Page 61 - STAV broj 353

motorizovana brigada VRS učestvova- sedam bataljona raspoređenih po široj
la je i u njihovom prikrivanju tako što teritoriji općine Prijedor.
je, zajedno s drugim jedinicama iz 1. Dvadeset devetog aprila 1992. godine
krajiškog korpusa VRS-a i policijskim predsjednik Skupštine srpskog naroda
strukturama, tijela ubijenih ukopavala Opštine Prijedor Milomir Stakić sazvao
u masovne grobnice poput Tomašice ili je u prijedorskoj kasarni “Žarko Zgonja-
Jakarine kose. nin” sastanak kojem su prisustvovali od-
Koliko je vojska bila involvirana u bornici SDS-a, predstavnici policije, kao
prikrivanje zločina, svjedoči nam i Rat- i komandant 343. motorizovane brigade
ko Mladić, koji u svom dnevniku bilje- JNA pukovnik Vladimir Arsić i njegov
ži saznanja o “5.000 leševa u Tomašici” i zamjenik, major Radmilo Zeljaja. Na sa-
svoj stav o načinu da se prikriju zločini stanku je odlučeno da SDS odmah počne
da podaci ne dođu u ruke “nepozvanih s preuzimanjem vlasti u općini Prijedor
lica”. Za sav svoj angažman u “akcijama u skladu s varijantom B Uputstva o or-
čišćenja” mnogi pripadnici 43. briga- ganizovanju i djelovanju organa srpskog
de VRS unaprijeđeni su i odlikovani od naroda u Bosni i Hercegovini.
vojnih, političkih i policijskih funkcio- Rano ujutru 30. aprila 1992. godine
nera RS kako tokom, tako i u godinama pripadnici Stanice javne bezbednosti
nakon Agresije. (SJB) Prijedor, potpomognuti jedinicama
srpske TO, 343. motorizovane brigade i
PREUZIMANJE VLASTI Pete kozarske brigade JNA, podijeljeni
343. motorizovana brigada bila je bri- u pet grupa, zauzeli su zgrade institucija
gada 5. korpusa JNA, odnosno 43. mo- poput Skupštine opštine, zgradu SUP-a,
torizovane brigade 1. krajiškog korpusa sud, banku i poštu i postavili kontrolne
VRS. Poznata je i kao Prijedorska briga- punktove širom grada. Istog dana 5. korpus
da. Ta brigada bila je direktno potčinjena izvijestio je komandu 2. vojne oblasti da
komandantu korpusa Momiru Taliću. Po je “na teritoriji opštine Prijedor došlo do
ljudstvu je bila jedna od najjačih briga- preuzimanja vlasti od strane SDS, ali bez
da VRS. Komandant 343. motorizovane upotrebe sile”.
brigade JNA bio je pukovnik Vladimir Po zauzimanju grada pripadnici JNA,
Arsić, dok je njegov zamjenik i načelnik TO i policije spriječili su Bošnjake i Hr-
štaba brigade bio major Radmilo Zelja- vate zaposlene u općinskim institucijama Radmilo Zeljaja
ja. Transformacijom 343. motorizovane da dođu na svoja radna mjesta. Pripadni-
brigade JNA u 43. brigadu VRS u maju ci policije, TO, kao i pripadnici Pete ko- muslimansko stanovništvo potpomognu-
1992. godine komandna struktura nije zarske i 343. motorizovane brigade JNA to s nekolicinom policajaca Kozarca, ali i
mijenjana i njen komandni kadar ostao širom općine su postavili kontrolne pun- ta grupa je bila naoružana samo lovačkim
je isti sve do oktobra 1992. godine, kada ktove na kojima su zaustavljali, legitimi- puškama i nedovoljna da se suprotstavi
je Radmilo Zeljaja postavljen za koman- zirali i pretresali građane. Nakon preuzi- srpskim snagama.
danta brigade. Načelnik organa za oba- manja vlasti, uspostavljen je Krizni štab
vještajno-bezbjednosne poslove 43. mo- opštine Prijedor, koji je preuzeo dužnosti HAMBARINE I KOZARAC
torizovane brigade bio je potpukovnik Skupštine opštine i na čijem je čelu bio Vojni napadi na bošnjačka i hrvatska
Miroslav Majstorović. Milomir Stakić. Iako formalno nisu bili naselja u općini Prijedor odigravali su se,
Početkom maja 1992. godine 343. mo- njegov dio, pukovnik Vladimir Arsić i kako primjećuje autorica, po utvrđenom
torizovana brigada JNA izvršila je raz- major Radmilo Zeljaja prisustvovali su obrascu – najprije bi srpske civilne i voj-
mještanje jedinica radi ojačavanja snaga sastancima Kriznog štaba. ne vlasti uputile mještanima bošnjačke i
na potezu Prijedor – Ljubija – Kozarac. Novouspostavljena vlast smijenila je hrvatske nacionalnosti ultimatum za pre-
Ubrzo je sprovedena i mobilizacija, ko- sve Muslimane i Hrvate s čelnih pozicija daju oružja, a nakon isteka ultimatuma
jom je ta brigada dodatno ojačana. Do u Opštini, a personalne promjene izvršene uslijedilo bi granatiranje.
23. maja 1992. godine 43. motorizovana su i u policiji, školama i javnim preduze- Nakon granatiranja uslijedili bi ten-
brigada brojala je skoro 6.000 ljudi. Ko- ćima. U pojedinim slučajevima nova vlast kovski i pješadijski napadi kojim bi se
manda 43. brigade je krajem maja ili po- tražila je od građana nesrpske nacional- provele akcije “čišćenja” i odvođenja mje-
četkom juna 1992. godine iz prijedorskog nosti da potpišu izjavu lojalnosti srpskim štana u logore. Po takvim pripremljenim
garnizona prešla u prostorije preduzeća vlastima kako bi sačuvali svoj posao. Usli- fazama napadnuto je selo Hambarine 23.
“Kozaraputevi” na magistralnom putu jedilo je hapšenje i privođenje uglednih maja, područje Kozarca i okolice 24. maja,
Prijedor – Banja Luka, u neposrednoj bli- Muslimana i Hrvata Prijedora u zgradu i to nakon Zeljajine poruke da će Kozarac
zini logora Keraterm. Jedinice su ostale MUP-a i kasarnu u Prijedoru, odakle su biti sravnjen sa zemljom – u koji dva dana
u kasarni “Žarko Zgonjanin”. potom prebacivani u logore Keraterm i kasnije ulazi pješadija, što je rezultiralo s
Iako se 22. maj obilježava kao Dan Omarska. 800 ubijenih bošnjačkih civila.
43. motorizovane brigade, ta je brigada Iz straha od napada srpskih snaga, Nakon zauzimanja, Kozarac je nakrat-
formalno preimenovana 16. juna 1992. mještani nesrpskih sela oko Prijedora ko preimenovan u Radmilovo po majoru
godine naredbom komandanta GŠ VRS postavili su punktove i organizirali lo- Radmilu Zeljaji.
Ratka Mladića. Nakon transformacije 343. kalne patrole i straže. Patrole i straže bile Hambarine i područje Kozarca bili
motorizovane brigade u 43. motorizovanu su sastavljene od slabo naoružanog lokal- su većinski naseljeni bošnjačkim stanov-
brigadu formirani su i bataljoni brigade. nog stanovništva. Na području Kozarca ništvom. Nakon Kozarca izvršen je na-
43. motorizovana brigada sastojala se iz funkcionirala je TO, koju je činilo lokalno pad na Briševo, selo u kojem su gotovo

STAV 10/12/2021 61