Page 80 - STAV broj 187
P. 80
KULTURA/UMJETNOST/SHOWBIZ
MESS 2018: Može li teatar
otvoriti zatvoreni svijet
Spredstavom argentinske režiserke i kore- u stvarnosti, a više prihvaćan na umjetničkoj predstava nastala 2012. godine izvodi i danas u
ografkinje Constanze Macras, a u izvedbi sceni od evropskih Roma. Još od 14. stoljeća, trenutku velike migrantske krize i veoma sličnog
plesne kompanije “Dorky Park” iz Berlina, u od kada su stigli u Evropu, nalaze se na margi- ksenofobnog odnosa svijeta prema migrantima”,
Narodnom pozorištu u Sarajevu otvoreno je 58. ni društva svih evropskih zemalja i predstavlja- kazala je Macras prije izvedbe, zaključujući kako
MESS-ovo izdanje koje će pod motom “Otvoreni ju ogledalo za ostale narode koji uporno bježe je cilj predstave odgovoriti i na licemjerje koje
za sve” pokušati otvoriti prozor u gotovo nikada od te tragičnosti odraza i odbijaju bilo kakvo apsolutno vlada u današnjem svijetu.
zatvorenijem svijetu i barem na trenutak skrenuti poistovjećivanje sa značenjem riječi Cigan, ne Istog dana u Sarajevskom ratnom teatru izve-
pogled svoje publike na stvarnost u kojoj živi, a shvatajući da time odbijaju biti čovjekom (izvor- den je performans Deveta ljubljanskog kolektiva
koja je ispunjena migracijskim krizama, islamo- ni značenje riječi “Cigan” je “čovjek”), dok, kroz Via Negativa. Riječ je ostvarenju u kojem pete-
fobijom, homofobijom, rasizmom, antisemitizmom ples i muziku, istovremeno prihvataju radosnu i ro nagih glumaca istražuju animalno u čovjeku,
i neograničenom mržnjom prema drugom i dru- razigranu stranu ovog naroda. Zanimljivo je da njegove ostatke koji ga vezuju ili razlikuju od
gačijem. Predstavi koja također nosi naziv Otvo- pitanja kao što su “Vi se rijetko perete?”, “Imate animalnih predaka. Posredstvom Devete sim-
reni za sve prethodio je nastup violončelistice li vi pisani jezik?”, “Ne mijenjate odjeću?” Romi- fonije Ludwiga van Bethoweena, kao jednog
Belme Alić i njena izvedba kompozicije mađar- ma upućuje Kineskinja na proputovanju. Ona, od najvećih muzičkih dostignuća civilizacije, te
sko-jevrejskog kompozitora Györgya Ligetija, kao simbol za turistu, metaforički predstavlja osvrćući se na političko-društvene “izume” mo-
posvećena izbjeglicama i svim obespravljenim. cijeli svijet koji konstantno istražuje, napreduje, dernog doba kao što su komunizam i fašizam,
“Večeras 58. put podižemo zavjesu od okrutne proučava, ali koji se još nije odrekao animozite- ova predstava postavlja pitanje da li je čovjek
zbilje, nacionalne retorike, mržnje prema drugom ta prema drugom i drugačijem. S jedne strane, uspio prerasti životinju ili je nakon svega preživ-
i drugačijem i otvaramo prostor za umjetničku predstava Otvoreni za sve posjeduje univerzalno ljenog, ali i brzine s kojom se razvija svijet, ostao
slobodu”, kazala je Una Bejtović u ime cijelog simboličko značenje koje se odnosi na progna- tek uplašena zvijer.
MESS-ovog tima, a MESS je otvorenim pro- nost umjetnika kao vječitih nomada koji uporno Ova predstava, kao i ona na otvorenju, potvr-
glasila glumica Vanesa Berbo. pokušavaju svijet učini boljim, dok se istovre- đuje centralnu temu 58. MESS-a, definira be-
Predstava Otvoreni za sve nudi teatarski od- meno bore s njim, a s druge definira značenje skonačan broj oblika pojmova “otvorenosti” i
govor na svijet današnjice koji obiluje migracij- pojma “otvoren”, koji je imanentan ljudskom “slobode” te nagovještava raznolikost i u formi
skim krizama, a u kojoj ljudi, prisiljeni da napuste biću, a o kojem stanovnici Bosne i Hercegovine i u sadržaju još jednog izdanja ove iznimno re-
svoje domove u potrazi za boljim životom, nisu sa svojom ratnom prošlošću imaju i empirijsku ferentne međunarodne teatarske forme. MESS,
napušteni. Režiserka Macras bavi se u ovom spoznaju. U konačnici, ovo je predstava koja, koji je na inicijativu Jurislava Korenića osnovan
ostvarenju, nastalom u njemačkoj produkciji, uz pomoć Roma kao vječitih nomada, a priro- u Sarajevu 1960. godine pod nazivom Festival
životom Roma u Evropi, gradeći njihov svijet uz dom predodređenih na slobodu, dekonstruira i malih eksperimentalnih scena Jugoslavije, svake
pomoć jezika muzike i plesa svojstvenih upravo taj pojam, izgubljen u apsurdnosti predrasuda godine ponovo izrasta, ne nužno bolji, ali uvi-
ovom narodu, sjedinjujući tragično i komično, te koje jednako ograničavaju i onog kojem su upu- jek drugačiji i nikada bez nade. A 2018. godi-
time gledaoce poziva na dinamično, razigrano i ćene i onoga koji ih upućuje. “Željeli smo prika- ne svoju će tradiciju nastaviti s 23 predstave iz
dramatično teatarsko putovanje ispunjeno pre- zati kako Romi danas žive, bez romantiziranja i 17 država i s četiri kontinenta, uz učešće 500
drasudama, klišejima, siromaštvom i nasiljem. klišeiziranja njihovog života. Vrlo je bitno da se umjetnika i umjetnica.
Osim što uz pomoć dokumentarnog materijala
s ličnim ispovijestima pojedinaca donosi reali-
stički uvid u stagnaciju zajednica Roma u Evro-
pi, predstava Otvoreni za sve na scenu poziva
i autentičnu raskoš folklorne tradicije romskog
naroda sa zanimljivim vizualnim, muzičkim i kore-
ografskim rješenjima, a koju je režiserka Macras
istraživala od 2010. godine boraveći u Mađar-
skoj, Češkoj i Slovačkoj. Ova predstava poslužit
će kao teatarski dokaz da vjerovatno ne postoji
niti jedan narod u svijetu koji je toliko odbacivan
80 4/10/2018 STAV
