Page 15 - 20170605

Zaterdag 6 mei 2017 Achtergrond 15
gaat gesluierd

Colombia. Tot zover de verifieer-
Gaitán
bare feiten. Vásquez voert Anzo-
la op die een lijstje afgaat van po- De charismatische politicus Gai-
tentiële opdrachtgevers voor de tán was net als generaal Uribe
moord. Aanwijzing zijn de per- anti-establishment. Hij was soli-
sonen die het laatst zijn gezien dair met de armen en hij stond
met de moordenaars. bekend om zijn retorische ga-
Anzola sprak een getuige die ven. Op zijn initiatief vond het
de prominente Colombiaanse debat plaats over de verantwoor-
couppleger, generaal Pedro Le- delijken voor het bloedbad dat
ón Acosta, had zien praten met door het Colombiaanse leger op
de twee moordenaars van Uribe 6 december 1928 was aange-
bij de waterval van Tequenda- richt onder stakende arbeiders
ma. Een tweede getuige had de- die werkzaam waren bij de bana-
zelfde Acosta ook gezien in het nenplantages van de United
atelier van de twee ambachtslie- Fruit Company nabij Santa Mar-
den aan de vooravond van de tha. In ‘Honderd jaar eenzaam-
moord. Weer een andere getuige heid’ staat een fictieve versie van
beweerde bij hoog en laag dat zij dit bloedbad.
op de ochtend van de moord de Gaitán bezorgde de Colombi-
directeur van de politie in Bogo- aanse elite koude rillingen toen
ta, generaal Salomón Correal, hij in februari 1948 een indruk-
had zien praten met de moorde- wekkende mars organiseerde In het toneelstuk ‘Geniale Anarchie’ dat onder regie van de Curaçaose regisseur John Leerdam
naars. Een vierde getuige had door de hoofdstad. In deze Mars op 28 januari 2013 in première ging, werd ook een aanslag gepleegd op een politicus.
gezien dat de moordenaars wa- van de Stilte waaraan vooral
ren gesignaleerd bij het klooster werd deelgenomen door bewo-
van de Jezuïeten. ners van de arme wijken van Bo-
Anzola komt tot de opmerke- gota, sprak Gaitán de Smeekbe- toont de moord op Gaitán veel straft worden, zal er volgens de waarheidsvinding. De waarheid
lijke conclusie dat er minstens de voor de Vrede uit. Tot zover overeenkomst met die van John auteur vrede zijn in Colombia. gaat in deze roman schuil achter
drie medeplichtigen zijn op de weer de verifieerbare feiten. F. Kennedy in 1963. Om te be- De auteur suggereert dat na allerlei samenzweringen en
moord op generaal Uribe, name- De roman begint met de arre- ginnen zijn de moordenaars van de moorden op Gaitán en Uribe complottheorieën. De titel van
lijk generaal Salomón Correal, statie in 2014 van Carballo die zowel Kennedy als Gaitán kort het straffeloos gebruiken van ge- het boek is ontleend aan de tra-
generaal Pedro León Acosta en betrapt werd op diefstal bij het na de moord zelf vermoord, zo- weld routine werd in Colombia. gedie ‘The tragedy of Julius Cae-
de Jezuïet Rufino Berestain. museum dat gewijd is aan Gai- dat ze niet konden getuigen over Het werd bijna zo natuurlijk als sar’ (1599) van Shakespeare over
Maar Anzola krijgt de bewij- tán. Het ging om de diefstal van hun opdrachtgevers. Daarnaast ademhalen. Geweld hoorde bij het complot tegen Julius Caesar,
zen voor de medeplichtigheid een kledingstuk dat Gaitán waren de beide moordenaars het leven en daar werd schou- de moord en de nasleep. Een to-
van deze drie verdachten niet droeg op de dag dat hij ver- volgens Carballo met zorg uitge- derophalend aan voorbijgegaan. neelstuk dat wemelt van samen-
rond. Zijn complottheorieën moord werd en het heeft vier ko- zocht, want ze vertegenwoordig- Zo memoreert hij zijn eigen mi- zweringen.
