Page 121 - Nefes8TÜMÜ_Neat

ile ilgili çalışmaları yakından takip eden Rıfkı Salim Burçak Ela-
zığ’ın isabetli bir tercih olmayacağını açıkça savunmuştur. 1954 yı-
lında bir gün Adnan Menderes’i odasında ziyaret eden Rıfkı Salim
Burçak başbakanın kendisini her zamanki nezaketi ile karşıladığı-
nı, büyük ve kuvvetli Türkiye’yi hazırlayacak meselelerden birinin
doğudaki üniversiteyi kurmak olduğunu söylediğini ifade etmiştir.
Adnan Menderes aynı görüşmede Rıfkı Salim Burçak’a “Erzurum’u
öyle severim ki bağrıma basıp öpesim gelir. Oraya herşeyi yapa-
cağız, üniversiteyi de oraya kuracağız, benim kararım budur” der.
Ancak bu kararın resmileşene kadar gizli tutulmasını ister. Ayrıca,
Adnan Menderes te üniversitenin farklı illere dağılmak yerine bir
merkezde toplanması gerektiğini düşünmüştür. Celal Bayar gibi Şekil 9. Atatürk Üniversitesi’nde derslerin başladığı gün gerçekleştirilen
Adnan Menderes’in de üniversitenin fakültelerini farklı illere da- törenden bir kare (Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın bir yanında rektör Prof.
ğıtmama görüşü neticesinde büyük bir kampüsün kurulması sağ- Dr. Esat Kadester, diğer tarafında milli eğitim bakanı Celal Yardımcı ve
başbakan Adnan Menderes)
lanmıştır. Celal Bayar ve Adnan Menderes’in fikir birlikteliği üni- Nebraska Üniversitesi ile yapılan anlaşma gereği üniversitenin ilk
versitenin kuruluş sürecindeki yolu tayin etmiş ve hedefe giden 10 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nden Atatürk Üniversitesi’ne
adımlar atılmıştır. Yeni üniversitenin Amerikalılar ile işbirliği içinde ders vermek için hocalar gelmiş ve Atatürk Üniversitesi öğretim
kurulması da yine Celal Bayar ve Adnan Menderes’in ortak sahip elemanları da Amerika Birleşik Devletleri’ne giderek orada kendi-
olduğu görüşlerden olmuştur. Nihayet, 1954 yılının sonbaharında lerini geliştirebilme imkanı bulmuşlardır. Bu kapsamda Amerika
Doğu Anadolu bölgesinin ilk üniversitesini kurmak için Amerikalı- Birleşik Devletleri’ne giden Prof. Dr. Kemal Bıyıkoğlu orda Türki-
larla işbirliği anlaşması imzalanmıştır (Atatürk Üniversitesi, 2023). ye’den gelen öğretim elemanlarına çok misafirperver davranıldı-
Bu üniversite Karadeniz Teknik Üniversitesi’nin kuruluşu konusun- ğını söylemiş, Nebraska Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr.
da yaşanan ivedi gelişmelere kadar Anadolu’nun doğusunda ku- Marvel Baker’ı “Türk dostu” olarak nitelendirmiştir. Üniversitenin
rulacak ilk üniversite olarak düşünülüyordu.
açılış törenine de Profesör Baker ABD’den gelerek katılmış ve
1951-1955 yılları Türk yetkililerce gerçekleştirilen üniversitenin ku- işbirliğinden büyük memnuniyet duyduğunu ifade ederek açılış
ruluşu konusundaki çalışmalara 1955 yılından itibaren Nebraska konuşmalarından birini gerçekleştirmiştir.
Üniversitesi’nden gelen heyetin de dahil olduğu “Türk-Amerikan Üniversitenin kuruluşunun TBMM’de kabül edildiği 31.5.1957 tari-
karma komitesi” devam etmiştir. Türk-Amerikan komitesinin çalış- hinden kısa bir süre sonra Erzurum Kongresi’nin 36. yıldönümü
