Page 119 - Nefes8TÜMÜ_Neat
P. 119

olarak  Karadeniz  Teknik  Üniversitesi  daha  eski  olsa  da  eğitime
                                                                   başlama tarihi açısından Atatürk Üniversitesi’nin 5 yıl daha önde
                                                                   olduğu görülmektedir. Sıradaki başlık altında yine temel hatları ile
                                                                   Atatürk Üniversitesi’nin kuruluş sürecine değinilecektir.

                                                                   Atatürk Üniversitesi’nin Kuruluşu
                                                                   Doğu Anadolu Bölgesinde ilk üniversite kurulması fikrinin Musta-
                                                                   fa Kemal Atatürk tarafından önerilmesi ardından 20 sene sonra,
                                                                   1957 yılında kurulan ve 1958 yılında öğrenci alımına başlayan Ata-
                                                                   türk Üniversitesi’nin ilk eğitim veren fakülteleri Ziraat Fakültesi ve
                                                                   Fen-Edebiyat Fakültesi olmuştur. Atatürk’ün isteğinin yerine geti-
                                                                   rilmesi amacıyla dönemin Cumhurbaşkanı Celal Bayar tarafından
               Şekil 5. Merkez kampüsün ilk binası (bugünki matematik bölümü binası)
                    inşaatı devam ederken ders uygulamaları yapan öğrenciler  1951 yılında Doğuda kurulacak ilk üniversite için bir inceleme ko-
              olarak çalışırken Karadeniz Teknik Üniversitesi’ni kalkındırabilmek   misyonu kurulmuştur. İlk etapta ismi Doğu Üniversitesi olarak anı-
              için Trabzon’a gelmeyi kendisi Milli Eğitim Bakanlığı’na teklif etmiş   lan üniversitenin Atatürk Üniversitesi ismini almasına 1954 yılında
              yurtsever ve idealist bir akademisyendir. Duman Karadeniz Teknik   karar verilmiştir. “Doğu Üniversitesi Tetkik komisyonu” adı ile 1951
              Üniversitesi’nde kadrosu bulunan ilk profesördür. Terzioğlu’ndan   yılında kurulan komisyonun İstanbul, İstanbul Teknik ve Ankara
              sonraki dönemlerde Prof. Dr. Ahmet Özel ve diğer rektörler üni-  Üniversiteleri profesörlerinden oluşan 15 kişilik bir kadrosu mev-
              versiteyi Trabzon’dan yönetmiştir. Özellikle 1960’lı yıllardaki hoca   cuttur. Bu komisyonun görevi üniversitenin kurulacağı Doğu ilinin
              sayısındaki eksiklik sebebi ile öğrencilerin de zaman zaman pro-  seçimi, üniversitenin eğitim vereceği bölümlerin belirlenmesi ve
              testoları olmuş hatta bir keresinde bir grup öğrenci dönemin baş-  üniversitenin işleyişi hakkında çalışmalar yapmak ve hükümete bu
              bakanı Süleyman Demirel’e kadar çıkmış ve ondan yeni verilecek   konuda raporlar hazırlamaktı. O yıllarda üniversiteler Milli Eğitim
              akademik kadrolar konusunda söz almışlardır. Karadeniz Teknik   Bakanlığı’na bağlı olarak kurulduğu için üniversitenin kuruluş ça-
              Üniversitesi’ne 1979 yılına kadar çoğunlukla İstanbul Teknik Üni-  lışmalarında o dönemin Milli Eğitim Bakanları Tevfik İleri (1951-
              versitesi ve İstanbul Üniversitesi’nden öğretim üyeleri günübirlik   1953), Rıfkı Salim Burçak (1953-1954), Celal Yardımcı (1954-1955;
              veya kısa konaklamalı ders vermeye gelmiş ve dönmüşlerdir. Bu   1957-1960) ve Ahmet Özel’in (1955-1957) de emekleri mevcuttur.
              öğretim üyelerine KTÜ tarihinde “uçan profesörler” de denmek-  Ahmet Özel aynı zamanda Atatürk Üniversitesi’nin 1957-1958 yıl-
              tedir (Köse, 2018).                                  larında görev alan ilk rektörü olmuştur. Ahmet Özel yukarıda da
                                                                   belirtildiği gibi 1966-1970, 1975-1977 yıllarında Karadeniz Teknik
              Üniversitenin kuruluşunu tamamladığı ve artık kendi kadroları ile   Üniversitesi’nin de rektörlük görevini yürütmüştür.
              kültürünü oluşturmaya başladığı bir dönemde rektörlük yapan
              Prof. Dr. Erdem Aksoy (1977-1982) Karadeniz Teknik Üniversite-  Atatürk Üniversitesi için 1954 yılı önemli bir yıldır. Bu yıl üniver-
              si’nin sancılı kuruluş sürecinde görev almış idealist bir mimar ve   sitenin ismine karar verilmiş ve resmi olmasa da hükümet yetkili-
