Page 40 - STAV broj 416 - 417

DRUŠTVO

kasnije se razvilo tursko pristanište koje
je svake godine, od prvog do prvog marta
naredne godine, izdavano pod zakup (mu-
katu). Neki Mumin bio je 1596. godine
emin u zažapskoj luci Kleku.
Za turske uprave Neum je bio hercego-
vačka luka, jako utvrđena. Ovdje je sve do
1878. godine bio stalno stacioniran kontin-
gent vojnika koji su ga čuvali od napada
Mlečana i uskoka iz Dalmacije. Na tvrđa-
vi koja je po odlasku Turaka 1878. godine
razrušena nalazilo se nekoliko velikih to-
pova. Na obali u Neumu stoje još dva tur-
ska topa koji su za turiste i kupače prava
atrakcija. Pored raznih vojnih, državnih i
stambenih zgrada, u Neumu je za turske
uprave sagrađena džamija i nedaleko od nje
čatrnja. Džamija je bila situirana na mjesto
Polača, neposredno uz desnu stranu magi-
strale koja od Neuma vodi prema Dubrov-
niku. Ne zna se ko ju je i kada sagradio kao
1718. godine, te austro-osmanskog rata od upravitelj Trebinjsko-mrkanske biskupije ni kakve je dimenzije imala. Čatrnja zvana
1716. do 1718. godine, sklopljenim mirom Marko Andrijašević. Po njegovom su po- Bare nalazi se u Bari, desetak metara uda-
u Požarevcu 21. jula 1718. godine izvrše- pisu tamo živjele 54 porodice, od čega 21 ljeno od mjesta gdje se džamija nalazila.
no je novo razgraničenje. Tada povučena katolička, 18 muslimanskih i 15 pravo- Davno je napuštena i ne služi svojoj
granična linija između Osmanskog Car- slavnih. Ukupno je, dakle, na području svrsi. Zadužbina je, sigurno, vakifa koji je
stva i Mletačke Republike najvećim dije- današnjeg Hrasnog stanovalo 113 porodi- i džamiju ovdje sagradio. I danas se vidi
lom predstavlja i današnju granicu između ca, od čega 42 katoličke, 38 pravoslavnih u parku, u strani, lijevo od ceste koja od
Bosne i Hercegovine i Hrvatske. i 33 muslimanske. magistrale vodi prema hotelu. Priča se da
Tokom austrougarske uprave provedena je džamija do 1927. godine djelimično bila
POPIS STANOVNIŠTVA su tri popisa stanovništva. Godine 1879. u očuvana i da ju je te godine potres srušio.
Fazileta Hafizović tako u Defteru, kada Hrasnu Gornjemu živjelo je 835 stanovni- Kasnije joj je svijet raznio kamen i potpu-
je u pitanju područje današnje Općine ka, od čega 492 katolika, 325 pravoslavaca no dokrajčio, pa se danas ne zna ni gdje je
Neum, odnosno Gornje Hrasno, kojem i 18 muslimana. Popis iz 1895. donosi is- bila. Uz nju se nalazilo groblje s više niša-
pripadaju i Rabrani, nalazi i objavljuje po- crpnije podatke po naseljima. Katolici su na koji su kao i kamen od džamije uzida-
datke da je drugo ime tog sela bilo Radin i izrazita većina na tom području, a musli- ni u razne podzide i zgrade koje su poslije
Rašnica te da je čitavo ostalo u Osmanskoj mani su imali većinu samo u Rabranima. 1930. godine na njemu podignute.
Državi. Bio je to stari čifluk koji su drža- Od 102 stanovnika tog naselja, bilo je 66 Treba napomenuti da je ovu rečeni-
li Karanizade Mustafa-beg i Hasan-aga. muslimana i 36 katolika. cu: „Kasnije joj je svijet raznio kamen
