Page 31 - Nefes8TÜMÜ_Neat

Şekil 4. Katrakta bir bloğun kesimi Şekil 5. Katrakla kesilmiş bir blok Şekil 6. ST
Eğer eskitme yapılacaksa 6,7 cm kalınlıktaki silinmiş ebatlı
Ocaklardan gelen bloklar fabrika stok sahasında bekletil- yarı mamuller eskitme tamburuna girerler. Kazan şeklinde-
mektedir. İşleme sırası gelen bloklar, Katrak ve/veya ST adı ki makinenin içinde 2-3 cm çaplı aşındırıcılarla vibrasyo-
verilen blok kesme makinelerinde kesilmektedirler. Katrak- na maruz bırakılırlar. 10-15 dakikada bir makine boşaltılır.
larda bloğu kesen ajanlar elmas soketli lamalardır. Fabri- Böylece yarı mamuller, kısmen kontrollü bir şekilde köşeleri
kadaki katrak makinesine kesilecek plaka kalınlığına göre kırılmış/eskitilmiş antik bir görünüm kazanır. Eskitilecek
90-100 lama yerleştirilir. 25 cm/s hızla blok, lamalar tarafın- ürünlerin kalınlığının 6,7 cm seçilmesinin nedeni 3 cm kalın-
dan kesilerek belli kalınlıkta plakalara ayrılır (genellikle 2 ve lıktaki yarı mamullerin bu işleme dayanmayarak tamamen
3 cm). ST ise dikey ve yatay dairesel testereler vasıtasıyla kırılmasıdır. 6,7 cm kalınlığındaki bu yarı mamulü eskitme
bloklardan çeşitli en ve kalınlıkta stripler elde etmek için işleminden sonra ortadan ikiye ayırmak için ise yatay yar-
kullanılmaktadır. Fabrikada eni 30, 40, 60 cm ve boyu blok ma makinesi kullanılır. Bu makinede yerden 3 cm yükseklik-
uzunluğuna göre değişen stripler, ST ile bloklardan 15 m2/s te yatay şekilde yerleştirilmiş 0,7 cm kalınlıkta 6 adet teste-
hızla kesilerek hazırlanmaktadır. Eskitme işlemine girecek 3 re bulunmaktadır. Böylece eskitilmiş 6,7 cm kalınlıktaki taş
cm kalınlığındaki ürünler genellikle 6,7 cm kalınlıkta kesile- ortadan yarılarak, birer yüzeyi eskitilmiş 3 cm kalınlığında
rek sonrasında ortadan yarma işlemine tabi tutulur. iki adet mamul elde edilir. Testere kalınlığı kadar malzeme
kesilip uzaklaştırılacağı için, yarı mamul 6,7 cm hazırlanmış-
Daha sonra bantlarla belli hatlardan ilerletilen kesilmiş tır. Yani, 6,7 cm taşın 0,7 cm kalınlığı testere kalınlığından
stripler; kafa kesme, çoklu ebatlama ve köprü kesme gibi dolayı kaybedilir. Geriye 3’er cm kalınlığında iki mamul kalır.
makinelerde boyutlandırılır. Daha küçük çaplı dikey daire- Yatay yarma makinesi, 1,5 m/dk hızla çalışmaktadır. İşlem
sel testereler kullanılan makinelerde sipariş ölçüsüne göre sonunda ürünler ambalajlanmaya hazırdır.
(örneğin 40x60 cm) ürünlerin boyları belirlenir. Bu maki-
nelerle 15 m2/s hızla kesim yapılmaktadır. Akabinde elde Eğer yüzeye kumlama işlemi uygulanacaksa, yüzeydeki ke-
edilen ürünlere, yüzeylerindeki lama ve testerelerden kay- sim izleri ve kalınlık farklılıkları kalibre ve silim sürecinden
naklanan kalınlık farkı ve izlerin giderilmesi için kalibre ve geçirildikten sonra direkt olarak kumlama makinesine gi-
silim işlemi uygulanır. Silim makinesinde, her birinde 8 adet rerler. Bu makinelerde grit denilen küçük metal aşındırıcılar
abrasif fırça bulunan çeşitli sayıda (4 adet, 12 adet vs.) ka- belirli bir bant hızında ilerleyen yarı mamule belli basınç
faların dairesel hareketiyle (dönüşüyle) yüzeyler üzerinde ile püskürtülerek taşın yüzeyinin aşınması sağlanır. Porta-
pürüzlerin giderilmesi ve nihai yüzey işleminin yapılması kal kabuğu gibi bir yüzey elde edilir. İşlem sonunda ürünler
sağlanmaktadır. Fabrikada yapılacak yüzey işleminin cinsi- ambalajlanmaya hazırdır.
ne göre uygun numarada fırça ve cila taşı kullanılmakta-
dır. Fırça numarası azaldıkça yüzeyin silim işlemi kabalaşır Fabrikada ayrıca siparişe göre yüzeylere cilalama işlemi
(daha az pürüzsüz yüzey elde edilir). Silim, 2 m/dk hızla de uygulanmaktadır. Burada amaç ise yüzeyin pürüzsüz ve
gerçekleştirilmektedir. Nihai kalınlığında olan ürünlerin bir parlak bir hale gelmesini sağlamaktır. Ambalajlanan ürünler
yüzeyine silim uygulanırken, yarma işlemine tabi tutulacak forkliftlerle kamyonlara yüklenerek nakliye gerçekleştirilir.
6,7 cm kalınlığındaki gibi olanların ise iki yüzeyine de silim Teşekkür: Bu makaleye katkılarından dolayı Martura Stones
işlemi uygulanır. Bunun için önce bir yüzeyi silinen ürün, ve Sistem Yöneticisi Endüstri Müh. Onur Akalın’a teşekkür
çıkışta ters çevrilerek diğer yüzeyi de silinir. Silimden sonra ederim.
ürünler ambalajlanmaya hazırdır.

Şekil 7. Köprü kesme Şekil 8. Silim Şekil 9. Bantta ilerleyen plakalar Şekil 10. Cilalanmış plaka

REFERANSLAR
Aydın, G., 2012. Kesici Disklerin Kayaç Kesme Performansının Araştırılması ve Performans Tahminine Yönelik Modellerin Geliştirilmesi Doktora Tezi, K.T.Ü., Fen Bilimleri
Enstitüsü, Trabzon.
Kaya, S., 2016. Su Jetiyle Kayaç Kesmede Çeşitli Aşındırıcıların Kullanımı, Yüksek Lisans Tezi, K.T.Ü., Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Kulaksız, S. (Ed.), 2012. Doğal Taş (Mermer) Maden İşletmeciliği ve İşleme Teknolojileri, 3. Baskı, TMMOB Maden Mühendisleri Odası Yayınları, Ankara, 636 s.
https://martura.com/tr/

SAYI 08-2023 NEFES LİK 31

6.06.2023 00:02:49
e-Nefes8.indd 31
e-Nefes8.indd 31 6.06.2023 00:02:49