Page 35 - AHATA
P. 35

A4   LOCAL
              Diabierna 28 September 2018

                                  Presion halto ta causa principal di stroke na Aruba



                                                                                                   44 miyon ta keda cu un des-  nada, pakico nan tin cu bebe
                                                                                                   abilidad. El a indica cu mester  algo pe.
                                                                                                   di hopi placa pa rehabilita un
                                                                                                   hende  asina.  Na  Aruba  di  e  Otro  causa  tin  di  haber  cu
                                                                                                   208 personanan cu ta haya un  pashent  diabetico.  E  cifra  ta
                                                                                                   stroke 45 di nan a fayece.   mustra  tambe  cu  1  di  cada
                                                                                                   Conscientisacion             4 hende na Aruba tin ya sea
                                                                                                                                problema  di  presion,  diabe-
                                                                                                   Ruthmila Odor-Croes ta zorg  tes,  sobrepeso  of  tin  coles-
                                                                                                   manager na HOH. E ta traha  terol halto.
                                                                                                   den  e  departamento  B-3,
                                                                                                   unda  nan  tin  pashentnan  di  Sra. Odor-Croes a bisa cu si
                                                                                                   neurologia  y  otro  disciplina.  nos  ta  consciente  di  loke  e
                                                                                                   E ta haya cu e Dia Mundial  malesanan  aki  ta  causa,  nos
                                                                                                   di  Stroke  ta  un  oportunidad  por  premira  cu  e  avalancha
                                                                                                   pa sigui conscientisa e pueblo  di stroke cu nos ta bay haya
                                                                                                   di Aruba tocante e indice di  den e siguiente añanan ta bay
                                                                                                   stroke riba nos isla.        ta hopi. El a bisa cu hospital
                                                                                                                                ta  inverti  hopi  placa  pa  nan
                                                                                                   Na inicio di e aña aki, HOH  por dispone di analisis di ci-
                                                                                                   a  haci  un  estudio  den  hos-  fra. Den e ultimo rapportnan
                                                                                                   pital riba e tipo di stroke na  cu  HOH  a  haya  ta  mustra
                                                                                                   Aruba. Pero tambe dicon na  cu den menos cu cuater aña
                                                                                                   Aruba  nos  tin  tanto  caso  di  e  cifra  di  stroke  na  Aruba  a
                                                                                                   stroke. Locual e resultado ta  bira dobel. Un gran mayoria
            ORANJESTAD – Dia 29 di  ta cuminsa muri. Esaki ta  e  cifranan  di  2013  cu  esun-    mustra cu e indice halto aki  di nan pashentnan, alrededor
            october ta Dia Mundial di  ocasiona cu e pashent por  nan di 2017, na 2013 tabatin  ta bin primordialmente door  di 90 pashent, ta sobrevivi e
            Stroke cu ta un atake cel-   haya  paralisis  y  te  hasta  150 hende cu a haya stroke na  di presion halto.        stroke;  pero  nan  ta  keda  cu
            ebral cu por sosode cu cu-   den cierto ocasion nan ta  Aruba. Na 2017 e cifra a au-                                limitacion.
            alkier persona na cualkier  fayece.                       menta pa 300, basicamente e  Hopi hende na Aruba ta biba
            momento. E ta sosode  na                                  cifra a bira dobel.          cu presion halto y nan no ta  E conferencia aki a wordo or-
            momento  cu  circulacion  E  neuroverpleegkundige  na                                  tuma remedi pa mantene nan  ganisa pa Jurette Croes kende
            di  sanger  pa  e  celebro  ta  Horacio  Oduber  Hospital  Na  Aruba  di  cada  100  mil  presion  bou  control.  Nan  ta Communicatie Adviseur di
            wordo  blokia,  ocasion-     (HOH),  Tracy-ann  Bryan,  a  hende, 208 ta haya un stroke.  no ta kere den e remedi cu e  departamento  di  salubridad
            ando cu e celnan di cele-    indica cu na Aruba e cifra di  Mundialmente  5.5  miyon  specialista ta recomenda nan.  publico den conexion cu Dia
            bro no ta haya circulacion  stroke ta hopi halto, te hasta  hende  ta  muri  pa  aña  como  E  pashentnan  generalmente  Mundial di Stroke.
            di sanger y oxigeno y nan  alarmante. Si nos ta compara  victima  di  stroke,  mientras  ta pensa cu si nan no ta sinti

