Page 28 - Tai lieu day hoc GDCT

- Ý nghĩa phương pháp luận:

+ Khi nghiên cứu mọi hiện tượng xã hội phải đi tìm nguồn gốc phát sinh
từ phương thức sản xuất, từ tất yếu kinh tế.
+ Nhận thức đúng vai trò của phương thức sản xuất trong thời kỳ đổi mới,

Đảng ta chủ trương phát triển kinh tế là nhiệm vụ trọng tâm, đẩy mạnh công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước gắn với kinh tế tri thức.

2. Những quy luật cơ bản của sự vận động và phát triển xã hội
a. Quy luật về sự phù hợp của quan hệ sản xuất với trình độ phát triển
của lực lượng sản xuất

- Lực lượng sản xuất là nội dung vật chất của mỗi quá trình sản xuất, bao
gồm các yếu tố tư liệu sản xuất và người lao động, trong đó người lao động là

yếu tố cơ bản nhất, giữ vai trò quyết định trong lực lượng sản xuất.
- Quan hệ sản xuất là mối quan hệ xã hội giữa con người với nhau trong
quá trình sản xuất, đóng vai trò là hình thức kinh tế của quá trình sản xuất, bao

gồm các quan hệ sở hữu về tư liệu sản xuất, quan hệ tổ chức - quản lý quá trình
sản xuất và quan hệ phân phối kết quả của quá trình sản xuất đó.

- Lực lượng sản xuất quyết định quan hệ sản xuất
+ Trong mỗi phương thức sản xuất, lực lượng sản xuất và quan hệ sản

xuất gắn bó hữu cơ với nhau.
+ Lực lượng sản xuất là nội dung vật chất, quan hệ sản xuất là hình thức
xã hội của phương thức sản xuất.

+ Mối quan hệ giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất là mối quan
hệ nội dung và hình thức của quá trình sản xuất.

+ Lực lượng sản xuất như thế nào về trình độ thì quan hệ sản xuất phù
hợp như thế ấy.

* Trình độ lực lượng sản xuất thủ công, với công cụ thô sơ có tính chất cá
nhân thì phù hợp với nó là quan hệ sản xuất cá thể.
* Khi trình độ lực lượng sản xuất thay đổi thì quan hệ sản xuất cũng thay

đổi theo.
+ Con người luôn tích luỹ sáng kiến và kinh nghiệm, luôn cải tiến công

cụ và phương pháp sản xuất nên lực lượng sản xuất luôn phát triển.
+ Ngày nay, khoa học và công nghệ, kinh tế tri thức phát triển đã trở
thành lực lượng sản xuất trực tiếp.

+ Lực lượng sản xuất phát triển đến mức độ nào đó mà quan hệ sản xuất cũ
không còn phù hợp nữa, nó s cản trở hoặc mâu thuẫn gay gắt với lực lượng sản

xuất. Để tiếp tục phát triển, lực lượng sản xuất phải phá vỡ quan hệ sản xuất cũ,
thiết lập quan hệ sản xuất mới, phù hợp với trình độ mới của lực lượng sản xuất.

28