Page 42 - BaoXuan2017-dosila

Tên tiếng Việt trên khắp thế giới

và gọi tên thành phố Vancouver bằng Việt ngữ là

phố Vẫn-như-mơ

ài này nối tiếp bài viết năm trước “Tiếng Việt thiết dịch từng chữ…, hoặc khi ta giới thiệu “ bài hát
Thuần Túy” đề cập đến tiếng Việt bị pha trộn được mang tên…..” nghe nặng nề câu văn, bỏ chữ được
Btrong cách nói chuyện và cách hành văn sao cho câu văn nghe hay và gọn gàng hơn nhiều, cũng như nói
giữ được tiếng Việt thuần túy, chẳng hạn như “Ai care” “tôi tên là Thị Nở”, chứ có khi nào chúng ta nói là “tôi
(nghĩa là “ai mà thèm lo lắng”), thế mà người nghe lại được mang tên Thị Nở” đâu, cho dù không phải tôi tự
nghĩ là “I care”; hoặc như là cách dịch hiện nay, cứ để đặt tên cho tôi (chủ động), mà tên ấy do Cha Mẹ đặt cho
chủ từ nằm cuối câu, thay vì “…Ông Tạo làm như thế là (thụ động).
đúng…., anh ấy nói.” Đúng ra hành văn Việt nên dịch
là “anh ấy nói rằng : ‘…Ông Tạo làm như thế là đúng’. Cũng như văn dịch, dịch sao cho thoát nghĩa mà vẫn
v…v… trung thực, chẳng hạn có một bộ phim Pháp ngữ mang
tên “Meurtre au soleil”, khi đến Việt Nam, bộ phim
Tưởng cũng cần nhắc lại và viết thêm là nhiều người khoác lên mình tựa đề nghe thật hấp dẫn “Tình thù rực
cho rằng chúng ta phải mở rộng nền văn hóa tiếng Việt nắng”, rồi “Gone with the wind” là “Cuốn theo chiều
để du nhập những cái hay trên thế giới. Đồng ý thôi, gió”, hay “For whom the bell tolls” “Chuông gọi hồn ai”,
sinh ngữ là sống động, là nảy nở, chứ nếu không, gọi là hoặc phim “River of no return 1954” là “Dòng Sông ly
tử ngữ rồi. Nhưng đây không phải là vấn đề bảo thủ hay biệt” (trùng tên với một quyển tiểu thuyết tình cảm của
cấp tiến, mà là vấn đề “gìn giữ văn hóa riêng biệt và độc nữ văn sĩ Quỳnh Dao); Nhà văn hào Pháp Victor Hugo
đáo của nòi giống Việt”, bởi vì, kể từ năm 1975 trở về cho ra đời quyển truyện dài “Notre Dame De Paris”, vậy
trước, mặc dù nước Việt chúng ta vẫn mở rộng tầm học mà các dịch giả chúng ta không ngần ngại dịch dài ra
hỏi để hiểu biết những cái hay cái tốt của ngoại quốc “Thằng Gù ở Nhà Thờ Đức Bà” v….v, khi cần thêm dài,
như Pháp quốc, Anh quốc và Mỹ quốc…., nhưng cách khi không cần, lấy ý cũng được…đấy mới là tinh hoa của
nói và cách dịch ngoại ngữ vẫn giữ được phong cách Quốc Ngữ-chữ nước ta-.
văn hóa Việt Nam của đất nước mình.
Máy móc, nhất là điện thoại cầm tay, cũng đóng một vai
Văn hóa tiếng Việt không dùng thể thụ động nhiều, trò trong việc dịch sang tiếng Việt, chẳng hạn như mỗi
nhưng thường dùng thể chủ động. Chúng ta nói: lần nhận được điện thư từ điện thoại cầm tay, chúng
“Ông Tâm viết bài báo này”, chứ không nói “Bài báo ta đều thấy hàng chữ mặc định ở cuối thư “ thư này đã
này được viết bởi Ông Tâm” cho dù tiếng Anh thì ngược được gởi đi từ bảng Samsung của tôi”, hay những câu
lại, họ dùng thể thụ động thường xuyên “this article is ở thể thụ động như thế. Vì cứ bấm bấm mỗi ngày, nên
written by Mr. Tâm”, “Directed by Steven Spielberg”…. hàng chữ này đã ẩn mình vào trí lúc nào ta cũng chẳng
hay biết.
Hoặc là “Các điện thư, được công bố bởi Wikileaks”,
đúng ra, chỉ cần dịch “Các điện thư, do trang/mạng Cho nên, chúng ta cũng mượn danh từ “canh tân” của
Wikileaks công bố” là gọn gàng và rõ nghĩa rồi, chứ Giáo Hội Công Giáo để “trở về lại với cội nguồn văn hóa”
không cần dùng thể thụ động đến 2 lần và không nhất của dân tộc.
40 Xuân Yêu Thương