Page 35 - STAV broj 157
P. 35
Vijeće za suočavanje s
posljedicama vladavine
nedemokratskih režima
implicite je zaključilo da
komunistički režim od 1945. do
1990. godine nije bio isključivo
totalitaran jer je evoluirao, pa
je, barem politološki gledano,
imao stalan nedemokratski
karakter, ali je od čisto
totalitarnog u prvim godinama
postao polutotalitarni ili
“samo” nedemokratski u
završnoj fazi. Za razliku od
ustaškog režima NDH, koji nije
evoluirao i ostao je totalitaran
revolucionarni diskurs i osvajanje vlasti rada nekim organizacijama, kakav je, na- Vijeće predlaže i sljedeće nenormativ-
prevratom. Vijeće u dihotomiji fašizam – primjer, slučaj u njemačkom zakonu. Su- ne mjere: suočavanje s prošlošću kulturom
antifašizam i komunizam – antikomuni- dovi, zakonodavna i izvršna vlast i javni dijaloga i sjećanja, vršenje svih potrebnih
zam prepoznaje ideologeme i zloupotrebe prostor zato imaju nedefinirano područ- naučnih istraživanja da bi se dobio kom-
koje okivaju i državu i društvo. Antifaši- je u kojem se ne snalaze, a ne prepoznaju pleksan uvid, posebno arhivskih, historij-
zam, kao evropska i demokratska tekovi- ustavnu obavezu iz člana 39. skih, demografskih (stvarni brojevi žrta-
na, nije bio samo komunistički, a njegova va), internacionalizacija istraživanja zbog
monopolizacija od komunista vodila je u Ovdje se uočava problem slobode izraža- objektivnosti, povećanje pravne svjesnosti
represiju i zločine. vanja prema tumačenju člana 10. Evropske sudova i uprave o ustavnim odredbama,
konvencije o ljudskim pravima i slobodama prevladavanje zakonskih nejasnoća, izgrad-
U razmatranju ustavnih i zakonskih od Evropskog suda za ljudska prava. Taj nja svijesti o posljedicama vladavine nede-
osnova za preporuke Vijeće se poziva na sud donio je oslobađajuće presude u slu- mokratskih režima, rasprava o kriterijima
Preambulu Ustava Republike Hrvatske čajevima onih koji poriču genocid ili isti- imenovanja javnih prostora, poticanje vri-
koja navodi ZAVNOH kao izraz težnji ču crvenu zvijezdu petokraku kao simbol, jednosti tzv. Domovinskog rata kao borbe
hrvatskog naroda za vlastitom državom, ali samo kao izraz slobode izražavanja, ne za demokratiju i slobodu te konačno, ali
i to nasuprot NDH. Napominje i da je kao akt nasilja. Istovremeno, sud si dopušta ne i najmanje važno, preustroj političkih
Preambula državu definirala kao državu arbitrarno odrediti “dobro poznate histo- stranaka od zloupotrebe ovih tema.
hrvatskog naroda i nacionalnih manjina rijske činjenice”, ali se ne bavi iznošenjem
kojima se jamči ravnopravnost. Članom mišljenja o stvarima historijskog činjenič- CRVENA ZVIJEZDA I
3. Ustava definiraju se osnovne vrednote nog stanja. Ove dobro poznate historijske USTAŠKI POZDRAV
društva: ravnopravnost građana, naroda, činjenice u sudskoj praksi svode se na holo-
spolova, naglašava mirotvorstvo, vladavi- kaust, pa su ostala negiranja ili umanjenja Drugi dio dokumenta bavi se norma-
na prava, demokratija i poštivanje ljud- izvan sudskih pravorijeka, odnosno pod- tivnim uređenjem upotrebe simbola i zna-
skih prava. Član 39. Ustava zabranjuje vode se pod slobodu izražavanja. kovlja fašizma i komunizma. Zato definira
poticanje na mržnju, nasilje i rat. Stoga, sporna obilježja samo tih režima i ideologija
Vijeće smatra da suočavanje s prošlošću Zbog ovih važnih konstatacija Vijeća, kao ona koja se u dijelu javnosti smatraju
ne može završiti u veličanju nedemokrat- možda bi bilo dobro da neko konačno tuži znakovima nasilja. Razlikuje jedno i više-
skih režima i njihovih zločina. Iako Vijeće Milorada Dodika i njegovu bratiju za ne- značenjska sporna obilježja. Ova su prva
konstatira da su sve relevantne odredbe giranje međunarodno-pravno dokazanog prima facie sporna, poput svastike, oznake
međunarodnih konvencija (dostojanstvo genocida u Srebrenici, da se vidi šta bi se SS-a i slično. No, zanimljivo je pojašnje-
žrtve nedemokratskih režima, sprečavanje moglo dogoditi. Koristi li Dodik slobodu nje. Vijeće smatra da je jednoznačenjsko
diskriminacije, nasilja, mržnje, netrpelji- izražavanja ili negira i umanjuje zločin i sporno jer je antisemitsko! Vidi li se ovdje
vosti, govora mržnje i zadiranja u ljudska, čini krivično djelo? utjecaj Ive Goldsteina, člana Vijeća, ili je,
posebno individualna prava) ugrađene u poput ilustracije s “dobro poznatim histo-
Kazneni zakon, koji članom 235. predvi- Vijeće vrlo jasno, pozivanjem na Ustav rijskim činjenicama”, pred Evropskim su-
đa kažnjavanje za negiranje i umanjiva- RH, vrši distinkciju i konstatira da je dom riječ o mainstreamu?
nje genocida, agresije, zločina protiv čo- NDH suprotstavljena težnjama hrvatskog
vječnosti usmjereno prema pojedincima naroda, a komunizam odbačen. Stoga i U ovom dijelu ne spominju se kao
ili grupama zbog rasne, vjerske, etničke i imenovanju javnih prostora i instituci- jednoznačenjsko sporna znakovlja poput
nacionalne pripadnosti ili boje kože, Vi- ja pretpostavlja načelo da se ne imenuju ustaškog “U”, četničkih znakovlja i slič-
jeće zaključuje da on ipak nije precizan po osobama koje su se ogriješile o ljudska no. Konstatira se i da je Ustavni sud ja-
u smislu isticanja znakovlja, simbola kao prava. To bi svakako uključilo i, recimo, sno zabranio ustaštvo i njegova znakovlja
i proglašenja protuustavnosti i zabrane američkog predsjednika Harryja Trumana, i simbole. U višeznačenjsko sporna obi-
koji je naredio bacanje atomskih bombi lježja svrstavala bi se i crvena petokraka i
na japanske gradove.
STAV 8/3/2018 35
