Page 62 - STAV broj 308

DRUŠTVO

Blistava muslimanska historija

RASHID AL-DIN

PRVI HISTORIČAR

Godine 1306. Perzijanac Rashid al-Din Fadhl-Allah Hamadani napisao je Historiju Mongola, a tri
godine kasnije prvu do tada poznatu Historiju svijeta. Rashid al-Din prvi je historičar ikad koji je napisao
univerzalnu historiju svijeta, stoljećima prije nego što su to uradile njegove danas puno poznatije
evropske kolege. J. J. Saunders bio je profesor historije na Univerzitetu Canterbury na Novom Zelandu
i, iako je priču napisao još prije nekoliko decenija, njegov članak o Rashidu al-Dinu i danas je jedan

od najbolje napisanih ikad na tu temu. U Stavu ga donosimo uz neznatna kraćenja i prepravke.

Priredio: Damir HADŽIĆ

edan od najčvršćih mitova zapadne
historiografije jeste onaj da su Evro-
pljani bili ti koji su prvi pisali histo-
Jriju država i nacija. Herodot je pisao
o Perzijancima, Egipćanima i Grcima, Po-
libije je istraživao prošlost mediteranskog
svijeta, ljudi poput Voltairea i Gibona u doba
prosvjetiteljstva postali su globalno poznati.
Međutim, koliko god oni bili važni istraži-
vači svjetske historije, ono što su oni napi-
sali bila je historija Evrope ili Mediterana.
Postojalo je vrijeme kada je Azija, a ne
Evropa, bila središte svjetske moći. To raz-
doblje ostavilo je itekakvog traga u histo-
riografiji i iznjedrilo prvog historičara čiji
se tretman prošlosti može nazvati istinski
globalnim. Zvao se Rashid al-Din Fadl-Allah,
bio je perzijski državni službenik koji je živio
od 1247. do 1318. godine, ali zapadni svijet za
njega jedva da je čuo do sredine 20. stoljeća.

VEZIR RASHID
Nakon što su mongolski konjanici Džin-
gis-kana prešli ogromne evroazijske stepe
od Mandžurije do Ukrajine, oni su prova-
lili u naseljene, urbanizirane zemlje poput
Kine, Perzije i Rusije. Tamo su uspostavili
organiziranu vlast koja je trajala dugi niz
godina. Raspon njihovih aktivnosti doista
je bio globalan. Iz Rusije su dolazili u Polj-
sku i Mađarsku, a samo ih je smrt Kana po-
tjerala natrag kada su bili spremni za napad
na područje današnje Njemačke i Italije. Iz
Perzije su prijetili Indiji, probijali se prema
zapadu u Irak, Siriju i Malu Aziju, a samo je
slučaj u Palestini 1260. spriječio mongolsko
osvajanje Egipta.

62 28/1/2021 STAV