                                     ‘Parke National Arikok ta haci un encuesta riba


                                                          Facebook tocante prikichi’


            ORANJESTAD  -  E  pri-       e persona cu ta interesa den
            kichi, parha conoci como   esaki  por  subi  riba  pagina
            brown-throated  parakeet  ‘Arikok  National  Park’  riba
            na  Ingles,  tabata  un  bista  Facebook.  Un  cos  cu  nos  a
            hopi  comun  den  cura  di  ripara si ta cu hopi hende no
            un  cas  y  den  naturalesa;  sa con pa identifica e prikichi
            awendia  ta  existi  menos  di Aruba.
            Prikichi  den  naturalesa
            segun      observacionnan  Comunidad  por  evita  e  de-
            haci  na  Parke  Nacional  saparicion  di  prikichi  door
            Arikok.                      di percura pa e por tin sufi-
                                         ciente espacio y cuminda pa
            E  ta  un  parha  na  peliger  di  biba  den  naturalesa.  Esey  ta
            disparce  completamente  y  encera,  entre  otro,  stop  di
            pa  e  motibo  aki  e  ta  wordo  rosa naturalesa unda prikichi
            protegi riba e ley Natuurbes-  ta drumi, traha neishi of bus-
            chermingsverordening.        ca  cuminda.  Mester  stop  di
                                         uza insecticida contra come-
            Na  un  entrevista  cu  Bon  hein pasobra prikichi ta uza e
            Dia a haci cu Sietske van der  neishi di comehein pa haci su
            Wal,  conservation  education  neishi aden. Insecticida no ta
            manager  di  Parke  National  mata insecto so pero tur otro
            Arikok tocante loke ta e tema  bestia cu ta depende riba in-  por  sigui  e  pagina  di  Face-  di come hopi bestia y compe-  E problemanan mas grandi pa
            di e parha ‘Prikichi’ cu ta den  secto  pa  sobrevivi.  Acerca,  book di Arikok National Park  ti cu nos animalnan endemi-  prikichi ta rosamento di tere-
            peliger  di  extincion,  Parke  tur hende por planta mata di  pa  asina  keda  informa  ora  co,  manera  e  cascabel.  Ora  no y hende cu ta gara nan den
            National Arikok a publica un  fruta den cura pa prikichi tin  FPNA organisa un charla of  un persona a haya un boa por  naturalesa  pa  bende  of  keda
            encuesta riba Facebook cu ta  mas cuminda disponibel. Pri-  evento  informativo  y  tambe  yama  Park  Rangers  na  592-  cu nan como mascota. Tambe
            forma  parti  di  un  proyecto  kichi gusta come seida, dadel  lesa e postnan di conscienti-  4471 pa nan por gara y hiba  nos  mester  percura  pa  nos
            di un stagiaire na FPNA, cu  di  cadushi,  mispel,  mango,  sacion.                    e  boa.  E  boanan  ta  wordo  bestianan  domestico  manera
            e  obhetivo  di  haya  hopi  in-  shimarucu, etc.                                      analisa na FPNA pa asina nos  pushi  y  cacho  no  sali  pafo
            formacion tocante nos priki-                              Aruba tin un problema gran-  siña mas di e poblacion di boa  di cura, pasobra den natura-
            chinan y con e comunidad ta  Tin diferente organisacion cu  di cu boa, un colebra invasi-  na Aruba.                lesa, nan tambe ta un peliger
            mira nan.                    ta organisa charla informativo  vo, kiermen e no ta di Aruba                           pa  nos  besstianan  natural  di
                                         di e tema aki pa evita e desa-  originalmente  y  ta  causando  E  boa  ta  un  problema,  pero  Aruba.
            E encuesta ta andando ainda,  paricion  di  Prikichi,  tambe  daño na nos naturalesa door  sigur no esun di mas grandi.
   30   31   32   33   34   35   36   37   38   39   40