Page 38 - STAV broj 218
P. 38
POLITIKA
godine albanska skupština je učinila isto.
Bile su to prve zemlje koje su uspostavi-
le komunističke režime u orbiti SSSR-a
nakon završetka Drugog svjetskog rata.
Staljin je dvije godine ranije došao na
ideju o stvaranju “zdravog koridora” s po-
litički povezanim državama, podređenim
odlukama Moskve. Bilo je to onda kada
su njegove trupe počele osvajati istočnu
Evropu nakon uspjeha operacije “Bagra-
tion”. Pokrenuta 23. juna 1944. godine,
bila je to najveća ofanziva koju je do tada
poveo Sovjetski Savez. Na Zapadu nikad
nije dosegla slavu koju je imalo iskrca-
vanje u Normandiji, iako je to više nego
zaslužila jer je tom operacijom sovjetskoj
vojsci uspjelo da nanese ogromne gubitke
Wehrmachtu u svega šest sedmica. Na-
cisti su imali više žrtava nego u Staljin-
gradskoj bici.
Ta operacija i sporazumi napravljeni odnosno Jugoslaviji, diktatora koji su je ogromnu izbornu pobjedu 11. januara
pri i na kraju rata (Potsdam i Yalta) zna- vladali 41 i 35 godina. Postojala su dva 1946, ali samo zato jer je bila jedina stran-
čili su veliku teritorijalnu ekspanziju za strateška pokreta koja je Staljin podržao ka koja je izišla na izbore. Njezin vođa
sovjete. Staljin je vojno ili politički uspio i motivirao samo osam mjeseci nakon već je dugo imao potpunu kontrolu nad
pripojiti zemlje poput Poljske, Estonije, Hitlerovog samoubistva, dok su se “Nir- zemljom kao predsjednik privremene vla-
Latvije, Litve, Bugarske, Ukrajine, Čeho- nberška suđenja” još uvijek održavala. de koja je žurila centralizirati ekonomiju
slovačke, Finske, Mađarske, Rumunije, Nije bilo vremena za gubljenje. S padom i provesti agrarnu reformu prije izbora.
dijelova Njemačke (Istočna Pruska), pa nacista, zemlja je već bila oplođena tako Slučaj Jugoslavije bio je sličan. Vojna
čak i Mandžuriju i Sjevernu Koreju. Prije da su komunističke partije ostalih zema- pobjeda nad nacistima bila je ogroman
toga, staro rusko carstvo bilo je ograni- lja mogle započeti svoj uspon, uz mali so- uspjeh za Tita i komuniste, koji su oja-
čeno na područja slavenske kulture, ali vjetski poticaj i korištenje svih neophod- čali svoju popularnost među stanovniš-
nakon Drugog svjetskog rata, SSSR se nih sredstava. tvom. Monarhija i političari koji su bili
proširio na veću regiju Evrope i za krat- Scenarij koji je Staljin pripremio kako na vlasti prije rata bili su vrlo “oslabljeni”.
ko vrijeme počeo intervenirati u drugim bi proširio svoj utjecaj bio je sličan u svim Nakon izbora u novembru 1945, Tito je
dijelovima svijeta. SSSR je od zaostale i tim zemljama. I sve je moralo biti izvede- brzo proglasio novu Narodnu Federativ-
odbrambene nacije narastao u ogromnu no vrlo precizno jer većina komunističkih nu Republiku. Ubrzo nakon toga, počeli
osvajačku mašineriju i bio je to savršen i socijalističkih partija u tim zemljama u su smaknuća i represija nad hiljadama
trenutak za pokretanje crvenog stroja ko- ta doba i nije bila previše važna niti je ljudi koji su bili poslani u koncentracij-
jim bi se proširio njegov utjecaj i namet- ikada bila na vlasti. Rumunska komuni- ske logore poput Golog otoka, na kojem
nulo se rivalstvo Sjedinjenim Državama. stička partija, naprimjer, imala je svega je do 1956. godine bilo oko 16.000 “ne-
Nastao je Istočni blok, kojeg se počelo hiljadu podružnica. U Albaniji Demo- prijatelja” režima.
oblikovati u januaru 1946. godine, s do- kratska fronta Envera Hoxhe, koja je već Nakon Albanije i Jugoslavije, većina
laskom na vlast Hoxhe i Tita u Albaniji, bila pod utjecajem boljševika, ostvarila komunističkih partija zemalja pod Stalji-
novim plaštom prvi put u historiji domo-
gla se vlasti. U mnogim slučajevima, uz
direktnu potporu sovjetskih okupacijskih
vlasti i organizacija kao što su NKVD i
vojska. Ponekad su ulazili u vlast u koa-
licijama i uzimajući za sebe ministarstva
koja su im davala istinsku moć: unutar-
njih poslova, kojim su dominirali polici-
ja i tajne službe; poljoprivrede, kako bi
promicali agrarne reforme s kojima će uz
sebe dobiti seljake bez zemlje, ili ministar-
stva pravde, kako bi njihovi suci mogli
kontrolirati i očistiti iz uprave elemente
koji nisu s njima povezani. Takav je bio
slučaj Bugarske i Georgija Dimitrova,
koji je uspostavio Narodnu Republiku u
decembru 1947. godine, nakon referen-
duma koji je ukinuo monarhiju. Narodna
skupština, koju je kontrolirala Komuni-
stička partija, ubrzo je pokrenula procese,
a narodni sudovi osudili su na smrt če-
tvrtinu od više od 11.000 ljudi osuđenih
38 9/5/2019 STAV
