Page 147 - Кыргызстан тарыхы 11 - кл
P. 147
көбү эмгек акысын учурунда алган эмес. Алардын орточо эмгек шартыла баштаган. Социалисттик демократияны өнүктүрүү үчүн
акысы жумушчулар менен кызматкерлердикинен үч эседен да аракет байкалган. Бул багытта саясий авантюрист Л. П. Берия-
төмөн болгон. Колхозчуларга убактылуу эмгекке жараксызды- нын жана анын бандасынын бетин ачуу маанилүү роль ойногон.
гы үчүн акы төлөө, пенсия берүү болгон эмес. Л. Берия Сталиндин ишеничине бекем кирип алып, өзү жетек-
Согуштан кийин калктын саламаттыгын сактоо ишине да теген мамлекеттик коопсуздук комитетинин органдарын мам-
көңүл бурулган. Жалал-Абад, Жети-Өгүз, Кой-Сары, Ысык-Ата, лекеттик жана партиялык органдардан да жогору коюп алууга,
Ак-Суу курортторунун иштери жакшыртылган. Учук оорусун ошол аркылуу далай мамлекеттик, партиялык, комсомолдук
айыктырыш үчүн Ысык-Көл, Чолпон-Ата санаторийлери курул- кадрларды жалган жалаа менен жок кылууга жетишкен.
ган. Буларда жылына он миңдеген эмгекчилер, балдар ден соо- КПСС БКнын июль (1953-ж.) Пленуму Л. Бериянын жана
луктарын чыңдашкан. анын жан-жөкөрлөрүнүн кылмыш иштерин айыптап, мамле-
1950-ж. Кыргызстанда 136 оорукана мекемелери иштеген, кеттик органдардын бардык звенолорунда партиялык жетекчи-
алардын 98 айыл-кыштактарда жайгашкан. Республиканын ме- ликти күчөтүү жөнүндө иш-чараларды кабыл алган.
дициналык мекемелеринде 1632 врачтар, 4,7 миң атайын меди- Кыргызстан Компартиясынын Борбордук Комитетинин бе-
циналык билимдүү адистер эмгектенишкен. шинчи пленуму (1953-ж. июлу) Л. Бериянын иши СССР элде-
Карточка системасы жоюлуп, акча реформасы жүргүзүл- ринин достугунун чыңдалышына тоскоолдук кылып, респуб-
гөндөн кийин, соода тармагы өнүгө баштаган. Чекене соода кы- ликада буржуазиялык-улутчул элементтердин күчөшүнө шарт
луучу дүкөндөр 1950-ж. 1940-ж. салыштырмалуу 48,4 процент- түзгөндүгүн белгилеген. Пленум Кыргызстанда адистерди тан-
ке көбөйгөн. Калкка эт продуктуларын сатуу 5,3 эсеге, май - доодо, Борбордук Комитеттин Пленумдарын өткөрүүдө олуттуу
5,6 эсеге, кант - 6, кондитердик товарларды сатуу - 57 процент- кемчиликтерге жол берилйп келгендигин баса белгилеген.
ке өскөн. Өнөр жай товарлары да көбүрөөк сатыла баштаган. 1953-ж. сентябрда Н. С. Хрущев КПСС
Калктын турак-жайы, турмуш-тиричилиги да акырындап БКнын биринчи секретарлыгына шайла-
оңоло баштаган. Беш жылда 200 миң чарчы метр турак жай нып, өлкөдө Сталиндин керт башына сы-
курулган. Фрунзе шаарында суу түтүктөрү, троллейбус линия- йынуунун кесепеттерин жоюу, коомдун
сы ишке берилген. Фрунзе, Пржевальск, Жалал-Абад шаарла- экономикалык, саясий жана маданий чөй-
рында электр тармактары реконструкцияланган. рөлөрүн реформалоо иши башталган.
Кыргызстанда партиялык башкаруунун
СУРООЛОР: демократиялык принциптерин ишке ашы-
рууда 195 0 -1 9 6 1 -ж ж . К ы ргы зстанды н
1. С огуш тан к и й и н к и м езгилдеги өнөр ж ай ы н ы н өнүгүшүнө Коммунисттик партиясынын Борбордук
мүнөздөмө бергиле.
2. Өнөр ж айы боюнча кайсы ж аны объектилер курулган? Комитетин жетектеген Исхак Раззаков чоң
3. А йыл чарбасынын абалын мүнөздөгүлө. салы м кош кон. Ал К ы ргы зстан Ком-
4. А йыл чарбасынын төмөндөшүнө эмнелер себеп болгон? партиясын жетектеген биринчи кыргыз и. Раззаков.
5. К алкты н турмуш деңгээли кандай болгон? болгон.
§ 18. К Ы РГЫ ЗС Т А Н В О ЛЮ Н ТА РИ СТТИ К РЕФ О РМ А Л А Р
М ЕЗГИ Л И Н Д Е (1953—1964-ж ж .) 1924-1961-жж. Кыргызстан Коммунисттик партиясынын Борбордук
Комитетин жетектеген биринчи секретарлар:
Кыргызстандын тарыхында, бүткүл өлкө
сыяктуу эле 50-жж. өзгөчө орунду ээлейт. 1) М. Д. Каменский (1924-1925); 6) М. Л. Белоцкий (1933-1937);
Кыргызстандын 2) Н. А. Узюков (1925-1927); 7) М. К. Аммосов (1937-1938);
коомдук-саясий Анткени 1953-ж. мартта И. В. Сталиндин дүй- 3) В. П. Шубриков (1927-1929); 8)А.В.Вагов (1938-1945);
турмушу нөдөн өтүшү менен «сталиндик социалисттик 4) М. М. Кульков (1929-1930); 9) Н. С. Боголюбов (1945-1950);
өнүгүү доору» аяктаган. Ал өлгөндөн кийин 5) А. О. Шахрай (1930-1933); 10) И. Р. Раззаков (1950-1961)
ал негиздеп, башында турган тоталитардык система бир аз жум-
www.trk.kg
146 10 *
147
