Page 11 - BNDIA ARUBA
P. 11

A11
                                                                                                      opinion Diabierna 12 aPriL 2019


                   DNM a constata cu fenomeno di yerb’i lama ta bek den nos awanan



            ORANJESTAD – Pa algun siman
            caba  nos  por  a  tuma  nota  di  e
            fenomeno  di  Sargassum,  conoci
            como yerb’i lama, zeewier y sea-
            weed, cu ta acerca nos costanan.
            E  sucedido  aki  a  cuminsa  bira
            mas bisto na aña 2011 den Caribe.

            E  fenomeno  aki  haci  un  impacto
            riba e recurso maritimo, piscamento,
            bunitesa  di  beachnan  como  tambe
            riba turismo. Despues na aña 2014 y
            na 2015 un biaha mas e yerb’i Lama
            (Sargassum) a acerca paisnan den Ca-
            ribe.
            Pa medio di e relato aki Departamen-
            to di Naturalesa y Medio Ambiente
            (DNM)ta  informa  pueblo  di  Aruba
            con tin pensa pa atende cu e fenom-
            eno aki en caso e yega costanan unda
            tin beachnan publico. Ta recorda un y
            tur cu actualmente ta trata di e Yerb’i
            Lama  solamente  na  costa  Noord  di
            Aruba  na  unda  mayoria  biaha  no  ta
            tuma accion como cu e ta un fenom-
            eno natural y e organismo aki no tin
            niun efecto riba salud di hende. Tam-  sum?                             ta depende di e nutricion/cuminda cu  yerba. No uza ningun tipo di mashin
            poco  e  tin  mucho  impacto  negativo  (*)Scenario  1,  situacion  actual  ca-  ta  bin  den  e  sargassum.  Claramente  of heavy equipment riba nos beach-
            riba  e  producto  turistico  cu  nos  ta  minda cu solamente e costa noord di  cu si laga e yerbanan aki riba costa e lo  nan.
            brinda.                             Aruba ta afecta y e areanan di beach-  tin un holo manera putri cu hende sa
                                                nan  publico  no  ta  afecta.  Gobierno  haya fastioso. Tambe e ta un molester  Legomay e presencia di e yerba mien-
            Kico ta Sargassum?                  den un acuerdo durante reunion cu  ora di landa. Mester recorda un y tur  tras  cu  naturalesa  ta  regenera  nos
            Pelagic  Sargassum  ta  un  alga  color  Rampenbureau na 2018, a bay di acu-  cu e ta un molester temporal y cu e  beachnan y santonan blanco. Ora nos
            bruin,  of  tambe  yama  Yerb’i  Lama,  erdo  cu  lo  no  haci  e  area  aki  limpi  manera mas simpel pa trata cu sargas-  compronde  e  acto  di  naturalesa  aki,
            Zeewier y Seaweed, cu ta flota liber  como cu e ta un fenomeno natural y  sum ta pa lag’e y eventualmente lama  ta  mas  facil  comunica  esaki  na  nos
            den oceano y nunca ta pega na fondo  a opta pa laga naturalesa regenera su  mes lo bay cu ne. Asina lo no tin mes-  bishitantenan.
            di lama y nan ta forma manera mat-  mes.                                ter di heavy equipment ni harkmento
            nan di yerba bruin di lama. E yerba                                     na costa, cu tur consecuencia cu esaki  E decision pa no interveni of stroba
            aki ta hay’e den oceano Atlantico den  (*)Scenario  2.  Si  Sargassum  yega  ta trece cu ne pa nos naturalesa.  e proceso di naturalesa ta cuadra cu e
            e  asina  yama  Sargasso  Sea.  Sargas-  beachnan  na  Arashi,  Palm  Beach,                                acuerdonan  estableci  mundialmente
            sum ta move cu e coriente di lama,  Eagle  Beach,  Baby  Beach  &  Rodg-  DNM ta encurasha un y tur pa carga  durante un reunion internacional pa
            y ta dificil pero no imposibel pa sigui  ers Beach. Den e caso aki e departa-  pasenshi  cu  e  presencia  di  e  Yerb’i  establece  Sustainable  Development
            su movecion. E sargassum ta di sumo  mentonan  gubernamental  a  bay  di  Lama/Sargassum.  Ta  recomenda  pa  Goals(SDG),  metanan  cu  ta  sostene
            importancia pa especienan migratorio  acuerdo cu lo bay over na haci e ar-  landa  caminda  no  tin  e  yerba.  No  un  desaroyo  sostenibel.  SDG#13,
            y ta habitat pa un total di 120 especie  eanan menciona limpi y ta conta cu  ta un opcion pa haci limpi si no tin  SDG  #14,  SDG#15  ta  algun  di  e
            di pisca y 120 otro especie. E ta forma  cooperacion di organisacionnan priva  un  anuncio  publico  door  di  Bureau  metanan  mundial  pa  desaroyo  sos-
            un  habitat  pa  criadero  di  pisca  y  ta  y publico.                 Rampenbestrijding (BRA).            tenibel  relaciona  cu  best  manage-
            forma proteccion y ta duna cuminda                                                                          ment practices pa cu e conocemento
            na especienan cu ta na peliger manera  Sargassum  ta  un  fenomeno  natural  Nos ta suplica pa no kita e yerba como  y  fluho  di  Saragassum.  Den  e  caso
            e turtuga.                          y tin un rol den e parti di nutricion  cu haciendo esaki ta acelera e proceso  cu tin areanan di costa Zuid unda tin
                                                di nos beachnan. E ta hunga un rol  di erosion di nos beachnan. Kitando  beachnan publico y sargassum a yega
            Den cua scenario Aruba lo haci algo  importante  den  e  stabilidad  di  nos  e yerba ta haci mas daño cu bon. No  un cantidad di 3 cm halto, por haci un
            pa  loke  ta  trata  presencia  di  Sargas-  costanan. E parhanan di costa tambe  aplica ningun tipo di producto ariba e  melding via DNM of BRA.
   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16