาศแล้วความเพียรก็จะลดลง ความเพียรตรงไหนลดลง ? คือ ไม่ค่อยให้ความสาคัญ ก็คือไม่ใส่ใจ มองข้ามไป ไปใส่ใจอย่างอื่นมากกว่า ความเพียรคือความพอใจและ ใส่ใจบ่อย ๆ นั่นเอง ไม่ต้องทาอะไรมาก
เมื่อจิตเรามีบรรยากาศแล้ว ลองดูสิ ตั้งแต่เริ่มนั่งจนถึงปัจจุบัน เราสังเกตบรรยากาศสภาพจิตเรา กี่ขณะ ใส่ใจบรรยากาศสภาพจิตเรากี่ครั้ง หรือนั่งฟังไปเพลิน ๆ ? ถ้าฟังไปแล้วดูบรรยากาศสภาพจิตด้วย ตอนแรก ๆ เสยี งเกดิ อยใู่ นบรรยากาศสงบวา่ ง ๆ พอยงิ่ ฟงั ไปยงิ่ เขา้ ใจขนึ้ บรรยากาศของความรสู้ กึ ยงิ่ สวา่ ง ขึ้นใสขึ้น... เหล่านี้คือการดูบรรยากาศรองรับไปเรื่อย ๆ ในตัว พออาจารย์หยุดพูดปึ๊บจิตเป็นอย่างไร ?