Page 289 - หนังสือเมืองลับแล(ง)

เกริ่นนำ

เจ้าพระญาติโลกราช พระมหากษัตริย์แห่งล้านนา ราชวงศ์มังราย พระองค์ที่ ๙ เรื่องราวทาง

ประวัติศาสตร์ของพระองค์เป็นช่วงสมัยแห่งศึก ๒ แคว้น กับสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ พระมหากษัตริย์แห่ง

กรุงศรีอยุธยา เป็นระยะเวลายาวนานกว่า ๒๔ ปี เรียกว่า ศึกพระเป็นเจ้าแห่งสามโลก
์
เจ้าพระญาติโลกราช ทรงเป็นพระราชโอรสองคที่ ๖ ในพระญาสามฝั่งแกน ประสูติเมื่อ พ.ศ. ๑๙๕๒
ปราบดาภิเษกครองนครเชียงใหม่ระหว่าง พ.ศ. ๑๙๘๕ – ๒๐๓๐ เป็นระยะเวลา ๗๒ ปี และเกิดศึกระหว่าง

ฝ่ายล้านนากับฝ่ายอยุธยากว่า ๓๓ ปี นับแต่พระองค์ขึ้นครองราชย์
ชนวนความขัดแย้งครั้งที่แรก ด้วยความสัมพันธ์ทางเครือญาติระหว่างรัฐล้านนา – รัฐสุโขทัย – รัฐ

ิ
อยุธยา ที่มีชนวนความขัดแย้งจากการตกลงผลประโยชน์ไม่ลงตัว เมื่อเจ้าพระญาติโลกราชชิงราชสมบัตพระ
ราชบิดา แล้วให้พระราชบิดาออกไปประทับที่เมืองสาด แต่พระราชโอรสองค์ที่สิบคือ ท้าวช้อย ผู้ครองเมือง

่
ฝางไดร่วมมือกับหมื่นเชริงสามไขรหาน เจ้าเมืองเทิง หวังชิงราชบัลลังก์คืนแก่พระญาสามฝั่งแกน แตไม่สำเร็จ
้
ถูกกองทัพของฝ่ายเจ้าพระญาติโลกราชเอาชนะได้ แล้วหนีไปพึ่งสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ ๒ (เจ้าสามพญา)

ที่กรุงศรีอยุธยา จนกองทัพกรุงศรีอยุธยายกมาช่วยแต่ไม่สำเร็จทำให้กองทัพฝ่ายอยุธยาพ่ายกลับไป
ชนวนความขัดแย้งครั้งที่สอง มาจากเมื่อ ปี พ.ศ. ๑๙๘๕ (ปีกุน) เจ้าพระญาติโลกราชกับพระ

มหาเทวี (พระราชมารดา) ยกทัพไปตีเมืองแพร่และเมืองน่าน พระมหาเทวีได้เอาชนะเจ้าเมืองแพร่ได้สำเร็จ
้
แล้วให้เจ้าเมืองแพร่ปกครองเมืองดังเดิม ส่วนเจ้าพระญาติโลกราชยกทัพไปตีเมืองน่าน รบกันกว่า ๖ ปี เจา
พระญาติโลกราชจึงได้เมืองน่านในปี พ.ศ. ๑๙๙๑ (ปีมะโรง) แล้วพระญาแก่นท้าว กษัตริย์เมืองน่านได้หนีไปพึ่ง

สมเด็จพระบรมราชาธิราช ที่ ๒ (เจ้าสามพญา) ที่กรุงศรีอยุธยา เพื่อให้ฝ่ายอยุธยายกทัพขึ้นไปช่วยชิงเมืองน่าน

คืน แต่สมเด็จพระบรมราชาธิราช ที่ ๒ (เจ้าสามพญา) สวรรคตเสียก่อน
ถัดมา พ.ศ. ๑๙๙๒ (ปีมะเส็ง) พระมหาเทวี (พระราชมารดา) ในเจ้าพระญาติโลกราชสวรรคต

เหตุการณ์ชนวนความขัดแย้งทั้งสองครั้ง คือ พ.ศ. ๑๙๘๕ และ พ.ศ. ๑๙๙๑ ที่สามารถยึดเมืองแพร่
เมืองน่านเป็นส่วนหนึ่งของรัฐล้านนาได้สำเร็จ ซึ่งแต่เดิมนั้นสองเมืองนี้เป็นเมืองที่มีความสัมพันธ์กับฝ่ายสโขทย
ุ
ั
์
เป็นแหล่งทรัพยากรที่สำคัญคือ เกลือสินเธาว และยังเป็นโครงข่ายเส้นทางการค้าไปยังลุ่มน้ำโขง ทำให้เกิด
ความไม่พอใจระหว่างฝ่ายอยุธยาและฝ่ายสุโขทัย
หลังจากที่เจาพระญาตโลกราช สามารถยึดเมืองแพร่เมืองน่าน ได้แล้วจึงได้ทำสงครามขยายอิทธิพล
ิ
้
ไปยังเมืองหลวงพระบาง ที่เป็นเครือข่ายเส้นทางการค้าและเป็นเครือญาติกับเมืองน่าน

ี่
็
หลังจากที่ฝ่ายกรุงศรีอยุธยาทสมเดจพระบรมราชาธิราช ที่ ๒ (เจ้าสามพญา) สวรรคต พระราชโอรส
ของพระองค์ผู้มีพระราชมารดาฝ่ายสุโขทัย คือ สมเด็จพระราเมศวร ได้ขึ้นครองราชย์สมบัติสืบต่อทรงพระนาม
ว่า สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ แล้วทรงปฏิรูปการปกครองของรัฐอยุธยาโดยวางนโยบายดึงอำนาจเข้าส ู่

มหาสรีธัมมติโลกราชะ : ติโลกราชกับอำนาจเหนือดินแดนเหนือล่าง

หน้า ๑