maları sırasında şehir belli olmuş durumdadır ve daha çok üniver- olan 23.7.1957 tarihinde üniversitenin merkez kampüsünde temel
sitenin çalışma modeli, yapısı, fakültelerin kuruluşları gelişimleri, atma töreni gerçekleştirilmiştir. Kuruluş kararından sonra iki ay
altyapı olanakları gibi daha akademik içerikli konular ele alınmış- geçmeden bina temellerinin atılmaya başlamış olması Atatürk
tır. Üniversitenin kuruluşu için acele edilmemiş ve titizlikle çalış- Üniversitesi’nin hızlı gelişim süreci açısından önemli bir örnektir.
malar yürütülmüştür. Komitenin önerilerine göre açılacak üniver- Henüz kampüste inşaatlar tamamlanmadığı için ilk öğreciler daha
site sadece öğrencileri eğitmeyecek, aynı zamanda vatandaşlara önce de belirtildiği gibi Erurum Lisesi’nin eski binasında eğitime
da bilginin yayımı konusunda faaliyetler gösterecektir. Bölgesel başlamışlardır. İlk derslerin başladığı gün Cumhurbaşkanı Celal
kalkınmaya hizmet etmek için halk ve üniversite arasında güçlü Bayar, Başbakan Adnan Menderes ve Milli Eğitim Bakanı Celal Yar-
işbirliklerinin kurulması hedeflenmiştir. Atatürk Üniversitesi ayrıca dımcı gerçekleştirdiği konuşmalarda üniversitenin kalkındırılması
araştırma yapan ve bilimsel bilgi üreten bir kurum olarak dizayn için desteklerin artarak devam edeceğini söylemişlerdir. Celal Yar-
edilmiştir. Kısacası üniversitenin kuruluş çalışmaları sürecinde dımcı aynı konuşmasında Erzurum’dan ayrıldıktan sonra kuruluş
Türk-Amerikan teknik komitesi tarafından eğitim, araştırma ve kararı verilmiş olan Teknik Üniversite için gerçekleştirecekleri ça-
yayım faaliyetlerinin üçünün de aktif olarak gerçekleştirilebilmesi lışmaları müjdelemek üzere Trabzon’a gideceğini belirtmiştir.
yönünde planlamalar yapılmış, bunlar Atatürk Üniversitesi’nin üç Atatürk Üniversitesi’nin ilk yıllarında Amerikan hocaların katkıları
ana görevi olarak görülmüştür (Başar, 2004; Ceylan, 2008).
ile eğitim faaliyetleri sürdürülmüştür. Amerikalı hocaların ülkele-
rine dönecekleri düşünülerek yurtiçinden daha çok akademisyeni
Erzurum’a çekebilmek için 1965 yılından itibaren Atatürk Üniversi-
tesi çalışanlarına mahrumiyet ödeneği verilmesine karar verilmiş-
tir. Ayrıca, Atatürk üniversitesinin sunduğu lojman olanaklarının
akademik personel kadrolarının güçlenmesinde faydalı olduğu
belirtilmelidir. Ancak öğretim üyeleri sayısındaki istenilen artışın
sağlanamadığı ve öğretim üyesinden daha çok asistan kadroları-
nın artmasında bu imkanların etkili olduğu görülmüştür. Öğretim
üyesi kadrolarının genişletilmesi için Atatürk Üniversitesi bir diğer
uygulamayı daha devreye sokmuştur. Bu uygulamayla Atatürk
Üniversitesi’nde diğer üniversitelere göre 2 yıl daha erken Profe-
Şekil 8. Atatürk Üniversitesi’nde derslerin başladığı gün gerçekleştirilen sör olabilme imkanı sunulmuştur. Bu uygulama öğretim üyesi sa-
törenden bir kare (Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın karşısında Nebraska
Üniversitesi’nden gelen temsilci ve yanında rektör Prof. Dr. Esat Kadester) yısındaki artışı bir parça tetikleyebilmişse de bazı akademisyenler

SAYI 08-2023 NEFES LİK 121

6.06.2023 00:08:43
e-Nefes8.indd 121
e-Nefes8.indd 121 6.06.2023 00:08:43