Page 150 - Кыргызстан тарыхы 11 - кл

И. Раззаков союздук директиваларга таянып, Кыргызстан-
дын өз алдынчалыгын өнүктүрүү, экономикалык жана саясий тоо-кен, металл иштетүүчү, энергетика өндүрүү, жеңил жана та-
чөйрөдөгү укуктарынын кеңейиши үчүн көп иштерди аткарган. мак-аш өнөр жайын өнүктүрүү милдеттери белгиленген. Рес-
публиканын өнөр жайын өнүктүрүүгө 2,5 млрд сомдук капитал-
Натыйжада республиканын аймагындагы 225 өнөр жай ишка-
дык салымдар чыгымдалган. Натыйжада 48 жаны өнөр жай
налары, жогорку, атайын орто жана кесиптик-техникалык окуу
ишканалары ишке киргизилген. Алардын ичинде Фрунзедеги
жайлары жалпы союздук башкаруудан республикалык башка-
рууга өткөн. Мындан тышкары республикада жергиликтүү баш- жип ийрүүчү жана токуучу фабрика, Аламүдүн гидроэлектр стан-
каруу органдарынын сот бийлигин көзөмөлдөөдөгү укуктары циялар каскадынын үчүнчү жана төртүнчү кезектери, Ош ме-
нен Кызыл-Кыядагы кыш заводдору, Кыргыз тоо-кен комбина-
да бир кыйла кеңейтилген.
ты, Кара-Суу май заводу ж. б. болгон. 1955-ж. республикада
Кыргызстанда автомобиль транспорт жана шоссе жолдор,
өнөр жай продукциясы 1940-ж. салыштырганда 3,8 эсеге көп
совхоздор, суу чарба, эт жана сүт продукцияларынын министр-
ликтери түзүлгөн. Кыргызстандын өз алдынчалыгынын өсүшүнө өндүрүлгөн. 1955-ж. Кыргызстанда өнөр жайдын 1483 мамле-
СССР Министрлер Советинин 1955-ж. 4-майдагы «Союздук рес- кеттик, 818 кооперациялык ишканалары иштеген. Беш жыл-
публикалардын чарбаларын мамлекеттик пландоонун жана фи- дык план өнөр жайы боюнча ашыгы менен аткарылган. Бирок
1954-ж. 188, ал эми 1955-ж. 170 ишкана өздөрүнүн өндүрүштүк
нансылоонун тартибин өзгөртүү жөнүндөгү» токтому чоң өбөлгө
тапшырмаларын аткара албай калган.
болгон. Буга ылайык Кыргыз ССРинин Министрлер Совети өнөр
жайдын продукцияларын өндүрүүнү өз алдынча пландаштырып Алтынчы беш жылдык (1956-1960-жж.) план боюнча да
бөлүштүрүү укугуна ээ болгон. Мындан тышкары республика- Кыргызстанда ири өнөр жай ишканаларын куруу пландалган.
Республиканын эл чарбасына 7 млрд сом капиталдык салым
нын бюджет боюнча укуктары да кенейтилген.
бөлүнгөн. Республиканын өнөр жайына жана курулушуна же-
СССР Жогорку Советинин 1957-ж. 11-февралдагы мыйза-
мына ылайык союздук республикалардын мыйзам чыгаруу укук- текчиликти жакшыртуу үчүн 1957-ж. июнда Кыргыз ССРинин
тары кеңейген. Натыйжада актуалдуу маселелерди тезирээк чечүү Эл чарба Совети түзүлгөн. Анын карамагына республиканын
өнөр жай продукцияларынын 74 процентин өндүргөн 225 иш-
мүмкүндүгү пайда болгон. Ушул эле жылы августта СССР Ми-
кана өткөрүлгөн. Башкаруунун бул ыкмасы республиканын
нистрлер Советинин токтому боюнча Союздук республикалар-
ичинде тармактар аралык адистештирүүнү жана кооперациялаш-
дын өкмөтүнө экономиканы жана маданиятты башкарууда жаны
кошумча укуктар берилген. Ошону менен бирге республика- тырууну жакшырткан. Бирок союздун ар түрдүү экономикалык
нын ичиндеги жергиликтүү башкаруу органдарынын укуктары региондору менен ишканалардын өндүрүштүк байланыштары-
нын өнүгүшүнө тоскоолдук кылган. Ушуга байланыштуу 1965-ж.
да бир кыйла кеңейтилген.
Эл Чарба Совети жоюлуп, министрликтер түзүлгөн. Өнөр жайы
Тоталитардык системанын негизги таянычы болгон сотсуз
эле чечим чыгара берген өзгөчө кенешмелер, ички иштер ми- кайрадан тармактык башкарууга өткөрүлгөн.. Алтынчы беш
нистрлигинин трибуналдары жоюлган. Прокурордук көзөмөл жылдыктын жылдарында тез иштөөчү комплекстүү бригадалар-
дын, коммунисттик эмгектин эпкиндүүлөрүнүн кыймылдары
калыбына келтирилген.
башталып, кенири жайылган. 1960-ж. республикада 1,7 миң
Бул жылдары улут саясатында кетирилген катачылык ка-
тары балкарлардын, калмактардын, чечендердин, ингуштардын адам иштеген 149 бригада «Коммунисттик эмгектин эпкиндүүсү»
деген наам алышкан.
жана карачайлардын улуттук мамлекеттик автономиялары ка-
лыбына келтирилген. Согуш убагында зордук менен Кыргыз- 50-жж. экинчи жарымында Аламүдүн электр станцияла-
рынын каскадынын бешинчи жана алтынчы кезектери ишке
станга көчүрүлүп келген карачай, балкар, чечен элдери өз ме-
киришкен. Фрунзеде Ж ылуулук электр станциясы, Октябр-
кендерине кайтып кетишкен.
дын 40 жылдыгы атындагы тигүү фабрикасы, Ф изикалык при-
Кыргызстандын 50-жж. жүргүзүлгөн реформалар Кыргыз- борлор заводу, Нарында нан заводу, Көк-Ж ангакта «Сары-Бу-
экономикасы стандын экономикасына он таасирин тийгиз- лак» көмүр шахтасы, Орто-Токой, Наманган, Базар-Коргон,
ген. 1951-1955-жж. республиканын эл чарба- Төмөнкү Ала-Арча суу сактагычтары ж. б. эксплуатацияга бе-
сын өнүктүрүүгө 3,6 млрд сом капиталдык салымдар жумшал- рилген. 50-жж. Кыргызстанда бардыгы болуп 59 өнөр жай иш-
ган. Бешинчи беш жылдыкта Кыргызстандын оор өнөр жайында каналары, 46 цехтер жана бөлүмдөр ишке киргизилген.
www.trk.kg
148
149