Page 120 - Nefes8TÜMÜ_Neat

bilimi halka yayan kurumlardır. Atatürk Üniversitesi’nin ilk aka- gün daha kalacağını söylemiştir. Niyetinin yaza doğru gelmek
demisyenleri bilgi ve tecrübelerinin artırılması için en az iki yıl olduğunu ama yaşanan depremin bu tarihi öne çektiğini ve Gök-
süre ile Amerika Birleşik Devletleri’ne gönderilmişlerdir. Bu aka- tan’a şehirdeki okulları gezmek istediğini bildirmiştir. Bu iki gün
demisyenlerden yurda dönmemiş veya dönseler de ilk fırsatta içerisinde üniversitenin nereye kurulabileceği konusunu da görü-
Amerika Birleşik Devletleri’ne geri gidenler de olmuştur. Ancak, şeceğiz ancak bu konu şimdilik aramızda kalacak demiştir. Cemal
bu akademisyenlerin çoğu yurda dönerek üniversitelerine hizmet Göktan Celal Bayar’ın Erzurum’daki gezisinden sonra Erzurum’la
etmişlerdir. ilgili olumlu düşündüğünü hissetmiştir. 1951 ve 1952 yıllarında üni-
1969 yılında rektörlük görevine başlayan Prof. Dr. Kemal Bıyıkoğ- versitenin farklı fakültelerinin farklı illere kurulabileceği yönünde
lu ülkenin doğusunun ihmal edilmediğini, Erzurum’un birçok batı görüşler de mevcut olsa da Celal Bayar fakültelerin hepsini tek bir
ilinden daha iyi şartlara sahip olduğunu ifade etmiştir. Atatürk ilde toplayarak bütün halde bir üniversitenin kuruluşunu savun-
Üniversitesi’nin Erzurum’da kurulmasının da doğunun ihmal edil- muştur. Celal Bayar Elazığ, Diyarbakır ve Van’lıların şehirlerinde
mediğinin bir göstergesi olduğunu, bu sebeple burada görev alan üniversite kurulması için yoğun taleplerde bulunduklarını anlat-
personelin bir mahrumiyet bölgesinde oldukları düşüncesine ka- mış, Erzurum’un da çok güçlü bir aday olduğuna dikkat çeke-
pılmamaları gerektiğini belirtmiştir (Atatürk Üniversitesi, 1974a). rek üniversitenin kurulabileceği yerle ilgili Vali Göktan açısından
1966 yılında Atatürk Üniversitesi’nde Tıp fakültesinin açılmasıyla olumlu sinyaller vermiştir. Ayrıca, yine aynı görüşmelerinde do-
fakülte sayısı üçe yükselmiştir. Prof. Dr. Kemal Bıyıkoğlu zamanın- ğuda açılacak üniversitenin Atatürk’ün vasiyeti olması sebebiyle
da kalkınmasına hızla devam eden Atatürk Üniversitesi’nin 1971 onun isminin verilmesi gerektiğini söylemiştir. 1952 yılındaki bu
yılı bitmeden Erzurum’daki fakülte sayısı yediye (Ziraat, Fen, Tıp, görüşmenin ardından iki sene sonra üniversitenin isminin Atatürk
Edebiyat, İşletme, Diş Hekimliği, İslami İlimler) yükselmiştir. 1971 üniversitesi olacağı resmi bir karara bağlanmıştır. Üniversitenin
yılında asistanlar dahil 428 kişilik bir öğretim elemanı kadrosuna Erzurum’daki yerini Vali Cemal Göktan seçmiştir. Bu alandaki ara-
sahip olan Atatürk Üniversitesi için Prof. Dr. Kemal Bıyıkoğlu dö- zilerin bir kısmı hazineye aitken, bir kısmı halk tarafından bağış-
neminde yaşanan önemli bir diğer gelişme de Adana’da açılacak lanmış ve diğer bir kısmı da ücreti karşılığında istimlak edilerek
Çukurova Tıp Fakültesi’nin de Atatürk Üniversitesi tarafından ku- üniversite için geniş bir yer ayarlanmıştır (Namal ve Karakuzu,
rulmasının istenmiş olmasıdır. Prof. Dr. Kemal Bıyıkoğlu ve üni- 2016; Atatürk Üniversitesi, 1978).
