Page 46 - Nefes8TÜMÜ_Neat

kaynak potansiyeline sahip olmasını sağlamaktadır. Mermer ve doğaltaşlar gibi yapı
malzemeleri açısından oldukça zengin olmakla birlikte, bor ve nadir toprak elementleri gibi
bazı stratejik madenler açısından oldukça önemli dünya rezervlerine de sahip olması
Türkiye’nin önemini daha da arttırmaktadır.
MAKALE
Araş.Gör.Mustafa Gürsoy
Prof. Dr.
Son 40 yıl içerisinde doğaltaş sektöründe çok büyük bir ivmelenme yaşanmış, dünyada artan
İsmail Sedat Büyüksağiş Afyon Kocatepe Üniversitesi
Afyon Kocatepe Üniversitesi TÜRKİYE MADENve işleme tesisi kurulmuş, kalite
Maden Mühendisliği
doğaltaş talebiyle birlikte Türkiye’de daha fazla ocak açılmış
Maden Mühendisliği
SEKTÖRÜNDE
artışının sağlanabilmesi için de teknolojik alt yapı geliştirilmekle birlikte, yetkin iş gücünde de
DOĞALTAŞLARIN YERİ VE CE İŞARETLEMESİNİN ÖNEMİ
önemli bir artış gerçekleşmiştir. Geçtiğimiz 10 yılda ise başta Çin olmakla beraber uzak doğu
ekonomilerinde yaşanan hızlı büyüme çok büyük oranda doğaltaş hammadde talebiyle
1. GİRİŞ doğaltaş madencilerinin işletme sermayelerinde artış ve
sonuçlanmış ve bu sayede ülkemiz doğaltaş
Son yıllarda ihracat ve ekonomik büyüme oranlarını sü-madencilerinin işletme sermayelerinde artış ve
güçlenmeyi getirmiştir. Diğer taraftan ise Avrupa Birliği
rekli arttıran Türkiye, genç nüfusu sayesinde hem üretim 2000’li yıllardan itibaren yapılarda kullanılacak malze-
güçlenmeyi getirmiştir. Diğer taraftan ise Avrupa Birliği 2000’li yıllardan itibaren yapılarda
hem de tüketim açısından büyük bir potansiyele sahip- melerin güvenilir olması için CE işaretleme kurallarını
tir. Nüfus artışı ve alınan göçlerle birlikte ihtiyacı olan oluşturup geliştirmiş ve bunu yönetmeliklerle birlikte it-
kullanılacak malzemelerin güvenilir olması için CE işaretleme kurallarını oluşturup geliştirmiş
barınma, ulaşım, teknoloji, sanayi ürünlerinin sağlanabil- halat ve ihracatlarda zorunlu hale getirmiştir.
ve bunu yönetmeliklerle birlikte ithalat ve ihracatlarda zorunlu hale getirmiştir.
mesi için hammadde ihtiyacı oldukça önemli boyutlara
ulaşmaktadır. Türkiye’nin Alp-Himalaya tektonik kuşağı Bu çalışmada, Türk doğaltaş sektörünün ülkemiz ihraca-

içerisinde yer alması, jeolojik olarak çeşitli ve zengin do- tındaki yeriyle beraber dünya doğaltaş sektöründeki
Bu çalışmada, Türk doğaltaş sektörünün ülkemiz ihracatındaki yeriyle beraber dünya doğaltaş
ğal kaynak potansiyeline sahip olmasını sağlamaktadır. yeri, önemli ihraç kalemleri ve ihracat yapılan ülkelere
Mermer ve doğaltaşlar gibi yapı malzemeleri açısından ait bilgilerle beraber, özellikle Avrupa Birliği ülkelerinde
sektöründeki yeri, önemli ihraç kalemleri ve ihracat yapılan ülkelere ait bilgilerle beraber,
oldukça zengin olmakla birlikte, bor ve nadir toprak ele- yeşil yapı tasarımlarında aranan CE işaretlemenin önemi
özellikle Avrupa Birliği ülkelerinde yeşil yapı tasarımlarında aranan CE işaretlemenin önemi
mentleri gibi bazı stratejik madenler açısından oldukça ve bu konuda yapılması gerekenler detaylıca ele alın-
önemli dünya rezervlerine de sahip olması Türkiye’nin mıştır.
ve bu konuda yapılması gerekenler detaylıca ele alınmıştır.
önemini daha da arttırmaktadır. 2. TÜRKİYE MADENCİLİK ÜRETİM, İHRACAT- İTHALAT
VERİLERİNİN İNCELENMESİ
Son 40 yıl içerisinde doğaltaş sektöründe çok büyük bir
2. TÜRKİYE MADENCİLİK ÜRETİM, İHRACAT- İTHALAT VERİLERİNİN İNCELENMESİ
ivmelenme yaşanmış, dünyada artan doğaltaş talebiyle Türkiye yeraltı zenginlikleri açısından birçok ülkeye
Türkiye yeraltı zenginlikleri açısından birçok ülkeye oranla şanslı sayılabilecek madenlere
birlikte Türkiye’de daha fazla ocak açılmış ve işleme te- oranla şanslı sayılabilecek madenlere sahiptir. Madenci-
sisi kurulmuş, kalite artışının sağlanabilmesi için de tek- lik, son 30 yıl içinde devlet tarafından işletildikten sonra
sahiptir. Madencilik, son 30 yıl içinde devlet tarafından işletildikten sonra özel sektör
nolojik alt yapı geliştirilmekle birlikte, yetkin iş gücünde özel sektör işletmelerine geçmiş, birçok yerli firma ma-
de önemli bir artış gerçekleşmiştir. Geçtiğimiz 10 yılda dencilik alanına önemli yatırımlarda bulunmuş ve ülke
işletmelerine geçmiş, birçok yerli firma madencilik alanına önemli yatırımlarda bulunmuş ve
ise başta Çin olmakla beraber uzak doğu ekonomilerin- ihtiyacının fazlası olanlar da ihraç edilmeye başlamıştır.
ülke ihtiyacının fazlası olanlar da ihraç edilmeye başlamıştır. Türkiye’nin toplam ihracatı
de yaşanan hızlı büyüme çok büyük oranda doğaltaş Türkiye’nin toplam ihracatı içerisinde madenciliğin payı
hammadde talebiyle sonuçlanmış ve bu sayede ülkemiz % 2,5-3 arasında olduğu görülmektedir (Tablo.1).
içerisinde madenciliğin payı % 2,5-3 arasında olduğu görülmektedir (Tablo.1).

