Page 154 - Кыргызстан тарыхы 11 - кл

50-жж. жүргүзүлгөн реформалардын натыйжасында башка- гына Л. И. Брежнев шайланып, СССР Ми-
РУУНУН борбордоштуруу жана демократиялаштыруу принцип- нистрлер Советинин председателдигине
терин айкалыштыруу аракети жасалган. Бул кайра куруулар- А. Н. Косыгин дайындалган. Ошентип, өлкө-
дын натыйжасында борбордук бийлик начарлабастан, бир аз дөгү администрациялы к-буйрукчул сис-
ийкемдүү болуп калган. Социалдык-экономикалык жана мада- темага жаңы жетекчилик келген.
ний чөйрөнү башкарууда союздук республикалардын укуктары Бул мезгилде жалпы өлкөдө партиянын
бир кыйла кеңейтилген. Бирок администрациялык-буйрукчул үстөмдүгү чыңдалып, ал коомдук турмуштун
системанын шарттарында борбордук бийлик менен республи- бардык жактарына тикеден-тике кийлиги-
калык бийлик органдарынын ортосунда карама-каршылыктар ше баштаган. Партиялык жетекчилер өздөрү
пайда боло баштаган. 1959-ж. КПСС БКнын Пленумунда Кыр- башкарган аймактардын бирден-бир кожоюн-
гызстандын, Өзбекстандын, Казакстандын жана Латвиянын же- дарына айланышкан. Кыргыз ССРинде пар-
текчиликтери өз укуктарынан одоно пайдалангандыктары жал- тиялык-мамлекеттик жетекчилик 1961-ж. тар- у уСубалиев.
пы мамлекеттик кызыкчылыктарга келтирген залалдары, жер- тып эле Турдакун Усубалиевге өткөн. Ага че-
дешчилдиктери үчүн катуу сынга алынып айыпталган. 1961-ж. май- йин бул кызматта иштеген И. Раззаков Кыргызстандын өз ал-
да Кыргызстандын партиялык жана мамлекеттик жетекчилери дынчалыгы, жергиликтүү улуттун кызыкчылыгын көздөп, ак-
И. Раззаков менен Кыргыз ССР Министрлер Советинин төрагасы тивдүү аракеттенгендиги үчүн ар кандай шылтоолор менен кыз-
К. Дыйкамбаев республиканын өз алдынчалыгын кеңейтүүдөгү ак- маттан алынып, коомдук турмушка активдүү катышуудан четте-
тивдүү аракеттери үчүн кызматтарынан бошотулган. тилген. Партиялык мамлекеттик жогорку бийликтин эркине то-
1963-ж. Орто Азпянын Эл Чарба Совети түзүлүп, ага аймак- лук баш ийбөө, өз алдынча маселе чечүү эмнеге алып келерин
тын экономикасына жетекчилик кылуу милдети жүктөлгөн. Эл жакшы түшүнгөн Т. Усубалиев өзүнүн ишмердигинде жогорку
Чарба Советинин түзүлүшү улуттук республикалардын 50-жж. бийликтин айткандарын так аткарууга милдеттүү болгон.
реформалар учурунда алган укуктары жокко чыгарылган. Кыргызстандын Компартиясынын ж етекчи органдары,
съезддери, пленумдары, чогулуштары КПССтин съезддеринин,
СУРООЛОР: пленумдарынын, конференцияларынын чечимдерин талкуулоо
менен чектелишип, алдын-ала даярдалган чечимдерди кабыл
1. Т оталитарды к систвманы н «ж ум ш ары ш ы » двгөнди кандай алууга, кандай да болбосун аларды аткарууга машыгышкан.
түшүнөсүңөр? Өнүккөн социализм мезгилинде КПССтин бюрократтык ап-
2. И. Раззаков, К. Дыйкамбаев жөнүндө эмне билесиңер?
3. Волю нтаристик реформалар республиканын айы л чарбасына параты чындалып, өлкөдөгү бардык бийлик партиянын жогор-
кандай таасир тийгизген? ку органдарына топтолгон. Республикалардын партиялык жана
4. Кыргызстандын айы л чарбасын өнүктүрүүгө өзгөчө салым кош- Советтик жетекчилери гана эмес, обкомдун биринчи катчыла-
кондор жөнүндө айтып бергиле. ры, ири ишканалардын жетекчилери да Москва аркылуу да-
йындалып калган.
Кыргыз ССРинин Компартиясынын Борбордук Комитети-
§ 19. КЫРГЫЗСТАН «ӨНҮККӨН СОЦИАЛИЗМ» МЕЗГИЛИНДЕ нин, обкомдордун, ал тургай алыскы элеттик райкомдордун
(1964—1985-жж.) экинчи секретарлары, айрым учурларда биринчи секретарлары
орус улутундагылар болуп калган. Партиялык бюрократизмдин
Коомдук-саясий 50-жж. Н. С. Хрущев баштаган рефор- өнүгүшүнүн натыйжасында 60-жж. ортосунан 80-жж. ортосуна
турмуш. малар 60-жж. башында өзүнүн күчүн жого- чейин Кыргызстандын партиялык аппаратындагы кызматкер-
туп солгундай баштаган. Өлкөнүн экономи- лердин саны бир жарым эседен аш ыкка өскөн.
касы төмөндөгөн. Советтик, партиялык төбөлдөрдүн СССРде Администрациялык-буйрукчул системанын шартында партия-
«коммунизмди кеңири куруу» жөнүндөгү урааны негизсиз экен- лык-мамлекеттик башкаруудагы кемчиликтер өлкөдөгү коомдук
диги айкын болгон. Н. С. Хрущев 1964-ж. КПСС БКнын бирин- уюмдарга да тараган. Партиянын күжүрмөн резерви аталган ком-
чи секретарлыгынан жана СССР Министрлер Советинин предсе- сомолдун турмушунда да формалдуулук, шашылыш чечим ка-
www.trk.kg
дателдигинен бошотулга1 . КПСС БКнын биринчи секретарлы- был алуу, курулай шаңдануу, кичине иш үчүн тоодой рапорт
152 153