blijken gebaseerd te zijn op drijf- gelgaten. den beiden een maatschappe- raculeuze ontsnapping aan een Marcus Antonius, de trouw-
zand en de waarheid blijft ge- Carballo is geobsedeerd door lijke stroming die veracht werd bomaanslag in een winkelcen- ste vriend van Julius Caesar,
sluierd. Hij raakt verstrikt in een de moord op Gaitán, omdat zijn door het brede publiek. Lee Os- trum in Bogota in januari 1993, rouwt bij het lijk van zijn ver-
labyrint, labyrintisch als in ‘Fic- vader een grote fan was van deze wald had communistische sym- toen de oorlog met het drugskar- moorde vriend en zegt (in de
ciones’ (1953; ‘Fantastische ver- politicus en aanwezig was toen pathieën en Roa Sierra heulde tel van Medellín in volle gang derde akte, eerste scene): Thou
halen’) van Jorge Luis Borges, Gaitán vermoord werd. met nazi’s. was. art the ruins of the noblest
waar het labyrint in dit geval Door een bril van samenzwe- Zelfs Gabriel García Márquez Ook staat hij stil bij de heftige man/That ever lived in the tide of
metafoor is voor een ondoor- ringen percipieert Carballo de wordt door Carballo erbij ge- ongeregeldheden, El Bogotazo, times,’; in het Spaans vertaald dus:
dringbare wereld van complot- wereld. Dan Brown is er niets bij haald om te bewijzen dat er spra- die uitbraken als gevolg van de Eran las ruinas del hombre mas
ten. vergeleken. Volgens hem ver- ke was van een complot, want aanslag op Gaitán. Het was zijn noble….
had deze Nobelprijswinnaar niet oudoom, José Maria Villarral, Ruins of the noblest man als
in zijn onvoltooide autobiografie die als toenmalige gouverneur Vásquez in de roman terug-
‘Vivir para contarla’ (2002; ‘Le- van Bogota de rust wist te her- denkt aan de door een kogel
ven om te vertellen’) geschreven stellen in de Colombiaanse doorboorde ruggengraat van
over een elegante heer in krijt- hoofdstad. Bij deze El Bogotazo de nobele Gaitán of de inslag
jespak die omstanders aan- vielen talloze doden. Schattin- in de schedel van de edele
spoorde om de moordenaar van gen lopen uiteen van honderden Uribe. In Colombia, dat gedomi-
Gaitán ter plekke te lynchen, zo- tot duizenden. neerd wordt door welvaarts-
dat alle sporen naar de opdracht- De moord op Gaitán en de ge- verschillen, was er kennelijk
gevers, gewist zouden worden? welddadige rellen die daaruit geen plek voor de progres-
Evenals Anzola weet ook Carbal- voortvloeiden bleven ook op Cu- sieve ideeën van Gaitán en Uri-
lo de waarheid niet te ontsluie- raçao niet onopgemerkt. Albert be.
ren. Helman was tijdens deze on- Ruins of the noblest man is ook
lusten in Bogota en het tiende het indringend beeld dat mij bij
nummer van de tweede serie gebleven is van de gechoqueerde
Vásquez
De onopgehelderde moorden op van het tijdschrift ‘De Stoep’, dat Jackie Kennedy die zich na de
Gaitán en Uribe geven Vásquez in oktober 1948 op Curaçao is aanslag omdraaide, om op de
de mogelijkheid om in deze ro- verschenen, opent met de bijdra- kofferbak van de met bloed
man zijn eigen theorie omtrent ge van deze schrijver over zijn doordrenkte limousine, wanho-
de oorzaak van het gewelddadi- belevenissen tijdens El Bogota- pig de hersenresten bij elkaar te
ge karakter van de Colombiaan- zo. Geweld als een erfenis uit vegen van haar geliefde echtge-
se samenleving te ontvouwen. het verleden, als een soort erf- noot.
Zijn theorie is dat zolang op- zonde. De spoken van het verle- De waanzinnig speculatieve
drachtgevers van moorden on- den geselen het heden. The past zoektocht naar de waarheid ge-
bekend blijven en dus onbestraft is not dead! Actually, it’s not even combineerd met de loodzware
blijven, geweld alleen maar zal past, schreef William Faulkner last van een inktzwart en ge-
toenemen, als een soort vloek in ‘Requiem for a Nun’(1951). welddadig verleden maken van
van de onschuldige slachtoffers. ‘La forma de las ruinas’ een in-
trigerende en innemende ro-
Pas als opdrachtgevers van ge- Shakespeare
Rafael Uribe Uribe werd op 15 oktober 1914 vermoord. weld en plegers van geweld be- De rode draad in deze roman is man.