Page 2 - BNDIA ARUBA
P. 2

A2   LOCAL
                 Dialuna 13 augustus 2018


                             ‘Cada praktijk tin un promedio di 200 pashent diabetico’




            ORANJESTAD                –                                                                                         bay  purba  haci  actividadnan
            Recientemente  Bon  Dia                                                                                             durante henter e luna. “Bo ta
            Aruba e tene un entrevista                                                                                          bay  wak  cu  mester  informa
            cu  dokter  Sharlin  Vis  pa                                                                                        hende  pa  nan  wak  ki  riesgo
            splica  nos  di  diabetes.                                                                                          nan ta core, paso hopi hende
            El  a  papia  di  fundacion                                                                                         no sa, nos kier pone atencion
            diabetes Aruba y nan plan                                                                                           y  pasa  e  informacion  asina
            cu nan tin pa pashentnan                                                                                            mas hende por lesa of tende.”
            cu diabetes.
                                                                                                                                Un pregunta cu a wordo haci
            Dr.  Vis  ta  splica  cu  e                                                                                         na dr. Vis ta: si un persona ta
            fundacion  ta  tuma  parti  di                                                                                      haya  diabetes  pa  come  hopi
            e  plataforma  di  promocion                                                                                        sucu,  sea  bolo,  chuculati
            di  salud.  Na  e  plataforma                                                                                       of  mangel  entre  otro.  El  a
            tur  ‘e  stakeholder  nan’  di                                                                                      contesta cu e persona ta haya
            gezondheidszorg    ta   bin                                                                                         diabetes ora tin ‘buikvet’, ora
            hunto. Segun dr. Vis, tur luna                                                                                      tin edad of e ta genetica. “Ora
            nan tin proyectonan, mayoria                                                                                        nos  bira  bieu  nos  organo  ta
            rond  di  e  tema  di  United                                                                                       funciona  menos  activo,  e
            Nations Gezondsheidsdagen,                                                                                          chens ta grandi cu tin hende
            World  health  organixation,                                                                                        ta  bira  diabetico,  pero  cu
            dia di Diabetes, World Heart                                                                                        hende  cu  gusta  zoet  no  ta
            Day y dia di Psikiatria  entre                                                                                      un rason cu e persona ta bira
            otro. Nan ta pone e temanan                                                                                         diabetico.”
            riba  social  media  pa  asina
            hende por atende.            a  baha  cu  pensioen.  “Ora  promedio  di  200  hende  cu  nos  ta  warda  mas  energia  El  a  finalisa  e  entrevista
                                         cu  el  a  baha  cu  pensioen  e  diabetes, pero si organisa un  den e vet, e ora nos insulina  bisando   cu   tin   multi
            Otro    aña   e   fundacion   fundacion a keda como 4 pa  lezing,  ta  30  hende  so  t’ey,  no  ta  traha  bon  y  nos  no  factornan  cu  un  persona
            diabetes  ta  bay  cuminsa   5 aña inactivo. Dos aña pasa a  esey ta tiki. Porta un lezing no  ta  move  tampoco.    Haci  ta  haya  diabetes.  “Ta  mas  e
            cu  un  proyecto  di  ‘self   lanta e fundacion di nobo cu  ta algo interesante pa nan.”  ‘esfuerso pa kima caloria’ pa  combinacion  di  movemento
            management’ pa pashentnan.   su miembronan. E bestuur ta                               asina  no  ta  keda  subi  peso  y  genetico  y  balansa  di  dia,