Tablo 1. Türkiye ihracatı ile maden ihracatının karşılaştırılması (TİM, 2022)
2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
Toplam İhracat 143.729.741 142.138.850 156.782.257 168.087.637 180.468.488 169.500.000 225.300.000
(x1.000$)
Maden İhracatı 3.906.820 3.786.686 4.688.011 4.561.662 4.311.584 4.200.000 5.900.000
(x1.000$)
Maden
İhracatının
Toplam İhracatta 2,7 2,7 3,0 2,7 2,4 2,5 2,6
Payı (%)
*Antrepo ve Serbest Bölgeler Farkı dâhil edilmiş Genel İhracat değeridir.
Türkiye’nin maden üretim sınıflamaları dikkate alındığında miktar olarak mineral yakıtların

ağırla olduğu bunu endüstriyel minerallerin izlediği anlaşılmaktadır. Ancak tutar olarak dikkate
Türkiye’nin maden üretim sınıflamaları dikkate alındığında miktar olarak mineral yakıtların ağırla olduğu bunu en-
düstriyel minerallerin izlediği anlaşılmaktadır. Ancak tutar olarak dikkate alındığında ise demir ve ferro alaşımların %
alındığında ise demir ve ferro alaşımların % 50 civarında yer tuttuğu görülmektedir (Tablo 2).
50 civarında yer tuttuğu görülmektedir (Tablo 2).

Tablo 2. 2019 yılı Türkiye maden üretim sınıflaması (World Mining Data, 2021)

ÜRETİM Demir, Ferro Demir dışı Değerli Endüstriyel Mineral Toplam
Alaşımlar Metaller Metaller Mineraller Yakıtlar (Boksit Dahil)
Miktar (Ton) 10 408 270 373 495 281 32 515 449 93 368 200 138 921 175
Tutar (milyon $) 15.345 1.120 1.872 3.436 3.635 25.486

Türkiye’nin 2021 yılı maden ihracat ve ithalatının ürün gruplarına göre miktar ve değer

cinsinden verileri Tablo 3’te görülmektedir. Buna göre en çok ihracattan gelir elde edilen
46 NEFES LİK SAYI 08-2023 SAYI 08-2023 NEFES LİK 47
metalik cevherler ve doğaltaşlar olurken, en çok ithalat nedeniyle döviz çıkışı enerji
hammaddelerine yapıldığı anlaşılmaktadır (Şekil 1).
6.06.2023 00:03:47
e-Nefes8.indd 46 6.06.2023 00:03:47
e-Nefes8.indd 46

Tablo 3. 2021 yılı Türkiye maden ihracat ve ithalatının ana ürün gruplarına göre miktar ve değer cinsinden
durumları (MTA,2022)

İhracat İhracat İthalat İthalat
Miktar (ton) Değer ($) Miktar (ton) Değer ($)

Endüstriyel Hammaddeler 19.863.049 1.249.495.475 3.715.284 666.533.089

Doğal Taşlar 8.470.095 2.107.532.627 212.296 89.120.033
2.107.532.627 2.107.532.627 2.107.532.627 2.107.532.627
Metalik Cevherler 10.741.215 2.162.020.128 11.845.944 2.254.981.270
212.296
212.296
212.296
212.296
89.120.033 89.120.033 89.120.033 89.120.033
Enerji Hammaddeleri 367.624 48.977.281 38.429.411 4.655.088.458
GENEL TOPLAM 39.441.983 5.568.025.511 54.202.935 7.665.722.850

Şekil 1. 2021 yılı Türkiye maden ihracatının mal gruplarına dağılımı (İMMİB, 2022).