Page 339 - หนังสือเมืองลับแล(ง)
P. 339
ภาค ๒ สงครามสามโลกในพื้นที่เหนือล่าง
ั
มหาสงครามสามโลกเป็นสงครามที่แสดงถึงการแสดงความเป็นใหญ่ของทั้งสองอาณาจักร ที่สำคญคอ
ื
บริบทของการเคลื่อนย้ายผู้คน การแสดงอำนาจตามคติจักรพรรดิราช ทั้งนี้สามารถลำดับเหตุการณ์ได้ดังนี้
ครั้งที่ ๑ ปฐมบท : พระญายุธิษฐิระ
บริบททางการเมืองของรัฐล้านนากับรัฐอยุธยาเกิดข้อพิพาทกันอย่างชัดเจนเมื่อ พระญายุทธิษฐิระ
หรือยุทธิษเฐียรผเป็นเจาเมืองสองแคว (พิษณุโลก) เมื่อ พ.ศ. ๑๙๙๔ สันนิษฐานว่าพระญายุทธิษฐระเป็นพระ
ิ
ู้
้
ราชโอรสในพระญาศรีสุริยพงศบรมปาลมหาธรรมราชาธิราช (พระญาบาน) ครองราชย์ ณ เมืองสองแควหรือ
้
็
ชัยนาทบุรี ตั้งแต่ พ.ศ. ๑๙๖๒ – ๑๙๙๔ โดยได้รับการสนับสนุนจากสมเดจพระบรมราชาธิราช ที่ ๒ (เจาสาม
พญา) แห่งกรุงศรีอยุธยา
เมื่อสมเด็จพระบรมราชาธิราช ที่ ๒ (เจ้าสามพญา) แห่งกรุงศรีอยุธยา สวรรคตเมื่อ พ.ศ. ๑๙๙๑
้
สมเด็จพระราเมศวรบรมไตรโลกนาถทรงครองราชย์สืบต่อ แต่ยังไม่มีการเปลี่ยนแปลงตำแหน่งเจ้าเมืองทองถิ่น
ู้
กระทั่งพระญามหาธรรมราชาธิราช ที่ ๔ สวรรคต พระญายุทธิษฐิระ ผู้เป็นพระราชโอรสเป็นผครองเมืองสอง
่
แควสืบต่อ แต่ด้วยนโยบายการปฏิรูปราชการแผ่นดินของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ จึงมิไดแตงตงพระญายุ
้
ั้
ทธิษฐิระ ให้มีตำแหน่งอุปราชมีศักดิ์เหนือเจ้านายฝ่ายเหนือทั้งหลาย
จากวรรณกรรม มหาภารตยุทธ บอกว่า พระกุนตีได้เชิญพระธรรมเทพหรือธรรมราช (พระยม) ให้
้
ประทานโอรสองค์ใหญ่ คือ ยุธิษฐิระ มีนามลำลองว่า ธรรมบุตร ดังนั้น พระมหาธรรมราชาธิราช ที่ ๔ เจา
เมืองสองแควจึงให้นามพระราชโอรสว่า พระญายุทธิษฐิระ ต่อมาเจ้าพระญาติโลกราชแห่งล้านนาจึงสมมุต ิ
พระองค์เป็นดั่งพระธรรมเทพโดยให้พระญายุทธิษฐิระเจ้าเมืองสองแควมีฐานะเป็นลูก ดังที่ตำนานพื้นเมือง
เชียงใหม่บอกว่า
เถิงปลีร้วงเม็ด ได้ปลี ๑ พระญายุทธิสเถียร กินเมืองสองแฅวมาน้อมตัวเปนข้าเจ้าเหนือหัว
อุปัตติเหตุมันมีฉันนี้ พระญาปรัมมไตรโลกกับพระญายุทธิสเถียรสองแฅวเมื่อยังน้อย ขาเจ้าเปนสหายกัน
ยุทธิสเถียรจากับพระญาปรัมมไตรโลกว่า คัน เจ้าคู ได้เปนท้าวพระญาแล้วจักหื้อข้าเปนใหย่ปูนใดชา
ปรัมมไตรโลกว่า ผิคูได้เปนพระญาแท้ จักหื้อสหายเปนอุปปราชากินเมืองเคริ่ง ๑ ชา ว่าอั้น
เมื่อปรัมมไตรโลกได้เสวิยราชสัมมัตติแท้ เท่าหื้อยุทธิสเถียรกินเมืองสองแฅวเปล่าดาย บ่หื้อเปน
อุปราชาดั่งคำปฏิญาณอันไดจากัน ยุทธิสเถียรเคียดแก่พระญาปรัมมไตรโลก จิ่งใช้ฅนมาไหว้เจ้าเหนือหัว
้
มหาสรีธัมมติโลกราชะ : ติโลกราชกับอำนาจเหนือดินแดนเหนือล่าง
หน้า ๕๑
