Page 17 - BOEK SELG.indb

Inleiding
schappelijke disciplines. Terwijl de menselijke leefwereld in meerdere opzich- ten vormen aannam waar hij als wezen in wording en ontwikkeling steeds minder baat bij had, kwam hij zelf meer en meer in het centrum van de we- tenschappelijke belangstelling te staan. Als object van waarneming, maar ook als voorwerp van toegepaste hulpverlening. Disciplines als psychotherapie, het tweegesprek en de levensbeschrijving hebben hun wortels in de 20e eeuw. Zij golden als mogelijkheid om bij en tot zichzelf te komen. Omringd door “de krachten die de economie met behulp van techniek en wetenschap voort- brengt”, waren dit de instrumenten die het mogelijk moesten maken om het menselijke domein te heroveren:
‘De verandering die (in de 20e eeuw) in sommige opzichten de meest ver- storende uitwerking had [...] is de desintegratie van de menselijke samen- levingsvormen en hand in hand daarmee incidenteel het verbreken van de banden tussen de generaties – dat wil zeggen, tussen heden en verleden. Met name was dat duidelijk het geval in landen die zich voorspoedig ont- wikkelden en over een westerse vorm van kapitalisme beschikten. Waar- bij de waarden van een absoluut asociaal individualisme, zowel binnen de private sector als binnen overheidsinstanties, de boventoon voerden. Op- vattingen waarvan de sociale gevolgen ook door mensen die hen uitdra- gen vaak betreurd worden.
Deze tendens deed zich echter ook elders voor. Zij werd niet alleen ver- oorzaakt door het eroderen van traditionele maatschappijvormen en reli- gies, maar ook door de teloorgang dan wel zelfdestructie van samenle- vingen die waren ingericht volgens het “ware socialisme”.6
Een vergeten bestaan
In antwoord op de vraag ‘Wanneer zou je geleefd willen hebben?’, schreef Rudolf Steiner op een formulier dat hem in 1892 als gast, bij wijze van gezel- schapsspel werd voorgelegd: ‘In een tijd waarin iets te doen is’.7 Rudolf Steiner werkte inderdaad al sinds zijn jeugd aanhoudend en onvermoeibaar aan centrale probleemstellingen en uitdagingen die in de laatste decennia van
6 Hobsbawm (1996), p. 15.
7 Voor het facsimile van dit vragenformulier zie Christoph Lindenberg: Rudolf
Steiner. Mit Selbstzeugnissen und Bilddokumenten. Rowohlt, Reinbeck 1992, p. 51.
XVII