U Defteru su popisani i padišahovi po- U Kraljevini Jugoslaviji Hrasno se i potpuno dokrajčio, pa se danas ne zna
danici: Nikola, sin Matijasa, Vučko, sin našlo unutar Primorske banovine, pod- ni gdje je bila“, bez prethodnog teksta, u
Matijasa, zatim Jozep Ružić, Milutin, sin ručje Donjeg Hrasnog pripalo je općini svom radu koristio nekadašnji Tuđmanov
Milete, Drugi Nikola, sin Vida, Periša, sin Hutovo, a Gornjeg Hrasnog općini Bur- špijun, a danas priučeni povjesničar Ivo
Krešića, Kosta, sin Kreše, Radoje, sin Ba- mazi. U obje župe bilo je ukupno oko 70 Lučić kao krunski dokaz da džamije ni-
letića, drugi Nikola, sin Bokole. Ukupno je posto Hrvata, a na početku Drugog svjet- kad u Neumu nije bilo i da je priča o njoj
popisano njihovih devet kuća. Na spisku skog rata veći dio Hrasnog bio je raseljen zavjera Bošnjaka koji žele izlaz na more.
su i Mehmed Projat (?) iz Mostara, Hasan zbog čestih četničkih upada i pokolja. Po Iako Hasandedić, veći naučnik no što će
Dusak, zatim i Behlul-beg i neki Husejn. popisu iz 1948. na području župe Hrasno to Lučić ikada biti, dolsovno tri reda ra-
Istom se temom, popisom stanovništva stanovalo je 2.647 stanovnika. U SFR Ju- nije piše detaljno o džamiji.
i objekata na tom području, bavio i Doma- goslaviji općini Neum pripala su naselja Hasandedić u svom članku dalje na-
goj Vidović s hrvatskog Instituta za hrvat- Borut, Brštanica, Cerovica, Cerovo, Crno- stavlja da je zemljište na kome su se nala-
ski jezik i jezikoslovlje u svom radu pod glav, Gornje Hrasno, Kolojanj, Rabrani zili džamija, čatrnja i groblje bilo vakufsko
naslovom Pogled u toponimiju sela Hrasno i Vinine. Po popisu iz 1991, u naseljima vlasništvo, a sada je to sve državni erar.
u Istočnoj Hercegovini. Tako Vidović piše užeg dijela Hrasnog stanovalo je 1.198 Hr- Podizanje ove džamije i čatrnje uz nju
da se u osmanlijskom popisu od 1475. do vata, 117 Srba i 99 Bošnjaka, a po onom diktirale su potrebe jer je Turska, sve dok
1477. poimenično spominju 143 domaćina provedenom 2013. na području župe Hra- je Neumom vladala, stalno držala ovdje
s područja Hrasna i Dubrava, a da se na sno živi oko 770 stanovnika, velikom ve- odred vojnika. Osim toga, na skelu Neum
temelju demografskih pokazatelja može ćinom Hrvata. dolazile su brojne kiridžije koje su na ko-
procijeniti da je na tom području boravi- njima gonile robu u Stolac i dalje u unu-
lo oko 1.500 stanovnika. DŽAMIJA NA POLAČI trašnjost zemlje. Na ovu skelu brodovima
U tom je dijelu Hrasnog 1624. godine Hasandedić piše da se 1490. spominje su dopremane sve vrste robe i prehrambe-
živjelo oko 400 katolika, a 1639. godine 27 turska skela od Zažablja u Kleku. Budže- nih artikala, osim baruta i municije koji su
katoličkih porodica. Prve potpunije po- tom drinskog kadije od prve dekade džu- iskrcavani u luci Gruž kod Dubrovnika.
datke o sastavu stanovništva na području mada 1895. (1490) godine uređeno je da se Brojni stočari-muslimani iz Nevesinja,
Hrasnog 1733. iznio je sofijski nadbiskup i prodaje so na skeli u Kleku. Iz ove skele Ljubinja i Stoca dogonili su zimi stoku na

40 24/2/2023 STAV