              akademisyendi. Özerk Karadeniz Teknik Üniversitesi’nin ilk rektö-  lerince Erzurum’da üniversitenin kurulması görüşü ağır basmıştır.
              rü olan Aksoy 1965 yılından beri hizmet verdiği, bölüm başkanlı-  Yine 1954 yılında üniversitenin Türk-Amerikan tipi bir üniversite
              ğı ve dekanlık gibi görevlerde bulunduğu üniversitesinin kuruluş   olmasına karar verilerek bizzat Celal Bayar tarafından Washing-
              sürecini tamamlamasından ve seçimle gelen ilk rektör olmaktan   ton’da yaptığı görüşmelerde yeni kurulacak üniversite için Ameri-
              büyük gurur duymuş olmalıydı. Ancak, üniversitelerin özerkliğini   kan Üniversiteleri ile işbirliği yapılması talep edilmiştir. Celal Bayar
              heyecanla savunup Yüksek Öğretim Kurulu’nun kuruluşuna karşı   işbirliği yapmak istedikleri üniversite isimlerini belirtmiş ve daha
              çıktığı için dönemin cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından 1982   sonra bu isimler arasında yer alan Nebraska Üniversitesi yöneti-
              yılında yalnızca Rektörlük görevine değil aynı zamanda öğretim   minden ve ilgili Amerikalı yetkililerden olumlu bir görüş alınmıştır.
              üyeliği görevine de son verilmiştir  (Aydemir, 1998). Prof. Dr. Er-  1954 yılı itibari ile üniversitenin kuruluş çalışmalarına Nebraska
              dem Aksoy asistan olarak çalıştığı İTÜ’de öğretim üyesi kadrosu   Üniversitesi’nden gönderilen heyetler de dahil olmuştur. 1955
              alabilecekken, ihtiyaç içinde bulunan Karadeniz Teknik Üniversite-  yılında ise üniversitenin kuruluş çalışmalarını yönetmek üzere
              si’ni tercih etmiş yurtsever ve idealist bir akademisyendi (Kuban,   “Türk-Amerikan Karma Komitesi” kurulmuştur. Bu komite çalış-
              2013).                                               malarına devam ederek 1957 yılında üniversite kuruluşu ile ilgili
                                                                   kanun tasarısını hazırlamıştır. Bu tasarı 31.5.1957 tarihinde 6990
              1955 yılından 1963 yılına kadar eğitime başlayamayan Karade-  sayı ile Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kanunlaşmıştır. Ertesi yıl
              niz Teknik Üniversitesi’nin aksine Atatürk Üniversitesi kurulduk-
                                            tan sonra hemen ertesi   eski Erzurum Lisesi binası tadilattan geçirilerek 17.11.1958 tarihin-
                                                                   de Atatürk Üniversitesinin ilk öğrencileri eğitimine başlamışlardır.
                                            sene  eğitime  başlamıştır.
                                            Karadeniz Teknik Üni-  Bu binada eğitim sürerken kampüs temelleri de atılmış ve inşa-
                                                                   at çalışmaları hızla ilerletilmiştir. 1962 yılında üniversite bugünkü
                                            versitesi’nin kuruluşunu
                                            takip eden sekiz buçuk   kampüsüne taşınmıştır. Üniversite kampüse taşındıktan sonra ilk
                                                                   eğitimin başladığı bu bina ortaokul binası olarak hizmetine de-
                                            yıl içinde eğitime başla-
                                            yamaması konusu ile ilgili   vam etmiştir (Aksöz, 1970).
                                            erken doğum benzetmesi   Atatürk Üniversitesi Amerikan modelli “Land Grant” tipi bir sis-
                                            yapılması  yanlış  olma-  teme göre kurulmuştur. Bu modele göre üniversiteler eğitim ve
                  Şekil 6-Prof. Dr. Özgönül Aksoy                  öğretim çalışmalarının yanı sıra araştırmalar yaparak bilim üreten,
                    ve Prof. Dr. Erdem Aksoy  yacaktır.  Kuruluş  tarihi

 118  NEFES  LİK   SAYI 08-2023                                                         SAYI 08 -2023 NEFES  LİK  119


                                                                                                                 6.06.2023   00:08:40
       e-Nefes8.indd   119                                                                                       6.06.2023   00:08:40
       e-Nefes8.indd   119
   114   115   116   117   118   119   120   121   122   123   124