versite yönetimi bu görevi büyük bir mutlulukla kabul etmişlerdir 1951 yılında gezide bulunan komisyona halk büyük ilgi göstermiş-
ve 1971 yılında Adana’da Atatürk Üniversitesi’ne bağlı olarak Çu- tir. Erzurum, Van, Elazığ ve Diyarbakır’lılar mahalli tezlerini suna-
kurova Tıp Fakültesi kurulmuştur. Prof. Dr. Kemal Bıyıkoğlu’nun rak komisyonu ikna etme gayreti içine girmişlerdir. O dönemin
rektörlük görevinde bulunduğu 1973 senesinde üniversitenin öğ- milli eğitim bakanı Rıfkı Salim Burçak politika hayatında geniş
retim elemanı sayısı 594’e yükselmiştir. halk kitlelerini bu kadar yakından ilgilendiren, onları yıllar boyu
Atatürk Üniversitesinin kuruluşundan 1973 yılına kadar geçen büyük bir heyecan ve merak içerisinde yaşatan başka bir mesele-
süre zarfında inşaat çalışmaları için harcanan para yaklaşık 300 yi hatırlamadığını söyler. Komisyon için başta en uygun yer Elazığ
milyon TL tutarındadır. Bu para Türkiye Cumhuriyeti tarafından gibi görünmüştür, ancak Van ve Diyarbakır’a da üniversiteye bağ-
karşılanmış olup, personel maaş ve diğer giderleri, araştırma des- lı fakülteler açılması düşünülmüştür. Ancak, Erzurum’un da güç-
tekleri, laboratuvar kurulumları, nakliye, seyahat, sınıf ve ofis mal- lü bir aday olarak devreye girmesi ile Celal Bayar ve hükümetin
zemeleri ve diğer benzeri ekipmanlar konusunda Amerika Birle- görüşleri Erzurum tarafına doğru kaymıştır. Özellikle 1953 yılında
şik devletlerinden Üniversite’nin ilk 10 yılı içinde yaklaşık 6 milyon Erzurum fikrinin ağır bastığını söylemek mümkündür. Bu konu ile
Amerikan Doları yardım alınmıştır (Atatürk Üniversitesi, 1978). ilgili gerek Celal Bayar, gerek Adnan Menderes ve gerekse 1953-
Üniversite kuruluşunun 10. yılından sonra Nebraska Üniversitesi 1954 yıllarında Milli Eğitim Bakanlığı yapan Erzurum’lu Rıfkı Salim
ile yapılan anlaşma sona ermiş, ekonomik ve akademik iş birliği Burçak’ın görüşleri önem arz etmiştir. Yeni kurulacak üniversite
büyük ölçüde sonlanmıştır.
Atatürk Üniversitesi’nin kuruluş tarihçesi konusunda önemli baş-
ka bilgilere de dönemin Erzurum Valisi olan Cemal Göktan’ın
hatırlarında rastlanmaktadır. Cemal Göktan üniversiteye şehir
seçmek için Doğu Anadolu’da geziye çıkan komisyon üyelerinin
Erzurum’u da ziyaret etmeleri için Celal Bayar’ı 1951 yılında te-
lefonla aramıştır. Celal Bayar Vali Göktan ile telefondaki görüş-
mesinde komisyon üyelerinin Erzurum’a gelecekleri bilgisini ver-
miştir. Komisyon üyeleri Van, Elazığ ve Diyarbakır’da incelemeler
yaptıktan sonra Erzurum’a gelmişlerdir. Komisyon üyeleri önce
Erzurum’da çarşıyı gezmek istemişlerdir. Gezilerinde Erzurum’un
tarihi ile ilgili bilgiler verilmiştir. Vali Göktan ve beraberindekiler
Erzurum’un üniversite için sağlayabileceği imkanları en iyi şekilde
anlatmaya çalışmışlardır (Atatürk Üniversitesi, 1974b).
20 Ocak 1952 tarihinde Erzurum’da yaşanan bir depremden sonra
Celal Bayar şehri ziyaret etmiştir. Celal Bayar deprem bölgesinde
incelemelerini yaptıktan sonra Vali Göktan’a Erzurum’da birkaç
Şekil 7. KTÜ’nün ilk mezuniyet töreni

120 NEFES LİK SAYI 08-2023

6.06.2023 00:08:41
e-Nefes8.indd 120
e-Nefes8.indd 120 6.06.2023 00:08:41