            “Nos  miembronan  di  hunta   consisti di 8 hende, pero nos  Sinembargo  dr.  Vis  ta  bisa  un  bon  ehempel.  Tempo  pero  no  cu  cuminda  dushi,
            ta  uno  mixto.  Nos  tin  un   ta buscando un pashent cu ta  cu  porta  e  pashentnan  lo  di  antes  ‘no  tabata  sa’  tur  pero  ban  bisa  e  cantidad  cu
            doctor,   un   dietista,   un   representa e pashentnan den  kier  algo  mas  activo.  Un  esaki.  “E  ta  informacionnan  persona ta come y e cuminda
            praktijkondersteuner,   un   e fundacion”,  Dr. Vis ta sigui  ehempel cu el a duna ta yuda  nobo”,  segun  dr.  Vis.  Luna  sea   hopi   carbohidratos,
            hurista,  beleidsadviseur,  y   splica.                   nan cu ‘algo mas practico’, pa  di  november  lo  ta  luna  di  manera  aros,  pasta,  hariña
            tambe  nos  tin  un  persona                              ehempel, bay un gym.         World Diabetes, unda nan ta  etc..
            di AZV, pero nos kier pa un   E ta dificil pa haya e pashent  E ta splica cu awendia hende
            pashent  tambe  sinta  den  e   paso nan ‘no kier papia’ over  ta prefera algo man’e un app,
            bestuur.                     di e malesa. E ta un taboe te  of  social  media  cu  ta  bisa
                                         ainda pa hende. Nan no gusta  kico  tin  di  haci.  “Un  les  di
            Fundacion Diabetes           pa  hende  sa  cu  nan  tin  un  zumba  por  ehempel,  dus  e
            E  fundacion  diabetes  Aruba   malesa.  Ora  e  pashent  mes  ta mas agradabel pa tende di
            a  ser  funda  na  1976  –  77   tende cu e tin e malesa, nos  pashentnan  mes  kico  nan  lo
            pa  internista  dr.  Anaya.  E   tin cu splica e situacion hopi  kier  pa  wordo  organisa  pa
            fundacion    tabata   enfoca   claro, paso e ta pensa cu e ‘no  nan.”
            riba  e  cuido  pa  pashentnan   ta malo’.
            diabetico  miho  posibel.  E                              “Otro  aña  tin  un  proyecto
            tabata  mas  pa  aregla  cua   “Un pashent por compronde  grandi pa educa e asina yama
            remedi  e  pashent  mester   otro  pashentnan  miho  cu  ‘health  worker’  con  pa  saca
            haya, pero awor aki e enfoke   tambe tin diabetes. Si nos kier  e  motivacion  di  e  pashent
            ta  bay  mas  riba  educacion.   organisa algo, anto e pashent  pa  bin  cu  cambionan  den
            “Awendia aki na Aruba bo ta   ta  bisa  no  na  e  proyecto,  e  su  ‘lifestyle’.  E  pashent  mes
            haya tur e posibilidadnan pa   ora esey ta bon pa sa, pasobra  mester  wak  e  necesidad
            tratamento    y  e  zorg  ta  bon   e  diabetico  no  kier.”  E  pa  bin  cu  cambio  den  su
            organisa.”                   fundacion a yega di organisa  lifestyle.  Tambe  nos  kier
                                         un  evento  pa  pashentnan  duna  e  pashent  un  atencion
            E fundacion pa añanan largo   cu  diabetes,  pero  segun  dr.  individual,  paso  no  ta  tur
            no  tabata  activo,  despues  cu   Vis, por conta ‘riba dos man’  pashent tin mesun pregunta”,
            e voorzitter, William Phillips   cuanto  hende  ta  atende  e  Dr. Vis ta
                                         evento. “Cada praktijk tin un
                                                                      Cuminda saludabel
                                                                      Dr. Vis ta continua cu awendia
                                                                      tin e mala suerte di biba den
                                                                      un  epoca  cu  estilo  di  bida
                                                                      ta  pasa  den  cambio.  Hende
                                                                      ta  haci  menos  movecion,
                                                                      e  cuminda  no  ta  adecuado
                                                                      pasobra  por  ehempel  tin
                                                                      hopi caloria y cu menos balor
                                                                      nutritivo.  “Pero  esaki  no  ta
                                                                      un  problema  na  Aruba  so,
                                                                      sino mundo henter.”

                                                                      Mundo  henter  ta  asina,  nos
                                                                      ta  come  cosnan  ‘malo’  cu
                                                                      no  ta  bon  pa  nos  curpa  y
   1   2   3   4   5   6   7