Page 50 - Adilname 2019 orjinal
P. 50
ÖLÜM DÖNGÜSÜ olarak yeryüzüne döner. Fosil yakıtlarının
Evlerimizde kullandığımız sayısız eşyayı üreten yanmasıyla oluşan NOX emisyonu ise solunum
fabrikalar, evlerimizde ve bu fabrikalarda sonucu aside dönüşerek insanlarda akciğer
kullanılan elektriği üreten santraller, tarım dokusunu tahrip etmektedir. Bu gaz CO2 gibi bir
ürünlerinin üretildiği uçsuz bucaksız tarlalar, sera gazıdır Asitleşmenin çevre üzerine olan çok
bizleri kimi zaman sevdiklerimize kavuşturan önemli etkilerinden biride, endüstriyel faaliyetler
kimi zaman okula, işe götüren taşıtlar. sonucu oluşan asit nemidir. Toprakta ve göl
Hayatımızı kolaylaştıran etrafımızdaki bunca yataklarında bulunan cıva ya da alüminyum gibi
şeyin aslında doğaya nelere mal olduğunu ağır metallerle tepkimeye giren asit nemi, normal
biliyor muyuz? Çalıştırılan her otomobilin, koşullarda çözünemeyen maddeler oluşturur.
boşa yakılan lambaların, bilinçsizce kullanılan Daha sonra bu maddeler besin zinciri ya da
gübrelerin, günlük hayatta kullandığımız sanayi içme suyu yolu ile bitki, hayvan ve insana ulaşıp
ürünlerinin yol açtığı zararlardan sadece biri asit etkiler meydana getirir Asit yağmurlarının yer
yağmurları… altı, yer üstü ve içme sularına karışması, toprak
ağır metalleri ile tepkimeye girmesi, bitkiler
Hızlı nüfus artışı ve çarpık kentleşme, ısınma ve balıklar üzerindeki etkilerine bağlı olarak
ve enerji amaçlı fosil yakıt kullanımı, yoğun bu unsurların kullanılması sonucunda insan
trafik, volkanik ve endüstriyel faaliyetler sonucu bünyesinde asit maddelerinin depolanmasına
oluşan kükürtdioksit, azot oksit, partikül madde ve bunun sonucunda guatr, ülser, kronik bronşit,
ve hidrokarbonlar, sanayide kullanılan klor, astım ve anfizeme gibi hastalıkların oluşmasına
amonyak, karbondioksit ve metan gibi gazlar, sebep olmaktadır.
nüklüer denemeler, kimyasal ve biyolojik
silahlar, tarımsal ilaçlar ile ürettiği oksijenle Asit yağmurlarının asidik yapıya sahip olmaları
havanın temizlenmesini sağlayan ormanların toprağı ve kayaları nasıl etkileyebiliyorsa,
çeşitli yolarla yok edilmesi havayı dolayısıyla tarihi eserleri de etkileyebiliyor. İnsan sağlığı
dünyayı kirletmektedir. Bu kirletici maddeler içinde zararlı olan asit yağmurlarının tarihi
iki ile yedi gün havada asılı kalabildikleri gibi eserlere etkisi tarihi binalarda da rahatlıkla
reaksiyonlara girebilir ve rüzgarlarla yüzlerce ASİT YAĞMURLARI gözlemlenebilir. Dünya geneline bakıldığında
kilometre uzağa taşınabilirler. Çeşitli yanma özellikle son 20 yılda tarihi binaların gördüğü
olayları sonucu havaya karışan SO2, SO3, NOX zararın son 2000 yılda gördüğü zarara nazaran
gibi gazlar atmosferdeki su molekülleri ile daha fazla tahribata uğradığını görebiliriz. Asit
birleşerek sülfüroz asit, sülfürik asit ve nitrik yağmurları otomobil boyalarına da ciddi şekilde
zarar verebiliyor.
asit gibi asitleri oluştururlar. Bu asitleri içeren
ve yeryüzüne inen yağışlara asit yağmurları denir Peki bu kadar olumsuz sonuçları olan asit
Asit yağmuru terimi ilk olarak 1852’de İskoç yağmuru sorunuyla ilgili neler yapılabilir?
kimyager Robert Angus Smith tarafından Yağmurlar her yeri etkileyebildiği için olumsuz
Endüstri Devrimi’nin önemli şehirlerinden sonuçları önlemek yerine asit yağmurlarının
Manchester’a (İngiltere) düşen yağıştaki asit oluşmasını önleyecek tedbirlerin alınması
oranının artmasını tanımlamak için kullanılmış. gerekiyor.
Smith, sanayileşme ve kullanılan fosil yakıtlar Asit Yağmurlarının Etkisini En Aza İndirmek
sonucunda artan hava kirliliği ile asit yağmurları İçin Alınabilecek önlemler;
arasındaki ilişkiyi keşfetmiş. Asit yağmurları •Enerji üretiminde kullanılan termik santrallerin
1852 yılında keşfedildiği halde 1960’ların sonuna yerine, yenilenebilir enerji kaynaklarının
kadar bu olgu hakkında geniş çaplı gözlem ve kullanımı yaygınlaştırılmalıdır. (Güneş Enerjisi,
araştırma yapılmamış. Ta ki bilim insanları Jeotermal Enerji, Rüzgar Enerjisi vs.)
nehirlerdeki ve göllerdeki asitlik artışını ve •Orman yangınları engellenmeli, yeşil alanlar
büyük sanayi bölgelerinin çevresindeki bitkilerde yaygınlaştırılmadır.
meydana gelen tahribatı gözlemleyene kadar.
•Şehir içi ulaşımlarda özel araçların yerine toplu
Fosil yakıtlarının yanması sonucu taşıma araçları kullanılmalıdır. YAZI:
bileşimlerindeki kükürt, SO2 ve SO3’in toplamı •Havayı olduğundan fazla kirleten kaçak kömür Hayrunnisa SARIKAYA
nı ifade eden SOX emisyonuna dönüşür. İnsan kullanımının önüne geçilmelidir.
larda solunum yolu enfeksiyonlarına, kalp •Endüstriyel tesislerinin bacalarına filtre
rahatsızlıklarına neden olan SOX emisyonu, takılmalıdır.
atmosferde yağmurla birleşerek asit yağmurları •Araçların bakımı zamanında yapılmalıdır.
48 | ADİLNÂME / 2019 49 | ADİLNÂME / 2019
