Page 14 - 20181124

14 Recensie Zaterdag 24 november 2018

AD WIKÈNT Schokkende tijdgeest

INHOUDSOPGAVE

Schokkende tijdgeest
van de De inbeslagname en kolonisatie
19e eeuw
van Nieuw Guinea
pagina 14+15
kerstlichtjes voor de De afgelopen maand verscheen bij de Walburg Pers
baard ‘Met de Triton en Iris naar Nieuw-Guinea’, deel 117 in
de serie werken van de Linschoten-Vereeniging. Dit zijn
pagina 16
de transcripties van de journalen die tijdens de reis van
Toyota Corolla nu
ook als deze schepen in 1828 werden bijgehouden door Justin Het Nederlandse wapen in de staf die werd uitge-
sedan Modera en Arnoldus Johannes van Delden. reikt aan inlandse hoofden of stamleiders als teken
van hun onderwerping en waardigheid van het
Door Cees Luckhardt gebied. ILLUSTRATIES DE WALBURG PERS
pagina 17
Werken aan behoud
van zeeschildpadden
ustin Modera was bij ver- Bruyns waardoor ook aandacht derzetting te vestigingen. Ver- zien Spanje verder nooit enige
trek uit Nederland tweeën- wordt geschonken aan de derop valt te lezen: ,,De expeditie belangstelling voor het eiland
twintig jaar en luitenant ter belangrijkste zeereizen naar voor inbezitneming moest een toonde’.
zee op de Triton. Arnoldus Nieuw-Guinea en de Nederland- wetenschappelijk karakter krij- Het eiland zou dus wel door
JJohannes van Delden is de se koloniale politiek ten aanzien gen, teneinde het werkelijke allerlei personen, van verschil-
pagina 18+19
In derde film zou Mr. enkele maanden jongere be- van het eiland vóór 1828. Ook doel ervan te camoufleren.” De lende nationaliteiten, bezocht
Big doodgegaan zijn stuursambtenaar die als gouver- voor het Caribisch deel van het geheimhouding zou vanuit Den zijn, maar door niemand gekolo-
nementscommissaris belast was Koninkrijk kan dit journaal licht Haag zijn opgelegd. Ook liet de nialiseerd zoals de Nederlandse
met de formele inbezitneming werpen op het toenmalige Ne- koning weten dat zijn voorkeur bezoekers in 1828 wel als op-
van Nieuw-Guinea. De verhalen derlandse gedachtengoed. Daar- uitging naar een handelspost dracht hadden. De eerdere be-
van Modera werden al twee jaar naast worden de binnen- en bui- waarbij hij tevens aandacht zoeken zouden vooral samen-
na de reis gepubliceerd. Die tenlandse reacties beschreven vroeg voor de mogelijkheid om hangen of als basis hebben ge-
pagina 20
Alternatieve pil tot half druk uit 1830 is nu zeldzaam. naar aanleiding van deze ‘inbe- walvisvaart in Aziatische wate- had een zoektocht naar
december Van Deldens handgeschreven slagnemingsreis’. ren op te zetten. De lokale, in (vergroting van het) handelsge-
journaal werd nooit eerder uit- De scheepsbemanning van de 1822 benoemde, gouverneur bied, het vinden van (kortere)
gegeven en is bewaard (geble- Triton en Iris vertrok met een Merkus legde deze voorkeur van vaarroutes, het uitbreiden van
ven) in het Nationaal Archief in driedubbele opdracht: ze moes- de koning naast zich neer en het machtsgebied of het ‘ontdek-
’s-Gravenhage. ten het gebied natuurkundig on- koos voor een militaire post. Vol- ken’ van Terra Australië Incog-
De journalen worden bezorgd derzoeken, in kaart brengen en gens Merkus was het eiland veel nita en het mythische Zuidland.
pagina 21
Puzzels en ingeleid door W.F.J. Mörzer in bezit nemen door er een ne- te groot om in zijn geheel in te Dit zou een op het zuidelijk half-
nemen. Bovendien zou zo een rond te vinden continent zijn.
pagina 22
LG slimme speaker omvangrijke permanente inbe- De term stamt uit de tijd en ge-
zitneming, nabij Australië, voor dachte dat de Indische Oceaan
met Groot-Brittannië waarschijnlijk door land omgeven was, waarbij
scherm onaanvaardbaar zijn. Voorlopig men Terra Australië aan de
ging men uit van het in beslag zuidrand plaatste. Cartografen
nemen van ongeveer de helft tekenden het land later in het
pagina 23
van westelijk Nieuw-Guinea. Na zuiden van de wereldkaart waar-
V-Rally 4 voor Switch de inname zou men deze per- op het zich soms uitstrekte tot
manente Nederlandse vestiging het huidige Antarctica. Na de
bestuurlijk en economisch inte- ‘ontdekking’ van Nieuw-Zee-
greren in Nederlands-Indië. land werd een deel daarvan ge-
Door de lokale bevolking zou zien als Terra Australië. Met de
pagina 23
de inbeslagname echter niet ge- James Cookreizen in dit gebied
IT-column pagina 23 zien gaan worden als uitgevoerd kwam de mythe van Terra Aus-
Discussie over bij proclamatie van koning Wil- tralië ten einde. Cook toonde
verlovingsring lem I. Nederlanders werden aan dat het continent niet kon
door hen (nog steeds) gezien als
bestaan.
medewerkers van de inmiddels, Wel zou Nieuw Guinea, of
in 1800 opgeheven, VOC waar- een deel daarvan, hebben be-
mee jarenlang ‘slechte’ ervarin- hoord aan of binnen de invloeds-
gen waren opgedaan in de (om- sfeer horen van het sultanaat
pagina 24
WARWARÚ ringende) eilanden. van Tidore. Dit sultanaat bevond
In de inleiding van W.F.J. zich op een Moluks eiland ten
Liefde is; in de zenuwen Mörzer Bruyns is het bijzonder westen van Halmahera. In 1660
gegeven te lezen dat Nieuw Gui- sloot de VOC een verdrag met
zitten om het welzijn nea nooit, voor de 19e eeuw, zou dit sultanaat, waarbij ze haar
van een ander. hebben toebehoord aan een (an- protectoraat over de Papoea’s, de
dere) koloniale mogendheid. Dit algemene term voor de gehele
is vooral bijzonder als men be- bevolking van Nieuw-Guinea,
Martie Genger
AD Wikènt is een wekelijkse denkt dat het eiland al vanaf erkende. Dit protectoraat moet
uitgave van ABCourant NV 1540 terug te vinden is in Spaan- eveneens worden beschouwd,
se kaarten en vanaf 1545 haar
volgens de inleidingschrijver, als
en wordt als bijlage van de naam heeft te danken aan een een juridische fictie omdat Tido-
zaterdageditie van het Spaanse zeevaarder. Die zou re nooit gezag over Nieuw-Gui-
Antilliaans Dagblad verspreid. ‘zijn’ Nieuw Guinea ook hebben nea heeft uitgeoefend.
geclaimd voor de Spaanse Geconstateerd wordt ook dat
ABCourant NV kroon. Maar deze claim moet het sultanaat rond 1793 een deel
Scharlooweg 31 volgens de inleidingschrijver van het eiland aan de Engelsen
Willemstad, Tel. 7472200 Speren, pijlen en knotsen waar de Papoea’s berucht om vooral worden gezien als een schonk in ruil voor steun in haar
waren. symbolische handeling ‘aange- verzet tegen de VOC. In hun